Algunhas asociacións convocan folga de xuíces pola norma que iguala o acceso á carreira xudicial

Todas as asociacións de xuíces e fiscais, excepto as progresistas, acordaron ir á folga de tres días no mes de xullo para protestar polas reformas anunciadas polo ministro de Presidencia, Xustiza e Relacións coas Cortes, Félix Bolaños, sobre o acceso a ambas as carreiras e sobre a Fiscalía, para adaptala ao futuro cambio de modelo do proceso penal, onde as instrucións pasarán de xuíces a fiscais.

En primeiro lugar, proponse un acceso único ás carreiras xudicial e fiscal. Actualmente, os aspirantes a xuíces e fiscais realizan oposicións separadas. A reforma unificaría este proceso nunha oposición común única. Tras superala, os aspirantes recibirían unha formación de base homoxénea e integral, centrada en dereitos fundamentais e técnica procesual, garantindo así coñecementos esenciais compartidos.

Posteriormente, a formación especializaríase: quen opten pola xudicatura acudirían á Escola Xudicial, e quen elixan a Fiscalía formaríanse especificamente nesta institución. Este cambio busca reforzar a coordinación futura entre xuíces e fiscais, mellorar a eficiencia do sistema e asegurar unha base común de competencias ante o novo modelo.

En segundo lugar, exponse unha reforma da Fiscalía Xeral do Estado para fortalecela e preparala para o seu novo rol protagónico na instrución dos procesos penais. Isto implica dotala de maiores recursos humanos, materiais e tecnolóxicos, así como revisar a súa estrutura organizativa e os seus protocolos de actuación. O obxectivo é que a Fiscalía estea en condicións de asumir con eficacia, obxectividade e respecto ás garantías procesuais a complexa tarefa de dirixir as investigacións penais, función que até agora desempeñaban principalmente os xuíces de instrución.

En concreto, a Asociación Profesional da Magistratura (APM), a Asociación Xudicial Francisco de Vitoria (AJFV), o Foro Xudicial Independente (FJI), a Asociación de Fiscais (AF) e a Asociación Profesional e Independente de Fiscais (APIF) apoiaron facer folga contra o Executivo os días 1, 2 e 3 de xullo, ademais de convocar unha concentración o 28 de xuño fronte á sede do Tribunal Supremo.

O anuncio prodúcese un día despois de publicar consultas internas nas que máis do 80% dos preguntados en devanditas asociacións mostráronse a favor de cumprir coa advertencia de ir a folga tras o paro de dez minutos convocado o 11 de xuño nas sedes xudiciais de todo o país para reclamar a retirada destas dúas reformas.

Ante o "éxito masivo" da protesta, que rexistrou máis dun 70% de adhesión ao paro --segundo os seus cálculos--, o cinco convocantes acordaron iniciar un proceso de consulta ás súas respectivas bases, "de conformidade cos estatutos e procedementos internos de cada organización", co fin de "valorar o grao de respaldo a unha eventual convocatoria de folga na carreira xudicial e fiscal", e que se saldou cun amplío apoio.

O MANIFESTO DAS ASOCIACIÓNS
No manifesto lido durante o paro do 11 de xuño, representantes de todas as asociacións de xuíces e fiscais --menos as progresistas-- advertiron de que a "independencia xudicial, clave para falar dunha democracia real e dunha verdadeira integración na Unión Europea, está baixo ameaza polas recentes iniciativas lexislativas".

Referíronse, en concreto, ao proxecto de lei para modificar o acceso ás carreiras xudicial e fiscal --que o pasado xoves superou o seu primeiro exame no Congreso dos Deputados-- e ao anteproxecto de reforma do Estatuto Orgánico do Ministerio Fiscal (EOMF).

"Non caiba dúbida de que estas reformas de que falamos, enmarcadas entre outras que se foron producindo, van encamiñadas a converter ao Poder Xudicial nun poder con minúscula, un poder máis débil na súa función de contrapeso do poder político, máis maleable e sensible ás presións mediáticas e do poder, na senda das democracias iliberales que, por iso, non o son realmente", alertaron.

Para as asociacións, a que reforma que afecta a todos os togados, "vai rebaixar a excelencia de coñecementos no acceso ás carreiras xudicial e fiscal, eliminando contido esencial para a formación e introducindo probas máis subxectivas e susceptibles de filtración".

Tamén criticaron que inclúa medidas "como a de meter a política dentro do órgano que debe velar pola ética dos xuíces" e que pretenda "crear un centro de preparación de opositores dependente directamente do Goberno e, por iso, con risco de selección ideolóxica dos futuros xuíces e fiscais deste país".

Así mesmo, reprocharon ao Executivo que poña "falsamente a Europa como escusa" para modificar a base de ambas as carreiras, "convertendo en xuíces e fiscais a mil trescentos xuíces e fiscais substitutos, sen probas que midan a súa aptitude para iso e, consecuentemente, en contra dos principios constitucionais de igualdade, mérito e capacidade, con grave prexuízo das promocións máis novas e dos miles de opositores que se están sacrificando para alcanzar o seu soño".

EN CONTRA DE AUMENTAR As COMPETENCIAS DO FISCAL XERAL
No marco do manifesto, as asociacións tamén cargaron contra o anteproxecto de lei que reforma a Fiscalía. "Quérense aumentar as competencias do fiscal xeral do Estado, quen, como xefe de todos os fiscais, tamén dos futuros fiscais de instrución que queren crear, seguirá nomear polo Goberno sen ningún tipo de filtro previo", sinalaron.

E recalcaron que iso, "sumado á eliminación de garantías de autonomía dos fiscais, incrementará aínda máis si cabe, en contra das esixencias europeas, o risco de inxerencias políticas nas causas de corrupción".

As asinantes, ademais, lamentaron que todas estas reformas teñan lugar en "un ambiente de continuo ataque ao Poder Xudicial e de descrédito da Fiscalía, con declaracións políticas que deslegitiman as resolucións xudiciais que molestan, que tratan ao Ministerio Fiscal como un apéndice o Goberno e que, por todo iso, minan a confianza dos cidadáns na súa Xustiza, o que facilita os abusos de poder contra eses mesmos cidadáns".

Cando as asociacións anunciaron a súa convocatoria de paro o pasado 23 de maio, o ministro de Presidencia, Xustiza e Relacións coas Cortes asegurou en declaracións á prensa á saída do Senado que os "temores" das asociacións eran "infundados". Bolaños reivindicou en todo momento que estas reformas son "imprescindibles" para avanzar cara a unha "Xustiza do século XXI", á vez que lembrou que a reticencia ao cambio nos togados é algo "habitual".
 

En que consiste o plan para que non só os ricos poidan chegar a ter carreiras no poder xudicial?
 

O ministro de Presidencia, Xustiza e Relacións coas Cortes, Félix Bolaños, anunciou unha profunda reforma do acceso á carreira xudicial que supón un cambio estrutural no sistema español de xustiza. Estas modificacións perseguen varios obxectivos clave: democratizar o acceso á xudicatura, garantir maior igualdade de oportunidades e adaptar o sistema aos estándar europeos.

O eixo central da reforma é a unificación do proceso de acceso mediante unha oposición común única para xuíces e fiscais, que inclúe importantes novidades. Establécese unha proba escrita anónima para avaliar o razoamento xurídico de forma obxectiva, así como a gravación dos exames orais para garantir transparencia e servir como recurso en posibles reclamacións. Unha vez superada esta fase común, os aspirantes recibirán formación especializada segundo a súa elección: na Escola Xudicial para quen opten pola xudicatura, ou na Fiscalía para os que elixan esta carreira.

Para promover a equidad socioeconómica, creáronse as bolsas SEREI, dotadas con 12.000 euros anuais (equivalente ao Salario Mínimo Interprofesional) durante un máximo de catro anos. Cun investimento total de 15,6 millóns de euros, prevese conceder 1.300 bolsas en 2025. Paralelamente, transfórmase o Centro de Estudos Xurídicos nunha rede con presenza provincial que ofrecerá formación pública e gratuíta, reducindo así a dependencia de preparadores privados.

En canto á oferta de prazas, programouse unha convocatoria histórica de 1.500 prazas entre 2025 e 2027, distribuídas en 360 prazas anuais por oposición libre e 120 polo denominado "cuarta quenda" (acceso para xuristas con máis de dez anos de experiencia). Ademais, regularizarase a situación de 1.300 xuíces substitutos e fiscais suplentes (o 80% mulleres) mediante un proceso extraordinario de concurso-oposición vixiado polo Tribunal Supremo, cumprindo así coas esixencias europeas contra a precariedade laboral.

A reforma tamén introduce cambios significativos na carreira profesional: establécese o ascenso automático a maxistrado tras cinco anos de antigüidade, eliminando barreiras arbitrarias, e refórzase a especialización, equiparando as condicións para xuíces de violencia de xénero e mercantís nos procesos de promoción. Así mesmo, prohíbese que as asociacións xudiciais reciban fondos privados e créase un rexistro público de preparadores de oposicións supervisado polo CGPJ.

Estas medidas xeraron un intenso debate político. Aprobadas no Congreso co rexeitamento de PP e Vox -que as cualifican de "colonización ideolóxica"-, provocaron mobilizacións entre algúns sectores xudiciais. No entanto, o Goberno defende que modernizan un sistema "do século XIX" e aliñan España cos estándar europeos, especialmente no contexto do novo modelo de proceso penal onde os fiscais asumirán un papel máis relevante na instrución de casos. O éxito destas reformas dependerá en gran medida da súa implementación efectiva e da súa capacidade para superar as resistencias institucionais.