Leilía, o grupo pioneiro que sacou do esquecemento ás cantareiras e sementou o éxito das Tanxugueiras (vídeo)

A finais da década de 1980, a pandereita uniu a seis mulleres —Ana, Rosario, Merchi, Montse, Felisa e Patricia— "tan diferentes como o día e a noite" ao redor dun obxectivo: rescatar do esquecemento ás pandereteiras, as voces de miles de mulleres galegas que durante anos estiveran "vilependiadas" e que foron capaces de "salvagardar" a música tradicional galega.

Así naceu Leilía, un dos grupos de música de raíz máis recoñecidos do país, pioneiro e referente do folclore galego, e que agora, coa dedicación do Día das Letras Galegas ás cantareiras, sente recoñecida, aínda máis si cabe, a súa achega.

"Somos absolutamente dispares. Pero o que si nos vinculaba era ese sentir a raíz", rememora Rosario que, xunto a Felisa, charla con Europa Press. Recoñece o "arriscado" de apostar por unha música que, fai 35 anos, estaba "relegada a un segundo plano, a acompañar o baile".

"Niso fomos moi valentes, igual andabamos un pouco na pola", apunta; algo que deseguido matiza Felisa asegurando que o que estaban "cos pés moi na terra".

"Pensabamos que a xente tiña que coñecer de onde viña realmente esa música. E que unha vez que fixésemos iso, poderiamos seguir outros camiños", explica Felisa.

Esa aventura comezou anos atrás grazas ás recollidas que facían, xa de moi mozas, Felisa e Montse, que acudían a casas de aldea onde sabían que algunha muller cantaba ou tocaba para preguntarlles polas súas cantigas e poder aprendelas —como máis tarde faría a musicóloga suíza Dorothé Schubarth e o filólogo galego Antón Santamarina—.

Rosario e Felisa rememoran as recollidas moi emocionadas. Aquelas reunións non só mostráronlle ás familias unha versión das súas nais, tías e avoas que non coñecían; tamén as propias mulleres se redescubrieron aprendendo e compartindo cando "xa pensaban que aqueles tempos non ían volver".

"Pero viamos que naquelas cintas de gravacións quedaban moitísimas melodías e ritmos que non volvían saír á luz. Entón decidimos que a iso había que porlle remedio", relata.

Así, o que empezou como unha quedada os domingos acabou converter en Leilía, cun primeiro traballo discográfico que as colocou no foco cultural. "Ser capaces de subirnos aos palcos defendendo a música tradicional foi unha aposta valente", apunta Rosario.

"GALICIA XA SE RECOÑECE NA MÚSICA DE RAÍZ"
"Agora estamos nun momento moi bonito da música galega", celebra Felisa. "Todos formamos parte do que hoxe vivimos: desde as nosas tataraboas até Tanxugueiras", destaca, referir ao rexurdir da cultura popular. Por certo, que As Tanxugueiras e Leilía preparan unha sorpresa para este 17 de maio, segundo anunciaron as primeiras nas redes sociais.

Esa escaleira, aseguran, "só pode subir", algo que comproban en escolas onde "os nenos aprenden cancións tradicionais e van a clase con pandereitas". "Os futuros pais están identificados co propiuo", subliña Felisa.

AS CANTAREIRAS, "POETAS ANÓNIMAS, POETAS DO POBO"
Sobre a elección de homenaxear ás cantareiras este ano, Rosario defíneas como "poetas anónimas que en catro versos encerraban historias do seu día". Felisa, pola súa banda, confesa: "Son quen son grazas a todas esas mulleres".

Con emoción, ambas pechan unha conversación que non é só a súa historia, senón a de miles de voces que, grazas a Leilía, seguen vibrando na alma de Galicia.