Policía autonómica ao límite, retirada de axentes en sedes institucionais mentres a Xunta culpa a Interior

A Unidade de Policía Adscrita á Xunta de Galicia (UPA), coñecida popularmente como Policía Autonómica, atravesa unha forte crise de persoal desde a súa creación en 1991. Isto ha forzando á Administración galega a implementar un drástico reaxuste operativo. A medida, que xerou forte controversia sindical, implica a retirada dunha parte dos axentes destinados á seguridade do Parlamento de Galicia e a sede da Xunta en San Caetano. O obxectivo oficial desta manobra é reorientar os efectivos dispoñibles cara a tarefas consideradas esenciais, priorizando especialmente a protección de vítimas de violencia machista (Viogen). Con todo, a Xunta de Galicia non dúbida en sinalar ao Goberno central como único responsable, acusando o Ministerio do Interior de ignorar durante anos as peticións para reforzar o persoal.

FALTA DE RECURSOS HUMANOS
Segundo o executivo autonómico presidido por Alfonso Rueda, xa se advertiu previamente ao Goberno central de que, ante a "falta de pronunciamiento", veríase obrigado a realizar "reaxustes internos" que "non eran desexados" pero si "imprescindibles". Segundo a Xunta, o persoal sofre un déficit actual de 155 axentes. Esta cifra súmase á denuncia de fontes próximas ao sindicato SUP (Sindicato Unificado de Policía) que cifran o déficit en 140 asentos vacantes.

A gravidade da situación mídese no contraste entre o persoal actual e o teórico. A relación de postos de traballo (RPT) na UPA contempla un total de 560 efectivos. O pico máis alto da unidade rexistrouse en 2013, con 474 axentes. A día de hoxe, esa cifra esborrallouse até os 342 axentes. O SUP vai máis aló da RPT e asegura que a unidade adscrita debería contar con máis de 600 axentes argumentando a expansión das súas competencias.
 

Os actuais problemas empezarían a xestar fai máis dunha década. O Ministerio do Interior leva 12 anos sen convocar prazas (concurso de méritos) para cubrir as vacantes na Policía Autonómica, penalizando a unha gran cantidade de axentes de toda España que desexan incorporar á unidade galega.

As fontes sindicais consultadas por Galicia Press sinalan que a UPA en Santiago de Compostela ilustra o impacto deste vaciamiento. "Se antes saían cinco patrullas de medio ambiente pola mañá e cinco pola tarde, de luns a venres, agora están a saír unha de mañá e ás veces media de tarde se hai persoal". Isto afecto a vastas áreas dentro da xurisdición da UPA e que inclúen zonas como Barbanza, Outes, Rodeiro e a comarca de Santiago.

Para paliar esta situación, a Xunta de Galicia tivo que recorrer a unha solución económica extraordinaria. A Administración autonómica destina partidas orzamentarias para retribuir servizos extraordinarios. Estes son cubertos por axentes que se apuntan voluntariamente nas súas horas libres, asegurando así a cobertura de servizos críticos como a prevención e investigación de incendios.

PRIVATIZACIÓN DA SEGURIDADE?
A resposta dos sindicatos foi contundente. O Sindicato Unificado de Policía (#SUP) expresou o seu "rexeitamento frontal" á recolocación de axentes, advertindo que a retirada dos mesmos das sedes institucionais, especialmente do Parlamento, obrigará a reforzar a seguridade mediante empresas privadas. O SUP lamenta que esta decisión poida interpretar como unha privatización da seguridade institucional galega.

Con todo, o punto de fricción máis complexo na negociación co Ministerio radica na proposta de convenio que toma como modelo o recentemente asinado entre o Ministerio do Interior e a Xunta de Andalucía, publicado no BOE. O SUP en Galicia e a Xunta oponse firmemente a ese acordo.
 

A razón fundamental da oposición é a catalogación do persoal. O convenio andaluz, que busca incrementar o persoal da UPA andaluza até 632 efectivos en 2029, faio baixo un esquema onde a maior parte dos axentes clasifícanse simplemente como "Persoal Operativo Unidade Adscrita" (570 efectivos sobre un total máximo de 725).

Desde o SUP explican que este modelo é "inapropiado para Galicia" e representa unha visión obsoleta que data da creación da unidade adscrita galega en 1991. Naquel entón, os axentes figuraban case todos “como seguridade". Con todo, a UPA galega experimentou unha profunda evolución funcional.

Actualmente, a Policía Autonómica de Galicia abarca un amplo espectro de competencias que requiren especialización, incluíndo Viogen (Violencia de Xénero), investigación de incendios forestais, medio ambiente e furtivismo, protección de menores, funcións de Policía Xudicial e Científica e funcións de sala (Control Room).

A clave do conflito está en que de aplicar un convenio como o andaluz, que cualifica a todos como persoal operativo, estar a obviar o carácter especializado da UPA galega. Esta clasificación non é só unha cuestión nominal; ten un impacto directo nas retribucións. A explicación é que ser cualificado só como "persoal operativo" se traduce nun soldo mensual (nómina) lixeiramente inferior ao dos seus compañeiros nas comisarías xerais. No entanto, compensan isto cunha produtividade trimestral máis alta, debido á valoración por parte da Xunta dos servizos específicos que realizan e que non existen nunha comisaría convencional (como medio ambiente ou investigación de incendios).

A postura dentro da UPA galega é que en caso dun novo convenio débese reflectir a realidade do corpo autonómico e actualizar o seu catálogo de postos, recoñecendo as distintas áreas de especialización. Por outra banda, a Xunta acusa á falta de vontade do Ministerio para negociar e recoñecer a evolución desta unidade, o cal a mantén nunha situación que moitos cualifican de "gravísima". É por iso que se quere chamar a atención de Interior para convocar un concurso de prazas para ter o número de axentes necesarios.