Os intereses imperialistas de Trump en Groenlandia chocan coa pesca galega que busca fletán nas súas augas

O futuro de Groenlandia e os seus 2.175.600 xeados km² decídese este martes nunhas eleccións xerais que, por primeira vez na historia desta xigantesca illa, ten a medio mundo pendente do que sucede neste territorio ártico. Até fai non tanto, este terreo practicamente ermo non espertaba máis interese que aos daneses, xa que a groenlandesa é outra nación dentro do Reino de Dinamarca, e aos pescadores e científicos que acoden ás súas costas. Con todo, dun tempo para acó é unha das palabras que máis repite Donald Trump nos seus discursos. As intencións imperialistas do presidente estadounidense pasan por Groenlandia, que pretende anexionar a Estados Unidos dunha forma que hoxe aínda resulta insospeitada, pero sobre a que a súa administración xa debuxou un plan. Un plan que choca de maneira frontal cos intereses da Unión Europa e, particularmente, cos de Galicia, que pesca nas profundidades do círculo polar ártico. 

O PESO DA PESCA

A investigadora galega Adriana Nogueira-Gassent sabe ben o que se coce nesas augas. A carreira desta científica levouna a vivir uns anos en Groenlandia tras realizar a tese no Centro Oceanográfico de Vigo. Hoxe no Instituto Español de Oceanografía (#IEO), Nogueira-Gassent lembra que durante a súa estancia en Estados Unidos xurdiu a oportunidade de seguir a súa traxectoria en Groenlandia, onde permaneceu durante sete anos como investigadora no Departamento de Pesca e Marisqueo do Instituto de Recursos Naturais como como responsable da avaliación do stock do fletán do oeste de Groenlandia. 

Os seus estudos permitíronlle analizar asuntos como a sobrepesca, que tanto preocupa na illa polo temor a que outras nacións esquilmen os seus caladoiros, pero Nogueira-Gassent puido comprobar nese tempo que, no caso do fletán no oeste de Groenlandia e nordés de Canadá, “falamos dun stock en bastante bo estado”, polo que por agora non existe o risco que pode haber noutros puntos do planeta.

A pesar de non falar danés, a investigadora galega formou parte desta poboación de algo máis de 55.000 persoas, sendo Nuuk a capital con algo máis de 18.000 habitantes. Nogueira-Gassent destaca a “inmensidade” dese territorio onde, con todo, moitos desprazamentos tiña que facelos en barco, xa que aínda hoxe hai lugares nos que non hai infraestruturas como estradas para conectar algunhas cidades, o que dificulta o traballo de moitos investigadores que, como ela, acoden a ese lugar para as mostraxes de face a completar os seus estudos de bioloxía ou sobre o impacto do cambio climático, por exemplo.

A principal actividade económica nesta illa habitada desde fai miles de anos é a pesca, xa que a explotación doutros recursos é moi custosa pola natureza salvaxe deste xigante do mar do norte. Alí dispoñen dun goberno autónomo e a súa independencia dependería do propio pobo groenlandés, sobre o que recaería esta iniciativa. Con todo, como puntualiza a investigadora, só co peso da pesca e outras actividades menores, como o turismo, non podería manter Groenlandia, moi dependente do financiamento do Reino de Dinamarca, ao que pertencen.

“Non poden ser autosuficientes só co recordo da pesca. Dependen en gran medida do subsidio danés, que é bastante grande”, entende Nogueira-Gassent, á vez que razoa que os intereses doutras potencias neste territorio están máis motivados polos recursos minerais que alberga a illa, “pero sería algo a moi moi longo prazo, pois hoxe non se explotan e non é algo que poida ser inmediato, pois requiren de estudos medioambientais que levan o seu tempo”. 

CANTO PESCA ESPAÑA EN GROENLANDIA?

A pesar dos intentos deste diario por coñecer o número de barcos galegos que faenan actualmente nestas augas, desde o Ministerio de Pesca non responderon aos requirimentos de Galiciapress sobre os barcos e armadores da comunidade que teñen intereses neste territorio. En calquera caso, non se trata dun asunto menor, tendo en conta que a flota galega é unha das máis importantes de toda España e que representa practicamente a metade dos buques a nivel nacional (segundo os datos de 2021, uns 4.276 son galegos do total de 8.732). 

Gran parte desta flota opera en augas internacionais ou comunitarias, incluídos caladoiros do Atlántico Norte, como os de Groenlandia, onde operan moitos arrastraderos. Un conflito nestas zonas podería provocar unha crise en todo o sector pesqueiro, como ocorreu no seu día con Arxentina con respecto ás dúbidas que ofrecía o Goberno de Milei ao redor das cotas de captura de pescada e a ameaza de máis impostos. 

Sen saber con precisión a cantidade de barcos españois que hai en Groenlandia, si hai constancia dunha boa relación comercial á vista dos buques construídos para armadores groenlandeses, entre eles seis grandes pesqueiros conxeladores armados entre 2016 e 2021, valorados en 300 millóns de euros. Por outra banda, non hai que esquecer que algúns buques de capital galego operan baixo bandeiras de conveniencia ou filiais estranxeiras en caladoiros internacionais.

Neste sentido, a tradición da flota galega na pesca de altura garda moito interese con produtos como o fletán negro, gamba nórdica, bacallau ou gallineta, especies que precisou a propia UE con Groenlandia no seu acordo alcanzado en 2021 e ratificado de novo o pasado outono nun novo acordo de asociación de pesca sostible. Trátase de especies de alto valor comercial, moi cotizadas no mercado europeo e, especialmente, nas lonxas españolas, polo que, ante a inestabilidade doutros caladoiros e as restricións que vén aplicando a Unión nas súas augas, o de Groenlandia ofrece unha gran oportunidade para a pesca galega aínda que non alcance os niveis de importancia de Gran Sol ou Malvinas, por exemplo. 

ENTRE O INDEPENDENTISMO E TRUMP

Con este panorama, a Unión Europea segue con moita atención o proceso electoral deste martes. As voces independentistas han crecido en Groenlandia nos últimos anos e son cada vez máis os que piden ser constituídos como un Estado propio. As presumibles reservas de gas e petróleo alentan a moitos a pensar que a independencia da illa traerá bonanza ao lugar, pero a súa extracción, como advertía Nogueira-Gassent, resultaría tremendamente custosa e non sería nin moito menos inmediata.

É por iso que Trump ten á illa baixo a súa lupa. Xa non só as materias primas que se ocultan alí, senón tamén outros recursos como a auga doce elevan o atractivo deste territorio, ademais de pola súa indubidable posición estratéxica. Groenlandia é unha ponte entre Estados Unidos e Europa, pero tamén é un territorio moi próximo a Canadá e, en liña recta cara ao norte, unha canle a Rusia . Establecer bases militares na illa, como pretende Trump, é unha ameaza directa para Putin, algo que o mandatario ruso quere evitar custe o que custe, pois reforzaría as posicións xeopolíticas ianquis.

Queda por descifrar cal será o próximo movemento de Trump, que insistiu recentemente en que o seu proxecto político pasa por alí, prometendo “billóns de dólares” aos groenlandeses apoiando o dereito desta nación a “decidir o seu propio futuro” e ábrelles a porta a ser o estado 51. Os datos, en cambio, non xogan a favor do magnate: só o 6% dos insulars enquisados ve positivo formar parte de Estados Unidos; o 85% rexéitao de pleno segundo as últimas sondaxes, que dan máis peso nas enquisas aos grupos independentistas, que son cinco do seis en liza, aínda que cada un coa súa propia folla de ruta.

“Dun modo ou outro”, insistiu Trump, o futuro de Groenlandia está ligado ao de Estados Unidos. As súas aspiracións imperialistas espertaron o malestar de Dinamarca, que ten moito que dicir no futuro deste territorio cuxa estabilidade económica depende das achegas de Copenhague -practicamente a metade do seu orzamento chega do Vello Continente, mentres que o 55% das importacións chega desde Dinamarca- e polo que a independencia pasa, inevitablemente, porque así o aprobe o parlamento danés. 

A inxerencia do líder do Partido Republicano podería chegar de maneira directa ou máis sibilina, favorecendo a chegada ao poder dun goberno próximo aos seus propósitos, tal e como operou historicamente Estados Unidos con moitos exemplos ao longo do século pasado. De cumprir os desexos colonizadores de Trump, os tratados de pesca quedarían anulados e o tráfico por esa zona quedaría baixo o control dos norteamericanos, algo que poría en xaque á pesca de altura galega, que hoxe segue con entusiasmo todo o que suceda aos 0ºC que marcan os termómetros de Nuuk.