Recomendacións de lectura para fomentar a linguaxe en nenos durante o verán

A Dra. Mónica Camaño González, pediatra, subliña a importancia de aproveitar a plasticidad cerebral entre os 0 e os 6 anos para estimular a aprendizaxe e reducir os trastornos da linguaxe. Segundo a doutora, “durante este período, o cerebro está na súa máxima elasticidade, polo que é fundamental promover hábitos de lectura e aprendizaxe”.

Eugenia Blanco, coordinadora da Unidade de Logopedia Infantil, sinala os riscos do uso excesivo de pantallas en nenos de 2 a 3 anos, o que pode levar a un atraso no desenvolvemento da linguaxe. Segundo estudos, “a exposición a pantallas substitúe estímulos sensoriais esenciais, o que pode afectar a capacidade de aprendizaxe”.

Branco salienta que os nenos imitan o que ven na súa contorna. “É importante dedicar tempo a ler con eles, que vexan que nós tamén lemos e explicarlles por que gozamos da lectura”. Tamén suxire que coñecer os intereses dos nenos é clave. “Debemos identificar as súas preferencias, recomendar lecturas e permitirlles elixir”. Ademais, propón crear espazos específicos para a lectura.

Guía de lecturas por idades

• Para bebés de 6 a 12 meses, recoméndase o uso de libros para o baño, de tea, con texturas, sons e cores rechamantes, ou contos para cantar. Estes materiais axudan a estimular a imaxinación e fortalecen o vínculo entre pais e fillos.
• Entre os 12 e 18 meses, os contos con pop-ups e pestanas fomentan a interacción, a imaxinación, a creatividade e a psicomotricidade.
• A partir de os 18 meses até os 2 anos, os libros deben conter historias breves cunha estrutura clara de inicio, nó e desenlace. Repetir a lectura do mesmo libro varias veces axuda a afianzar conceptos e anticipar o desenvolvemento da historia.
• Para nenos de 2 a 3 anos, recoméndanse contos con moitas imaxes que faciliten a formación de frases, permitindo que o lector se converta en narrador.
• Entre os 3 e 4 anos, os contos deben servir para enriquecer o vocabulario, promover a dicción, a linguaxe e a conversación. É aconsellable o uso de libros con letras maiúsculas para facilitar o recoñecemento de palabras.
• Finalmente, de 4 a 6 anos, os contos deben aliñar cos intereses do neno para fomentar a aprendizaxe e consolidar o hábito da lectura.

Por que somos capaces de aprender tanto mentres somos nenos?

O Homo sapiens ten unha capacidade notable para aprender a linguaxe durante os seus primeiros anos debido a varias razóns biolóxicas, neurolóxicas e sociais. En primeiro lugar, a plasticidad cerebral, que se refire á capacidade do cerebro para adaptar e formar novas conexións sinápticas, é especialmente alta nos primeiros anos de vida. Esta plasticidad permite que os nenos absorban e procesen a información da linguaxe de maneira eficiente. Ademais, existen períodos críticos no desenvolvemento infantil durante os cales a aprendizaxe da linguaxe ocorre de maneira máis natural e rápida. Durante estes períodos, o cerebro está especialmente receptivo a estímulos lingüísticos.

O aparello auditivo dos nenos tamén xoga un papel crucial, xa que están preparados para distinguir e procesar unha ampla gama de sons da fala. Esta capacidade diminúe co tempo, o que explica por que os adultos teñen máis dificultades para aprender novos idiomas. A estrutura do cerebro humano, en particular áreas como a área de Broca e a área de Wernicke, está especialmente dedicada ao procesamiento e produción da linguaxe. Estas áreas son máis activas durante os primeiros anos de vida, o que facilita a aprendizaxe da linguaxe.

Ademais, a aprendizaxe da linguaxe está intimamente ligado á interacción social. Os nenos están inmersos en contornas onde se lles fala constantemente, o que lles proporciona un fluxo continuo de estímulos lingüísticos. A interacción cos coidadores e outros adultos non só expón aos nenos a palabras e estruturas gramaticais, senón que tamén lles permite practicar e recibir retroalimentación, o que é esencial para a aprendizaxe da linguaxe.

En resumo, a capacidade do Homo sapiens para aprender a linguaxe de maneira tan eficiente durante os primeiros anos de vida débese á combinación da alta plasticidad cerebral, a existencia de períodos críticos, a preparación auditiva, a especialización cerebral para a linguaxe e a intensa interacción social que experimentan os nenos.