​Cantos lobos hai en Galicia? A Xunta estima 90 mandas de ata 8 exemplares; con sorte, a metade, din conservacionistas

A día de hoxe, cun censo desactualizado e sen cifras oficiais, todos os informes sobre a poboación do lobo refírense a “estimacións” á hora de inventariar á especie. Con todo, a pesar de non coñecer a dimensión do problema, gobernos autonómicos como o galego seguen sendo contrarios á protección do lobo que prohibe o seu caza.

Membros da asociación 'Grupo Lobo Galicia' e dos sindicatos Unións Agrarias e do Sindicato Labrego Galego atenden a Galiciapress nesta última entrega da serie de reportaxes sobre o lobo ibérico para tratar de lanzar algo de luz neste baile de cifras en plena batalla legal pola inclusión da especie no LESPRE.

Mentres que as administracións falan de mandas de “sete ou oito exemplares” -sempre apoiados sobre indicios e cifras hoxe desactualizadas- os ecoloxistas, co seu traballo de campo, reducen esa poboación a “entre tres e cinco exemplares”. Así, redúcese practicamente á metade o número estimado de lobos na comunidade.

Lobo Ibérico | Foto: EP

Dise de Galicia que é o país do millón de vacas. Non sabemos quen contou todas esas cabezas, pero en calquera caso, as reses, tanto se son un millón coma se non, viven baixo a ameaza constante dos lobos. De cuantos lobos? Non se sabe. O certo é que se quixésemos saber o número total de lobos en España só atopariámonos/atopariámosnos con “aproximacións”, que son os algarismos nos que se moven tanto a Xunta como o Goberno de España. Cálculos aproximados que tentan abocetar unha realidade que se fundamenta no “cremos que”. Uns cimentos insuficientes cando o debate é se de debe permitir abater ou non a unha especie que o século pasado estivo ao bordo da extinción.

MÁIS LOBOS QUE EN TODA FRANCIA

Sobre o número de exemplares, o último censo do lobo ibérico en Galicia que refire a Xunta “estimaba” a existencia “de 90 mandas reprodutoras de lobos”, das cales polo menos catorce eran “compartidas” con Portugal, Asturias e Castela e León. “Teniendo en cuenta a presenza de indicios” a distribución da especie, segundo o Goberno de Galicia, representaba o “72,17% do territorio” e as súas mandas compóñense de entre sete ou oito exemplares. “En calquera caso, a Xunta xa está a elaborar un novo censo, o que permitirá actualizar estes datos, xa que nos últimos anos detectouse un aumento”, manifestan desde Mediaombiente.

Segundo estas contas, Galicia está preto de quintuplicar o número de mandas que contabilizaba Francia en 2012, un dato no que se apoiaron sindicatos e políticos para explicar a súa postura a favor do control cinexético da especie. Con todo, este dato ben podería falar moi mal da protección que o país galo exerce sobre este animal, que en España estivo a piques de desaparecer nos anos 70, cando divulgadores como Félix Rodríguez de la Fuente iniciaron campañas para evitar a súa extinción na peninsula. Hoxe, e sempre segundo as estimacións que achega Medio, España rolda as 300 mandas.

Pero os ataques de lobo ao gando son o principal motivo para esta loita sen cuartel entre defensores e opositores á caza deste animal. “Segundo os datos provisionais da Consellería, no período que contempla a orde —desde o 1 de outubro de 2020— producíronse en Galicia 1.167 avisos por danos de lobo e 2.024 reses víronse afectadas. En total, desde 2016 ata a actualidade, producíronse 7.217 avisos que corresponden a máis de 12.815 reses, cunha tendencia similar en cada unha das anualidades”, indican desde a Consellería de Medio.

O presidente de Cantabria Miguel Ángel Revilla, cifraba recentemente en 19 as mandas na súa comunidade, o que supón, segundo as súas contas, uns 200 exemplares no territorio -máis ou menos os que quedaban cando a especie estaba ao bordo da extinción- e unha decena de exemplares por manda, responsables segundo Revilla de 4.000 ataques no últimos catro anos. Esas cifras supoñen case tres ataques ao día e que cada lobo cóbrase, ao ano, cinco reses. Unhas cifras que parecen realmente desorbitadas.

OS ECOLOXISTAS NON COMPARTEN AS CIFRAS

Os datos da Xunta cifraban en cambio estes grupos en mandas compostas por entre sete ou oito exemplares en Galicia. Con todo, desde 'Grupo Lobo Galicia', dedicado á conservación da especie e á educación ambiental entre outros labores, os números non coinciden. Entre os seus traballos de campo está o inventariar a fauna, o que os levou a constatar que o tamaño medio dos grupos é de “entre tres e cinco lobos”, practicamente a metade do que achegan desde San Caetano. “Supoñemos que as cifras oficiais refírense á época reprodutora e como a especie conta cunha mortalidade significativa, os números oficiais non se axustan á realidade”, agregan.

“Resulta sumamente complexo realizar un censo dunha especie cunha dinámica poboacional tan elástica como a do lobo ibérico e cuxa mobilidade se mide en quilómetros”, explica a doutora en bioloxía Aurora Pontes, integrante da asociación, á vez que afirma que, segundo o último censo nacional, os datos indican que o crecemento da especie está “estancado” ou en regresión en provincias como Valladolid e Burgos ou no País Vasco.

“Devandito isto, debemos entender que, aínda que para cuantificar o estado de conservación dunha especie débese ter en conta o número de individuos e para iso os censos resultan moi útiles, non se deben esquecer as ameazas ás que se enfronta a especie, para avaliar correctamente a viabilidade da conservación da mesma a longo prazo”, razoa o colectivo.

Nese sentido, a destrución do seu hábitat ou o furtivismo son algunhas das moitas ameazas ás que se enfronta a especie, así como polo “pescozo de botella xenético” que provoca unha “escasa variabilidade genéritca” potenciada pola incapacidade de “acudir ao encontro xenético do lobo italiano”. “A endogamia e a hibridación son riscos presentes que deben evitarse, permitindo a súa reprodución anual e afastando ao lobo ibérico dos controis poboacionais por non estarxustificados”, recalca Pontes.

DO “NON HAI DATOS SUFICIENTES” AO “O LOBO NON ESTÁ EN PERIGO”

Os sindicatos tamén consideran que coas cifras oficiais de hoxe día non é suficiente para tomar unha decisión dese calibre. O SindicatoLabregoGalego insisto en que reclamaron á Xunta que se actualice o censo en máis dunha ocasión “para saber exactamente a que nos estamos enfrontando”. “O problema está precisamente en que non sabemos a que nos estamos enfrontando, é o problema non é tan só que sexa perigoso permitir cazar un animal sen saber que poboación existe, é tamén prohibir o seu caza sen saber que poboación hai”, razoan.

“Non se pode lexislar con castelos no aire”, resumo, á vez que culpa ao goberno autonómico e ao central desta situación. “Se de verdade quérese conservar o lobo, evitar conflitos, defender a gandería en extensivo e conservar o medioambiente, tense que lexislar desde a realidade e cun forte consenso social, escoitando a todas as partes e falando con datos reais. Ata o de agora isto non se fai ata o punto de que se esta pretendendo lexislar, ou gañar o debate de se caza si caza non, sen saber de maneira real que poboación de lobo temos, onde se concentra...”, lamentan.

En Unións Agrarias, pola contra, non o perciben dese xeito ao afirmar que o lobo “non está en perigo de extinción en Galicia” xa que conta cunha poboación “superior por exemplo á de toda Francia”. “Se non hai censo de lobos é porque se vería que as mandas están a aumentar”, suxiren.

“No rural galego ninguén avoga pola persecución deste animal, nin o seu exterminio, senón por medidas realistas de xestión que permitan asegurar á convivencia de poboacións abundantes de lobos coa gandería e a produción de carne de calidade en extensivo, sendo preciso fórmulas nas que sexa o conxunto da sociedade quen solidariamente corra cos gastos e cústeo de manter estes animais”, comentan desde UU.AA.

No que si coinciden os dous sindicatos é no que supón a protección do lobo, xa que é ante todo “un custo” e é “deber de toda a cidadanía” sufragalo. “O problema é que actualmente se nos esta pedindo ás explotacións gandeiras que corramos con este gasto, e en moitas zonas con forte presenza de lobo hai explotacións que están a atravesar unha moi difícil situación económica, é mais nunha época onde están a se incrementar os prezos e o prezo que percibe o produtor non aumentou”, conclúen desde o SLG.

Reserva en Castela e León | Foto: EP