Perigos inminentes: cara a onde imos...?

Raúl Jiménez
Profesor ICREA no Institut de Ciències del Cosmos da Universitat de Barcelona

Raúl Jiménez é profesor ICREA no Institut de Ciències del Cosmos da Universitat de Barcelona

Este artigo foi escrito conxuntamente por Raúl Jiménez, Profesor ICREA na Universitat de Barcelona, e Luís Moreno, Profesor de Investigación do IPP-CSIC. Ambos son autores do libro "Democracias robotizadas"


"This the end, beautiful friend

This is the end

My only friend, the end” (The Doors)

“Este é o final, precioso amigo

Este é o final, o meu único amigo, o final”


Cando nos enfrontamos a un perigo non inminente, a ausencia de preocupación é quizá a proba máis significativa de que somos produtos da evolución darwinista. É frecuente observar como os humanos de cando en cando esfórzanse por liquidar situacións que non supoñen un claro e inminente perigo. A capacidade de atrasar a recompensa na decisión é un don autenticamente humano e que non existe no caso dos simios, os nosos devanceiros biolóxicos. Este é un aspecto moi a ter en conta á hora de valorar que a concentración de CO2 na atmosfera alcanzase 420 ppm (partículas por millón). Mentres algúns gobernos están alarmados por este estado de cousas, a maioría dos cidadáns non perciben que exista un grave problema. Nosa colega Ann-Christine (Tina) Duhaime, Catedrática de Neurocirujía da Escola Médica de Harvard, explica en esta charla que o problema ao que confrontamos como sociedade para solucionar o quecemento global é a ausencia de percepción dun claro e inminente perigo.


A pandemia do COVID-19 mostrou que cando encaramos un perigo inminente os humanos reaccionamos inmediatamente e moi eficientemente. Certamente, o desenvolvemento dunha vacina por BioNTech en poucas semanas cunha tecnoloxía de ARNm (acedo ribonucleico mensaxeiro) foi unha fazaña nunca vista anteriormente na historia da humanidade. Unha fazaña similar foi o acordo internacional alcanzado polos gobernos no século pasado para pechar o buraco do ozono na atmosfera causado por materiais químicos, que especialmente os CFCs (clorofluorocarbonos). A vida que depende dos procesos de fotosíntesis --como os nosos-- non pode existir na Terra sen unha capa protectora de ozono. A razón é simple: a radiación ultravioleta do Sol destruiría as proteínas do noso ADN. A capa de ozono protéxenos da radiación. Pero non só a nós senón tamén ás plantas e o plancto. Sen o ozono, a cadea alimentaria na Terra rompería e todos os organismos viventes na súa superficie desenvolverían cancros de maneira exponencial. En comparación, os efectos da pandemia do COVID-19 parecen moi leves…


Arquivo - Coronavirus

Coronavirus @ep


Tan prexudicial como a falta de ozono é o quecemento global. Non fai falta ser unha lumbrera para comprendelo. Trátase só de física simple: as moléculas absorben a luz e a re-radian en infravermellos, é dicir prodúcese calor. Así que, por que os gobernos do mundo non se mobilizan para reaccionar como o fixeron co caso do buraco da capa de ozono? Moi posiblemente pola ausencia dun claro e inmediato perigo, como sinalabamos anteriormente. Sucede que, a diferenza do ozono que se esgota en anos, o quecemento global faio durante séculos. Así, e ante tal situación volvémonos ‘simios’ e pasamos a pelota ás xeracións vindeiras.


O noso colega Lord Martin Rees, un dos máis celebrados astrofísicos mundiais, decidiu dedicarse na última etapa da súa carreira académica a previr o colapso da humanidade co establecemento de o Center for the Study of Existential Risk, e a fin de previr a destrución da humanidade. Quizá é dicir moito ao referirse á destrución da nosa querida Terra Gaia, pensarán algúns dos nosos lectores. Os negacionistas de todo tipo rexeitan considerar un futuro sen vida, ou mesmo a desaparición do único expón que ten vida intelixente no universo, como así se atreven a afirmar os autores deste artigo de acordo á evidencia dispoñible ata o momento.


Un dos temas punzantes debatidos por Martin Rees é que “non hai Plan B” e que a exploración espacial dos humanos é algo fútil. A exploración do espazo é o lugar perfecto para robots e telescopios. Son os robots os que poden explorar o espazo. Algo co que concordamos plenamente. Os humanos non se construíron ‘’ mediante evolución para estar en condicións de gravidade cero no espazo. Ir ‘simplemente’ a Marte é un problema irresuelto debido a que a radiación mataría os astronautas nos preto de 9 meses que duraría a viaxe. Indubidablemente a viaxe a Marte sería só de ida. Ademais, cabería preguntarse: que desexo hai de vivir nunha cabina metálica (nave espacial) cando podemos gozar da beleza dos espazos abertos de nosa Gaia Terra? Parece un sinsentido. É como a promesa dos Novos Señores Feudais Tecnolóxicos (GAFAM) para converter a Marte como a Terra. É dicir, unha añagaza para que compremos os seus produtos aquí na Terra. Puro márketing de vendedores de alfombras orientais…


Aínda máis fútil e ilusoria é a esperanza de moitos por atopar vida extraterrestre. Basicamente esta forma de pensar é que máis pronto que tarde contactaremos con alieníxenas e que eles nos salvarán. Esta liña de pensamento é considerada ridícula pola maioría de académicos e científicos, e tampouco é asumible que a vida complexa e intelixente existe fóra do noso planeta. É certo que agora sabemos que unha terceira parte das estrelas da nosa galaxia acollen a un planeta (aproximadamente, por tanto, existen mil millóns deles)/deles). Pero agora tamén sabemos que a vida complexa é moi difícil. Non se trata tan só de que se debe estar no lugar apropiado ou goldilocks zone (zona de habitabilidade) para dispoñer de auga líquida, o único disolvente para reaccións orgánicas que coñecemos, senón que un planeta dispoña tamén dun sistema planetario coplanario como requisito importante. Ademais, as explosións cósmicas parecen ser fatais para a existencia de vida. En realidade, todo apunta a que o noso caso é o dunha casualidade na xigantesca galaxia. Ata que este asunto quede aclarado, deberiamos concentrarnos na idea de que a Terra é o único lugar onde é posible a vida intelixente e onde o quecemento global é a maior ameaza á que nos enfrontamos agora mesmo.


As iniciativas ‘verdes’ emprendidas pola Administración de Joe Biden en EEUU e a propia UE están na dirección xusta e apropiada. Pero lembremos que esta mesmo ano China vai a emitirtanto CO2 como a metade dos países restantes. E máis que EEUU e UE xuntos. Como se poden poñer límites a unha ditadura como a China que ameaza ao conxunto do noso planeta?


A estas alturas do texto, os lectores preguntaranse se a ‘resolución’ da pandemia e dos perigos inminentes que confrontamos ameazan suficientemente á humanidade para pensar mesmo no final da nosa existencia. En calquera posible, probable e desexable escenario de futuro a necesidade non é outra que a de actuar. Debemos logralo antes de que se nos acabe o tempo na nosa sociedade de risco. Segundo o expresado polo sociólogo Ulrich Beck, chegou a hora de xestionar os perigos e inseguridades inducidos e introducidos pola nosa racionalización tecnolóxica e os cambios laborais e de organización social efectuados. A pandemia o COVID-19 resaltou o sentimento e percepción ineludibles dos perigos inminentes. As nosas democracias robotizadas poden axudar a resolver os problemas relacionados co reacomodo global que agora confrontamos nunha situación de incerteza. Queremos frear a tendencia inevitable cara a ‘o final’, ou non?. Velo para crelo, salvo que xa estivésemos todos criando malvas.


Sen comentarios

Escribe o teu comentario




He leído y acepto la política de privacidad

No está permitido verter comentarios contrarios a la ley o injuriantes. Nos reservamos el derecho a eliminar los comentarios que consideremos fuera de tema.

Máis opinión
Opinadores

Galiciapress
Praza da Quintana, 3; 15704 Santiago de Compostela
Tlf (34)678803735

redaccion@galiciapress.es o direccion@galiciapress.es
RESERVADOS TODOS OS DEREITOS. EDITADO POR POMBA PRESS,S.L.
Aviso legal - Política de Cookies - Política de Privacidade - Configuración de cookies - Consello editorial - Publicidade
Powered by Bigpress
CLABE