Juan Fernando López Aguilar: "A UE enfróntase a uns retos que, se non é capaz de superalos, pode desfallecer"

Dúas semanas despois de o devastador incendio de Moria, que volveu poñer de manifesto a necesidade dun proxecto migratorio común en Europa, a Comisión Europea presentou o mércores ante os vinte e sete o novo pacto de migración. Un pacto que algúns países, como España, cualificaron de insuficiente e que outros, como os países do Leste, non tardaron en rexeitar, alegando que non é a súa responsabilidade acoller a ningún refuxiado nin facerse cargo dos custos de que volvan aos seus países de orixe. 

O novo pacto reforza a blindaxe das fronteiras exteriores, pon énfases nos retornos efectivos e rápidos de os migrantes irregulares e aposta por un ambiguo mecanismo de solidariedade, chamado "solidariedade flexible", que permita aos países decidir se acollen a refuxiados ou pagan os retornos aos seus países de orixe. 

Ante esta nova folla de roteiro, que será a guía para as políticas migratorias futuras da UE, o Partido Socialista móstrase moi pouco satisfeito, xa que considera o plan insuficiente. Juan Fernando López Aguilar, eurodeputado do Partido Socialista e Presidente da Comisión de Liberdades, Xustiza e Interior, explica nunha entrevista concedida a CatalunyaPress as súas impresións tras o anuncio do novo plan migratorio da Comisión.

Cal é a postura de España respecto a a proposta da Comisión Europea?

O novo pacto de migracións e asilo responde a unha demanda insistente do Parlamento Europeo para que a Comisión remedie as inxustizas do actual sistema, que ha sobrecargado aos países costeiros da Unión Europea e que ha feito visibles as fronteiras vulnerables nos momentos álxidos da mal chamada crise dos refuxiados. 

Saudamos o esforzo da comisaria, pero somos moito máis ambiciosos. Imos pelexar por un mecanismo de solidariedade vinculante moito máis ambicioso, de realojamientos vinculantes, de salvamento e rescate europeo. Seguimos esixindo que se reforcen as vías regulares de acceso á Unión Europea, os legal pathways, incluídos os visados humanitarios, porque se non hai vías legais, os desesperados virán de todos os xeitos, só que terán que pasar por traficantes e organizacións ilegais que os someterán a violacións dos seus dereitos fundamentais e ao inferno de expoñerse a perder a vida no mar. 

A comisaria [Ylva Johansson] adoptou un enfoque que ela mesma cualifica de pragmático, polo cal tenta que a súa proposta sitúese nunha sorte de punto medio: que ninguén a rexeite de pleno pero que ninguén senta satisfeito con ela. Ademais, renunciou abertamente a expor unha proposta que non sexa viable ante o Consello.

Cremos que o papel da Comisión non é simplemente establecer o Mínimo Común Denominador do Consello, senón establecer unha proposta que logo o Parlamento pretenda elevar  e que o Consello tente, avogando por interéselo nacionais, rebaixar de novo e finalmente termine en un punto de entendemento ou de acordo. 

Este exame non se pode suspender: a UE debe ter claro que non estamos a falar de responsabilidades que poidan descansar exclusivamente nos estados membro 

É posible que os países con fronteira no Mediterráneo e os países do Leste, totalmente opostos, cheguen a ese punto de acordo?

Niso consiste o traballo. Debemos facelo. Non empeñarse niso con gran enerxía política sería practicamente renunciar á ambición europea e sería darse por fracasado ou derrotado no que para nós é un test existencial para a Unión Europea. A UE enfróntase a uns cuantos retos decisivos, e se non é capaz de superalos, pode desfallecer. Ao meu xuízo, leste o máis expresivo dos test aos que se enfronta. Se a UE non consegue un pacto migratorio, pode darse por fracasada.

Este exame non se pode suspender: a UE debe ter claro que non estamos a falar de responsabilidades que poidan descansar exclusivamente nos estados membro. España non é a única responsable das persoas que chegan ás súas costas, porque estas persoas mobilizáronse coa pretensión de chegar á UE. O obxectivo para as persoas migrantes non é quedar atascadas nunha illa grega, nin italiana, nin en Canarias. O obxectivo dos migrantes é chegar a algún país europeo, e iso require un mecanismo europeo de salvamento e rescate con financiamento europeo e que sexa respectuoso co dereito internacional humanitario e todos os dereitos humanos. 

Que pensa do novo campo de Moria?

É absolutamente inaceptable. Baixo ningún concepto o remedio a Moria é outra Moria. O remedio pasa, no curto prazo, por un programa de realojamiento urxente de persoas vulnerables no campo de Moria, empezando polos menores non acompañados. Tamén están as mulleres soas con fillos a cargo e as persoas que foxen da desesperación cunha demanda de protección humanitaria, que deben ser reacollidas noutros países. A solución urxente é un programa de realojamiento vinculante. No medio prazo, unha política europea de migración e asilo que sexa humanitaria e realista ao mesmo tempo. No longo prazo, atacar as causas iniciais. 

Por que España non se ofreceu a acoller a algúns menores de Moria cando dez países europeos si o fixeron?

Iso debe respondelo o Goberno de España. O que si sei é que España non adoita participar en os programas do Mediterráneo Oriental porque, estando as cousas como están, todos os seus esforzos en salvamento marítimo e en garda civil do mar están concentrados no Mediterráneo Occidental, en atender aos migrantes que chegan ás costas españolas. Non é unha prioridade razoablemente esixible a España -que está como Grecia aínda que sexa menos visible- que participe na solidariedade con Grecia. O é para os países que non teñen o problema e néganse á solidariedade.

A chegada de migrantes é saudable para a demografía e o sostemento e financiamento dos nosos servizos públicos

Precisamente o concepto de 'solidariedade' do novo plan migratorio é moi ambiguo... 

É o principal reproche que facemos desde o Partido Socialista. No novo plan, a solidariedade segue sendo esencialmente ad hoc e mesmo "á carta", porque che deixa elixir entre aloxar ou financiar o retorno. O mecanismo de crise, que permitiría activar unha solidariedade vinculante, non está aínda definido. Non está definido cando un estado pode manifestar ter as súas fronteiras exteriores saturadas e solicitar axuda da Comisión mediante o mecanismo de solidariedade vinculante. Ao meu xuízo, debe haber realojamientos vinculantes en situacións de emerxencia.

O novo plan migratorio avoga polo retorno directo dos migrantes económicos. Que opinan desde o Partido Socialista Europeo?

Aí o que pedimos é ordenación. O argumento fácil de que quen chegou irregularmente non ten dereito a quedar respóndese con que, precisamente, chegou irregularmente porque non tivo ningunha oportunidade de facelo legalmente. 

O primeiro que debe facerse é cambiar a mirada e a narrativa. Na UE domina a imaxe de que os migrantes económicos deben ser retornados si ou si. Nós cremos que a UE debe ter unha política intelixente de migración como Canadá, recoñecendo que a nosa demografía envellece e que a chegada de migrantes é saudable para a demografía e o sostemento e financiamento dos nosos servizos públicos. En segundo lugar, pedimos un incremento das vías legais mediante as cales os migrantes poidan chegar regularmente. 

Está claro que a énfase dominante no Consello -e que ademais se ve reflectido nesta proposta da Comisión- é que os migrantes económicos que chegaron irregularmente sexan devoltos si ou si con programas masivos de retorno. Desde o Partido Socialista Europeo estamos convencidos de que a migración non é unha ameaza, senón que pode ser un activo en calquera sociedade aberta e desenvolvida. A migración contribúe á diversidade e anima á sociedade desde o punto de vista social, cultural e económico. Unha política de inclusión é un sinal distintivo dunha sociedade altamente desenvolvida.