​Un cemiterio só para ingleses, un totalmente en galego e outro sen mortos: algúns dos camposantos máis curiosos de Galicia

A morte e Galicia sempre foron da man. Proba diso é que unha das nosas costas leva o nome da parca ou as moitas supersticiones que acompañan á cultura popular galega. Con todo, esta terra garda algúns dos cemiterios máis curiosos de España, cheos de referencias literarias ou directamente baleiros. No Día de Todos os Santos, no inicio do Samaín, Galiciapress percorre algúns dos máis coñecidos.  

O cemiterio coruñés de San Amaro

Galicia prepárase para dar a benvida ao ano novo...celta. O Samaín, esa festividade celta que chegou ás costas do Novo Mundo e que os yankees importaron ao mundo enteiro baixo o nome de Halloween, significaba o final da tempada de colleitas e o inicio da estación máis lúgubre do ano. Hoxe, convertida no Día de Todos os Santos, a data do 1 de novembro serve para honrar aos defuntos, poñendo ver e adornando con flores os seus lugares de repouso.

Con todo, o Samaín chegou aos nosos días, resucitado grazas á cultura popular que o mantivo vivo por diante de Halloween. Tradicións como decorar as cabazas, colares de castañas para espantar os malos espíritos ou pedir doces típicos da zona de porta en porta son algunhas das características do Samaín galego, que nada ten que envexar á adaptación americana. Pero xa lle chamemos Samaín, Halloween, Día de Todos os Santos ou o mexicana Día de Mortos, hai un elemento que se converte no protagonista indiscutible da xornada: o cemiterio. E de cemiterios en Galicia sabemos un intre.

ESCRITORES NO MÁIS ALÓ

Ao longo e ancho da xeografía galega podemos atopar camposantos que gardan verdadeiras obras de arte. Percorrelos supón visitar a historia e a cultura de Galicia, chea de superstición  e sempre ligada ao mar e ao rural. Boa fe diso pode dar o cemiterio de Adina, na parroquia padronesa de Iria Flavia. Alí poderemos atopar sepulcros que datan dos séculos VI e X, xunto á igrexa de Santa María. Tamén no cemiterio de Santa María A Nova de Noia, coñecido como A Quintana dúas Mortos, podemos atopar algunhas das lápidas máis antigas de Galicia, algunhas conservadas desde o Medievo.

Pero o maior atractivo deste recinto de Padrón é que garda un nexo innegable coas letras galegas. Alí foi enterrada Rosalía de Castro, que agora se atopa no Panteón dos Galegos Ilustres, e alí descansa Camilo José Cela, un dos seis Nóbeles de Literatura da literatura española. Outros ilustres das letras, como Concepción Arenal ou Álvaro Cunqueiro atópanse enterrados nos cemiterios de Pereiró de Vigo (un pequeno Père Lachaise na cidade olívica) e no Cemiterio Lanuxe de Mondoñedo respectivamente, convertendo a estes lugares de descanso nunha parte ineludible da cultura galega.

Aínda que pouco ten que envexar o herculino cemiterio de San Amaro, quinto cemiterio en Europa por antigüidade e considerado pola National Geographic como un dos máis fermosos do planeta. Talvez polas vistas que ofrece ao mar ou por contar cunha visita nocturna guiada e teatralizada entre as súas tumbas, facendo parecer que os que percorren a necrópole coruñesa é a Santa Compaña. Alí, podemos visitar a Eduardo Pondal ou Curros Enriquez, que sen ser coruñés, está enterrado cerquita de Riazor.

O cemiterio de San Amaro ten visitas guiadas

UN CEMITERIO SÓ EN GALLEGO E OUTRO BALEIRO

Con todo, talvez o máis coñecido de todos os lugares de descanso eterno de Galicia sexa o Cemiterio dos Ingleses, en Camariñas. Alí, ante o sempre impoñente Océano Atlántico, atopamos o modesto mausoleo levantado para as 172 vítimas do afundimento do acoirazado Serpent ante a costa galega. Os veciños de Camariñas recuperaron os corpos que o mar devolvía á terra e déronlles sepultura fronte ao mesmo implacable océano que lles arrebatou a vida. 

Pero se hai un par de cemiterios curiosos en Galicia uno é o de San Facundo de Ribas de Miño, na localidade lucense de Paradela, e o outro é o coñecido como cemiterio de Cesar Portela, en Finisterra. No camposanto de Lugo só os galegos son capaces de descifrar as inscricións das lápidas, escritas exclusivamente en galego grazas ao acordo alcanzado por todos os veciños para unificar o deseño das sepulturas, incluído o idioma, a cor e a tipografía das lápidas. É probable que alí todas as psicofonías teñan acento galego.

Vista do Cemiterio dos Inlgeses

O de Finisterra en cambio é famoso, en parte grazas a Netflix, en parte porque desde que se iniciou a súa construción no ano 2000 apenas foi utilizado máis que polos curiosos que se achegan a comprobar que, efectivamente, os nichos son uns caixóns orientados cara o mar e que todos eles están baleiros.

Trailer da serie de Netflix no cemiterio de Finisterre

O deseño espertou o rexeitamento de moitos veciños, que preferiron velar aos seus defuntos noutra localidade antes que no proxecto arquitectónico de Portela. Ademais, o acceso á zona é moi deficiente, o que dificulta que se poidan levar os féretros ata Monte do Cabo. Con todo, desde o goberno municipal planean utilizalo no futuro, xa que o cemiterio actual está completo. Uns por exceso e outros por defecto.

PEREGRINOS E NICHOS DE CORES

Pero en Galicia, sobresaturada de cemiterios contra o interior, hai outras xoias que pasan desapercibidas, como o cemiterio para peregrinos de Ligonde, en Monterroso, anunciado por unha gran cruz de pedra, o cemiterio de Canido en Ferrol, utilizado polo bando nacional para fusilar aos represaliados durante a ditadura, ou o ordenado e colorido cemiterio novo de Dumbría ou o antiquísimo cemiterio de Sobrado dos Monxes, xunto ao fermoso mosteiro de Santa María.

Xeografía do tránsito #galicia #cemiterios #cartografia pic.twitter.com/pmBonf6HQ7

— Dominic Royé (@dr_xeo) October 29, 2019

Os dolmenes repartidos por toda Galicia son unha boa mostra de que os complexos funerarios están presentes alá onde miremos. A vida e a morte, tan da man no Samain como na historia Galicia, máis presentes que nunca nunha data chea de misterio que nos lembran que os galegos somos especiais ata para morrernos.