Extinción de especies en Galicia: adeus ás gaivotas e ás comadrejas?

A actividade humana ha alterado os ecosistemas e con iso reduciuse en número de especies salvaxes que antes os poboaban, iso ou directamente desapareceron. Actualmente, en Galicia pódese falar de especies extintas recentemente e tamén de especies que están en perigo de desaparecer. As hai que son un símbolo desta extinción como é o urogallo (sobre todo os machos) antes moi presente nas montañas ligadas á Cordilleira cantábrica. Xunto ao urogallo mamíferos como hurones, comadrejas e osos están na corda frouxa dentro do ecosistema galego. Os factores que levaron a esta situación son múltiples pero o esencial, como se apuntou, foi a intervención humana e as súas consecuencias como o cambio climático e a contaminación. Dentro destes factores tamén está o feito de que o ser humano desde que cultiva e cría gando viu á fauna silvestre como un inimigo fronte ás súas producións gandeiras e agrarias. A actividade pesqueira tamén eliminou boa parte da fauna mariña, tanto en mamíferos, aves e peces. 

DO UROGALLO Ao ARAO

A día de hoxe é difícil sinalar que especies animais pódense considerar extintas definitivamente en Galicia. Non hai rexistros detallados de animais que puidesen existir no territorio galego, con todo, nas últimas décadas conseguiuse facer unha listaxe de especies grazas, moitas veces, ao traballo desinteresado de biólogos ou amantes da natureza. 
 

“Un exemplo é o urogallo (pita do monte) ao que se cazou por centos en toda a Cordilleira Cantábrica” di Xabier Vázquez Pumariño, biólogo que centra a súa observación en aves. A caza cebouse sobre todo co macho, o que trouxo unha crise xenética nesta especie. “Obsérvase que as femias pon entre dúas ou tres ovos cando o normal serían dez ou algo máis, isto é unha depresión endogámica”. Existen moi poucos machos e o que se consegue é unha reprodución endogámica entre “parentes” o que fai diminuír a posta de ovos por parte da femia. Na actualidade quedan algúns exemplares entre Asturias e León, un grupo ao que se tenta protexer. En Galicia, o último avistamento dun urogallo data de 1998.

O petiazul (papo azul) é un paxaro de tamaño reducido que habita en zonas de montaña. Son moi escasos e en Galicia vivía na cabeza de Manzaneda até a construción de remóntelos da actual pista de esquí. Estes remontes construíronse sobre os lugares de nidificación e isto acabou por extinguilo definitivamente no Noroeste pois era o único lugar onde se rexistrou a súa presenza.

A gaivota tridáctila das illas Sisargas está tamén pasando por un momento delicado ao ver a súa poboación mermada nos últimos anos. Sospéitase de virus que afectan a este paxaro mariño en diversas áreas de Europa así como os efectos da contaminación mariña e verteduras. Durante a catástrofe do “Prestige” a poboación coñecida xa era moi reducida. O último exemplo é o arao, extinguido xa tanto pola caza, como pola degradación do hábitat e a competencia cos pescadores polas especies mariñas que consumía. As artes de pesca con redes de nailon moi fino facían que estas aves se enredasen e acabasen morrendo ben afogadas ou a mans dos pescadores. 

DO MORCEGO Ao OSO

Xosé Pardavila do grupo GEAS, sinala que entre os mamíferos con maior perigo de extinción son o desmán dos Pireneos (toupa de río) o furano (furaño dá auga), esta última especie non está catalogada en Galicia. 

“Dentro dos insectívoros, en Galicia existen sobre vinte e cinco especies de morcego e delas só catro ou cinco estarían fóra de perigo” di Pardavila. Neste caso, a topografía galega non é numerosa en covas que permitan o refuxio destes mamíferos voadores. Si existen, en cambio, varias minas que poden ser usadas polos morcegos aínda que o perigo está en que, medioambientalmente, as minas non están protexidas e poden retomar a actividade nalgún momento.
 

Entre os grandes mamíferos a especie máis ameazada é o oso pardo. Desta especie víronse exemplares nas montañas do Courel e en macizo ourensán. Aínda así, está nun equilibrio precario. “Sobre o lince non estamos seguros porque tampouco sabemos si é ou non unha especie propia de aquí”. Máis mamíferos que ven perigar a súa presenza son os hurones e as comadrejas, moi ligados ao bosque autóctono galego e a sistemas de vexetación que están a desaparecer.