Os Franco din que estatuas do Pórtico da Gloria son súas pese non ter factura

Comeza o xuizo en Madrid para a devolución de Abraham e Isaac ao patrimonio público

O Concello de Santiago defendeu que as estatuas de Abraham e Isaac do Pórtico da Gloria da Catedral, que están en mans da familia Franco, terían que ser devoltas a patrimonio municipal porque xa serían adquiridas polo Consistorio no ano 1948 e negou a posibilidade de que a reclamación prescribise, como argumentan os seus actuais propietarios. Os herdeiros, en cambio, defenderon que adquiriron as pezas a "un anticuario", aínda que non dispoñen dos documentos correspondentes.

.

Así se expuxo no xuízo, que quedou visto para sentenza, celebrado este venres no Xulgado de Primeira Instancia número 41 de Madrid, ao que acudiu a declarar o alcalde de Santiago, Martiño Noriega.

Á saída do Xulgado, Noriega defendeu que quedou "demostrada a titularidade de dúas pezas do patrimonio histórico-artístico, que son do Concello e teñen que estar no Concello". As estatuas do Mestre Mateo pertenceron á fachada situada ante o Pórtico da Gloria da Catedral e foran retiradas durante as obras do século XVI.

Tras un "traballo documental intenso" e unha "exposición xurídica impecable", o rexedor remarcou que quedou " demostrado que non hai prescrición" e que as pezas son patrimonio histórico-artístico conforme "ao marco legal procedente da República", "mesmo dunha disposición anterior de Primo de Rivera" e que deben volver a "o seu lexítimo propietario".

No caso de que "a xustiza faga xustiza" e dea a razón ao Concello, Martiño Noriega apuntou ao feito de que se xeraría "un precedente" sobre o "espolio do patrimonio de todos ao longo dunha ditadura e en beneficio da familia dun ditador".

No seu defensa, o Concello argumentou que a administración local adquiriu as estatuas --as de Abraham e Isaac, así como unha terceira peza-- por un contrato de compravenda outorgado polo entón alcalde Joaquín Sarmiento Garra ao propietario, Santiago Puga Sarmiento, o conde de Ximonde e que se formalizou en escritura pública o 4 de xuño de 1948.

O expediente iniciouse por un acordo plenario en xuño de 1947 e no pleno de abril de 1948, por unanimidade, decidiuse que as esculturas tivesen por "destino unha praza, un paseo ou algún outro lugar estratéxico da cidade".

A maiores, Xoaquín Monteagudo, responsable da defensa xurídica da administración local, sinalou este venres que "a argumentación fundamental" da familia Franco é a "prescrición" pero que o Concello entende que "neste caso singular en bens tan relevantes non hai prescrición posible".

Para Martiño Noriega, os argumentos da "prescrición" e o "paso do tempo" dos herdeiros de Franco tan só "amparan os privilexios dunha familia que se beneficiou dun contexto de ditadura" e "teñen ese grao de indecencia e de pouca consistencia". En todo caso, mostrou a súa confianza en que "ese pacto de silencio coa familia Franco acábese e as pezas poidan volver ao Concello".

Ante o argumento inicial de que os Franco adquirirían as estatuas nun anticuario durante a ditadura, Noriega explicou que non o acreditaron durante o xuízo e valorou que "proxectar a un ditador como un particular e non demostrar nada é non entender o contexto vivido durante décadas cunha ditadura".

A FAMILIA FRANCO CRE QUE O CONCELLO NUNCA TIVO AS ESTATUAS
Pero a defensa da familia Franco ha posto en cuestión os argumentos do Concello e remarcou que as estatuas "foron adquiridas a un anticuario", poñendo en dúbida que o Concello chegase a posuír as estatuas, debido a que "non hai documentación" que acredite que realizou o pago nin imaxes que mostren as estatuas no Consistorio.

En declaracións a Europa Press, o avogado Juan José Aizcorbe explicou que "non consta" nin o primeiro nin o segundo pago que se sinalaba que se tería que realizar, "nin a saída do pago" nin tampouco o "terceiro requisito" de que se recibisen as estatuas e mostrásense no Consistorio.

De feito, explicou que en "os informes minuciosos" do Concello "non existe nin foi probado o pago nin que as estatuas estivesen na escalinata principal do Consistorio". "Nin unha foto, nin un testemuño, existen fotos do ano 1933 do Pazo pero resulta que unhas estatuas con alto valor artístico non aparece en ningunha fotografía, nin en arquivo do Concello, nin xornal, nin revista nin nada", incidiu.

Por este motivo, sostén que "esas estatuas nunca estiveron no Concello de Santiago". É máis, insiste en que a familia Franco comprou as estatuas "a un anticuario" e critica que "lles pida que acheguen unha factura ou un recibín de hai 70 anos a un particular". "Non o temos, pero o Concello que si está obrigado a acreditar cómpraa-venda non o ten, nin recepción nin os pagos", remarcou.

A defensa da familia Franco pon ademais en dúbida o que define como "unha historia inédita e absolutamente incrible do Concello de que a administración lle enviase á esposa de Francisco Franco as estatuas coma se fose unha caixa de bombones, cando o alcalde podería instrumentar unha doazón".

ALEGAN QUE XA PASOU MOITO TEMPO
"O informe forense do Concello sinala que son moles de granito que hai que levar con guindastres e non se coñece a ninguén que vise os guindastres levándose as estatuas", puntualizou.

Por outra banda, lembrou que a "posesión das estatuas" prolongouse durante máis de "70 anos", polo que se produciron "todas as prescricións", tanto se é "ben de comercio" --así o considera debido a que o propio Concello tentounas comprar-- ou "dominio público, que nunca foi". Por iso, esgrime a "desafectación tácita polo transcurso do tempo".

"Visto por onde se vexa hai un título xusto por usucapión e por prescrición", concluíu.

EN MANS DOS FRANCO DESDE A DÉCADA DOS 50
Na súa demanda, o Concello de Santiago incluía o informe pericial de Yzquierdo Perrín, que recolle que na exposición 'A arte Románico' de 1961, no catálogo fotográfico, obsérvase o cartel de 'Propiedade da súa Excelencia o Xefe do Estado'. O perito precisa que "parece que entre 1948 e 1961, en momento e por razón imprecisa", "as dúas figuras adquiridas polo Concello de Santiago" "pasaron ao entón Xefe do Estado".

A hipótese municipal baséase en que na visita a Santiago de Francisco Franco e a súa muller en 1954, o entón alcalde, "movido polo desexo de compracer ou gañar o favor do Xefe de Estado e a súa esposa, sen adoptar ningún tipo de acordo, acto xurídico nin formalidade legal", fixéselles chegar as dúas estatuas.

NORIEGA BUSCA UN "PRECEDENTE", QUE PODE AFECTAR A MEIRÁS
Martiño Noriega valorou que se as estatuas do Mestre Mateo volvesen a mans da administración pública sentaría "precedente". E é que en Galicia, o patrimonio dos netos de Franco está en dúbida polo Pazo de Meirás (Sada), que chegou a mans do ditador no ano 1938 tras un peditorio popular encargado pola Deputación da Coruña.

O Parlamento galego xa aprobou en xullo do pasado ano un acordo unánime polo que se insta ao Estado para emprender accións xudiciais para recuperar a titularidade pública do Pazo, histórica residencia de Emilia Pardo Bazán.

Os Franco tamén seguen ostentando a titularidade da Casa Cornide, un palacete do século XVIII situado no centro histórico da cidade da Coruña, que regalou o banqueiro Pedro Barrié da Maza á muller de Franco, Carmen Polo, despois de adquirilo en poxa pública no ano 1962.