Goberno vasco pide a ETA que revele o paradoiro de tres galegos desaparecidos

O secretario xeral de Dereitos Humanos, Convivencia e Cooperación do Gobierno Vasco, Jonan Fernández, sumouse este sábado ao chamamento das familias de José Humberto Fouz, Jorge Juan García e Fernando Quiroga, os mozos coruñeses desaparecidos en marzo de 1973, e pediu a ETA e a quen poida ter información sobre o seu paradoiro, que o comunique "por calquera medio", "por humanidade e por empatía" co sufrimento das súas familias.

O Gobierno Vasco e a Cátedra de Dereitos Humanos da UPV/EHU presentaron este sábado en Vitoria, o Informe sobre a desaparición dos tres traballadores galegos residentes no País Vasco, no día no que se conmemora o 45 aniversario deste suceso, xunto ao director do informe e responsable da cátedra Jon Mirena Landa e Bertha Gaztelumendi, respectivamente.

O informe recolle que a versión xornalística máis estendida, "aínda que pouco solvente pola súa constante variación na versión dos feitos", foi que tres mozos galegos se dirixiron a Biarritz a tarde do 24 de marzo de 1973 e "refuxiados vascos" confundíronos con policías españois. Sinala que lles agrediron, introducíronos nun coche, matáronos e fixéronos desparecer. Ao longo de 40 anos abríronse dúas investigacións xudiciais e ambas se pecharon.

O secretario xeral de Dereitos Humanos e Convivencia manifestou que este informe constitúe un "apoio explícito á esixencia de clarificación do pasado neste caso" e "representa unha contribución a unha memoria crítica e compartida do ocorrido", así como un acto de recoñecemento institucional ás familias "polo dano inxusto sufrido, agravado polo esquecemento padecido".

"Nin podemos nin debemos renunciar a que estas tres familias poidan ter acceso ao dereito á verdade, ao dereito a saber que ocorreu. Pasaron 45 anos. O único modo de que estas familias poidan atopar un pouco de alivio e unha aproximación á verdade é saber que ocorreu cos seus tres familiares e onde se atopan. Un medio de poder sabelo é que quen poida ter algunha información comuníquea", engadiu.

Neste sentido, o Gobierno Vasco "por humanidade e por empatía co sufrimento das súas familias" pediu que "quen dispoña de calquera dato ou información sobre o que ocorreu con José Humberto, Jorge Juan e Fernando comuníqueo por calquera medio".

Fernández explicou que no informe non se atribúen estas desaparicións a ETA porque se trata dun caso "non esclarecido" e sinalou que o mesmo revela que as informacións que existen do caso "son confusas" pero recoñeceu que hai unha hipótese que é a que "acumula máis indicios abrigo ao principio" que sitúa a autoría destas desaparicións "ao redor de ETA ou a un grupo de refuxiados vascos que se podería atopar con eles nunha taberna dunha localidade de Iparralde".

Como esta posibilidade "xudicialmente non chegou a probarse", o Gobierno Vasco "non nega nada" senón que "expón o que existe". Así mesmo, destacou que o informe se está presentando desde a Secretaría Xeral de Dereitos Humanos, Convivencia e Cooperación, "no marco da Memoria recente", polo que consideran que "este tema algo ten que ver coa violencia de motivación política". "Non podemos afirmar taxativamente o que, ata o momento, non confirmaron o tribunais", insistiu.

A HIPÓTESE MÁIS PROBABLE
Preguntado sobre se se suma ao chamamento a ETA feito este pasado venres pola familia de Humberto Fouz Escobero para que revele onde se atopan os restos mortais deste traballador e dos seus dous compañeiros, Fernández dixo que comparte este chamamento das familias, así como a perspectiva sobre "cal pode ser a hipótese máis probable de autoría".

Con todo, lembrou que como ocorreu cando presentaron o informe sobre a desaparición en 1976 do membro de ETA político-militar (ETA-PM) Eduardo Moreno Bergaretxe, 'Pertur', este informe presenta as hipóteses abertas sen poder pronunciarse por unha ou outra. "Simplemente expóñense as que hai. Como goberno, apoiamos 100% o chamamento das familias", insistiu.

A Secretaría Xeral de Dereitos Humanos, Convivencia e Cooperación activou a dirección de correo electrónico desagertuak@euskadi.eus para que se poida remitir calquera dato ou información sobre as "cinco desaparicións forzosas que, no marco do caso vasco, quedan pendentes de esclarecer" entre as que citou o caso dos tres novos coruñeses, o caso Pertur, e o caso de José Miguel Etxeberria 'Naparra', desaparecido o 11 de xuño de 1980, cuxo secuestro reivindicou o Batallón Vasco Español.

ELABORACIÓN DO INFORME
Na presentación do informe, o seu director Jon Mirena asegurou que detectaron un "déficit claro na actividade da Xustiza", tanto de España como de Francia, e denunciou que durante a recollida de información non puideron acceder á instrución aberta pola Audiencia Nacional no ano 2005.

Tamén destacou que na instrución aberta polo Xulgado de San Sebastián no ano 1974 detectaron que o movemento instrutor "é confuso", xa que hai unha especie de "freo botado" por parte do xuíz instrutor na recollida de probas ou no feito de que non se solicitase a Francia a posta en marcha dunha investigación criminal. "Parece que é instrutor non quere buscar", criticou.

Ademais, indicou que tras máis dun ano de actuacións instrutoras cualificou de "sorpresiva e abrupta" a decisión do xuíz de declararse "non competente", de forma que se arquivou temporalmente o caso "sen unha motivación".

O informe defende que "a desaparición é actual" e o delito segue cometéndose xa que "hoxe séguese sen saber cal é o paradoiro dos tres galegos". A súa ausencia segue producindo sufrimento ás familias.

Os seus autores afirman que este documento "non pode aspirar a proporcionar a resposta que o dereito á verdade demandaría", pero si pode contribuír a "un maior coñecemento e recoñecemento social, político e institucional dun caso de tripla desaparición" que permaneceu "oculto e ausente no debate sobre violacións de dereitos humanos".

Por último, propuxeron ás institucións vascas que anualmente se lembre as desaparicións, "aínda que sexa simbólicamente" para que "se axiten as augas" co obxectivo de "quen tivese unha información póidaa facer chegar" e que esta campaña non sexa froito dun día pola presentación dun informe senón que haxa "unha vía sistemática para que a información poida chegar". Segundo explicou, un 24 de marzo as Nacións Unidas declaracións o Dereito á Verdade e apuntou a que este podería ser o día no que todos os anos lémbrese aos desaparecidos e fágase un chamamento "para que quen saiba algo diso dígao".