A complicada relación entre gripe e urxencias: que sucede?

A Xunta de Galicia publicaba recentemente as cifras de vacinación contra a gripe, VRS e contra a COVID. De todas as cifras despréndese que houbo un elevado número de persoas que se quixeron vacinar para evitar o mal grolo destas enfermidades. Desde o goberno galego incidiuse na necesidade desta medida preventiva para nenos e persoas maiores, os nichos de poboación máis afectados. O obxectivo é evitar que estes grupos sociais vexan incrementados os seus índices de afectación e así reducir a incidencia da gripe en canto á non saturación de servizos sanitarios. Isto en principio, porque sectores sindicais ligados á enfermaría denuncian a saturación das urxencias hospitalarias en parte por persoas que, vacinadas ou non, están a pasar por un proceso gripal. Outros factores que se suman á saturación son a falta de persoal sanitario suficiente, a diminución de profesionais dentro da Atención Primaria e a pirámide poboacional envellecida sobre todo en áreas rurais.

CIFRAS XUNTA

A Xunta de Galicia sinala que nestes momentos non se está aínda no pico epidémico. O momento é descrito como de “nivel baixo de intensidade o cal se mantén dentro das marxes esperadas en comparación a outros anos”. Nos primeiros días de xaneiro de 2025 incrementouse debido “ao aumento de interaccións sociais” propias das datas do Nadal. 

Sobre como acepta a poboación estas medidas contra o virus da gripe, o goberno autonómico sinala que os índices de cobertura son elevados en comparación coa media nacional. Por outra banda, recoñecen a necesidade de aumentar a intensidade das campañas antigripais sobre todo para evitar hospitalizacións en grupos como maiores, nenos, mulleres embarazadas e persoas con enfermidades crónicas. É por iso que ven moi necesario eliminar mitos e desinformación sobre as vacinas.

Pero que sucede no que respecta ás hospitalizacións e á saturación de seccións como urxencias nestas datas? A Xunta responde que a accesibilidade ao sistema sanitario galego é do 100% (toda a poboación) todos os días do ano e que se pode atender calquera incidencia nos “distintos dispositivos asistenciais” (Atención Primaria, Puntos de Atención Continuada, Servizos de Urxencias Hospitalarias, e ou 061 este último a través do contacto telefónico). O sistema de atención “é moi resolutivo e accesible e en picos de infeccións respoiratorias estacionais pódese acudir a ese contacto” para a atención ao problema médico.

PERSOAL SUFICIENTE?

Cuestionado sobre a capacidade de resposta do persoal sanitario en canto a número de persoas e camas, o goberno galego asegura que nos momentos de máxima tensión durante o pico de gripe ou infeccións respiratorias cóntase cun plan de contigencia que suma máis de 600 camas no SERGAS. Ademais, en canto ás posibles carencias de persoal, en caso de esgotar as listas de contratación “acódese de forma puntual e progresiva á prolongación de xornada” ou a xornadas complementarias dos profesionais do SERGAS en servizos clínicos afectados. “O Plan Sanitario de Inverno conta cunha reserva de 8 millóns de euros para estas contratacións, prolongacións ou xornadas complementarias”.

Pola súa banda, sindicatos como CIG e SATSE contradin algunhas das posicións defendidas desde a Xunta como é a de resposta efectiva ante as ondas de gripe. Para a CIG, a administración pública galega “vai a rebufo” da realidade ao carecer de planificación contra a gripe. Isto tradúcese en cadros de persoal mermados e que “traballen máis horas das establecidas”. Nisto déixase sentir o cociente de persoal de enfermaría con 9,7 enfermeiras por cada mil persoas. Un número insuficiente para os profesionais de enfermaría. 

E aínda que hai datos sobre os últimos tres cuadrienios que mostran un descenso de 1.500 a 1.300 persoas por enfermeira en Galicia. O dato procede do informe sobre necesidades en enfermaría do Ministerio de Sanidade. Con todo, dentro deste punto debemos ter en conta a distribución poboacional inflúe moito no número de persoas que atende unha profesional de enfermaría pública, aclaran desde SATSE. As áreas urbanas e semiurbanas poden superar a media de 1.300, pero en zonas rurais é posible que o número de persoas a atender sexa moi inferior.

Finalmente, si houbo saturación nalgunhas áreas como as de Vigo e Ourense onde se deberon atrasar intervencións ante a falta de camas hospitalarias e recorreuse tamén á derivación a hospitais privados. As necesidades de persoal, camas e mellorar a Atención Primaria están a se deixar notar na onda de gripe deste inverno 2024-2025.