Un dos moitos lastres á saúde mental: “Grave carencia” de enfermeiras especialistas

A falta de enfermeiras especialistas en saúde mental en España é unha realidade que se agrava mentres aumenta a demanda de atención psicolóxica e psiquiátrica. Segundo os datos máis recentes, existen menos de 7.000 enfermeiras tituladas nesta especialidade en todo o país e unicamente o 48% ten un contrato acorde á súa formación, o que implica que máis da metade traballan noutros ámbitos, desperdiciando a súa especialización.​

Este cociente é insuficiente para unha poboación na que, só no último ano, o 21% dos cidadáns requiriu algún tipo de atención por problemas de saúde mental, dous puntos máis que en 2024, cando a cifra estaba no 18%. O incremento constante de casos e a falta de recursos humanos especializados están a xerar listas de espera cada vez máis longas e unha atención máis fragmentada e desigual.​

SATSE denuncia, ademais, que a implantación da especialidade é moi desigual entre comunidades autónomas. Vinte anos despois da creación oficial desta especialidade, aínda hai rexións onde nin sequera se instaurou a categoría de enfermeira especialista en saúde mental. No ámbito formativo, nos últimos catro anos só creáronse 45 novas prazas EIR (enfermeiro interno residente), sendo insuficiente para paliar o déficit actual.​

A media de profesionais de saúde mental (psiquiatras, psicólogos e enfermeiras especializadas) por cada 100.000 habitantes está entre 8 e 10 en España, fronte aos 18 doutros países europeos. Esta diferenza afecto directamente á calidade e rapidez da atención en centros hospitalarios, consultas externas, unidades infanto-xuvenís e dispositivos de prevención e tratamento de adiccións, sendo especialmente crítica entre a infancia e adolescencia.

O Sindicato de Enfermaría (SATSE) denunciou unha “grave carencia” de enfermeiras e enfermeiras especialistas en Saúde Mental no sistema sanitario público, unha situación que, segundo o colectivo, non deixa de empeorar ante o aumento da demanda asistencial en todos os niveis. No marco do Día Mundial da Saúde Mental, o sindicato advirte de que os gobernos estatal e autonómicos carecen de respostas efectivas, limitar a recoñecer o problema sen ofrecer solucións reais mediante a contratación de persoal cualificado.

SATSE sinala que as enfermeiras especialistas en Saúde Mental son esenciais non só nas unidades de hospitalización de agudos, senón tamén nos dispositivos preventivos e terapéuticos, unidades infanto-xuvenís, centros de tratamento de adiccións e en Atención Primaria, onde, segundo o sindicato, a súa presenza é cada vez máis necesaria para garantir unha atención integral e continuada aos pacientes.

O Sindicato lamenta que a resposta do sistema sanitario español sexa “inadecuada e insuficiente” ante a deterioración da saúde mental da poboación. Considera que se está dando as costas ao sufrimento de miles de persoas e as súas familias, o que ademais ten un custo económico considerable para o país.

A OMS urxe a actuar ante unha crise crecente

SATSE lembra que a Organización Mundial da Saúde (#OMS) leva tempo alertando da magnitude do problema e instou aos países a adoptar medidas inmediatas. A situación actual, segundo o sindicato, representa unha crise sanitaria de enorme impacto humano e económico, e España non está a responder coa urxencia necesaria.

O sindicato cita datos da OMS que situaban á depresión como a segunda causa de discapacidade no mundo, e advirte de que en 2030 podería converter na primeira se non se toman medidas preventivas. Este problema de saúde pública, xunto cos trastornos de ansiedade e outras patoloxías mentais, xera custos que superan o 4% do PIB na Unión Europea e o Reino Unido, equivalentes a máis de 600.000 millóns de euros, segundo o informe ‘Health at a Glance’.