Mario Ziegler, detective privado: “Hai que eliminar a imaxe falsa do detective que comete delitos para obter probas”

Como se define un detective privado e cal é cometido do seu traballo?

É un profesional que se dedica de forma exclusiva e excluínte, á obtención de información e probas sobre feitos e condutas privados. Esta é unha definición legal porque a nosa actividade está regulada pola Lei de Seguridade Privada, vixente desde o ano 2014 e logo temos un regulamento profesional. Á parte desta Lei e deste regulamento, en Galicia temos a Lei 1/2008 do Parlamento que creou a figura do Colexio Oficial de Detectives Privados de Galicia, do cal son decano. Neste traballo cabe calquera cuestión que poida ser obxecto de proba ou obxecto de procura de información. É dicir, traballamos en prevención e investigación de fraude, na procura de persoas desaparecidas, tamén se realizan procuras de testemuñas para un procedemento xudicial e por último a procura de familiares incluíndo a investigación xenealógico. Isto último púxose en auxe co retorno de emigrantes para que o Estado concedese a residencia ou a cidadanía española. Por outra banda, podemos facer investigacións internacionais, coñezo investigacións en Portugal, que é o que temos máis preto, pero tamén en Marrocos e no resto de Europa, aínda que non son moi frecuentes. Cando falaba de forma exclusiva e excluínte, refírome a que a lei non permite a ningún outro operador xurídico esa investigación que levan adiante detectives privados profesionais. Para exercer como detective privado necesítase unha licenza que outorga a Dirección Xeral da Policía previa á realización dunha carreira universitaria de tres anos.
 

-Son os estudos de Criminoloxía?

Non, non é Criminoloxía e isto débese ter en conta porque hai persoas que estudan Criminoloxía pensando que despois poden actuar como detectives. Son estudos específicos universitarios para a obtención do título de detective privado. Con ese título solicítase ante a policía a licenza de detective privado acreditando que non haxa antecedentes penais, etc. A licenza é o Cartón de Identidade Profesional (TIP). Esa é a acreditación oficial da condición de detective privado. En Galicia temos tamén a acreditación do Colexio Oficial de Detectives Privados, CODEGA, é un requisito de rigor e tamén de garantía fronte aos cidadáns de que as cousas se van a facer correctamente.

Neste traballo cabe calquera cuestión que poida ser obxecto de proba ou obxecto de procura de información

-Reciben algún nome en específico estes estudos?

Si, aínda que son títulos propios das universidades. Impártese a distancia en moitas universidades e noutras é presencial. Salamanca por exemplo, foi unha das pioneiras, a Universidade de Barcelona e en Madrid tamén. Existen actualmente moitos títulos aprobados polo Ministerio para outorgar esa titulación de detective privado. Son formacións moi cualificadas e variadas que van do dereito a materias sobre técnicas de investigación privada, criminalística, sociología e psicoloxía. De feito somos un referente para o resto de Europa e en gran parte para o resto do mundo en canto a formación de detectives. Neste país requírese a maior preparación académica para exercer como detective.

-É como unha forma de evitar ou frear o intrusismo profesional.

Si, aínda que o intrusismo se adoita neutralizar por vía da denuncia ante o xulgado ou a Policía e tamén a través do Colexio Profesional.

-En que campos específicos pode actuar un detective privado e en cales non pode en España?

Como xa dixen, o campo máis xenérico é a obtención de información e probas. Dentro deste campo temos un límite básico que é a prohibición de non investigar delitos perseguibles só de oficio. Isto pon a diferenza con respecto ao que se ve nas películas americanas nas que normalmente un detective investiga mesmo asasinatos. Isto non quere dicir que nós non investiguemos calquera circunstancia ou feito que poida ser relevante ante un tribunal. Si nesa investigación comprobamos que existe un delito, pomos de manifesto esa información e esas probas obtidas ante a Policía, a Garda Civil ou directamente ante o xulgado. É dicir, as investigacións que realizamos teñen a súa lóxica dentro dos procesos civís. Con todo, se atopamos indicios de tipo penal achegamos esas probas no momento que as obtemos. Isto non quere dicir que non poidamos investigar nada no ámbito penal. Avogados de defensa ou de acusación encárgannos comprobar certos feitos concretos, por exemplo, podemos investigar temas como unha coartada do acusado e tamén podemos investigar cuestións patrimoniais.

Neste país requírese a maior preparación académica para exercer como detective

-Poden facer investigacións cibernéticas?

Si, tamén se investigan. Unha parte normal das investigacións é buscar información en redes sociais. Utilizamos un sistema chamado OSI, Open Sources Intelligence, intelixencia de fontes abertas. Este tipo de investigacións fanse en redes sociais e outras fontes electrónicas.

-Cales son os principais mitos que rodean á profesión de detective privado a día de hoxe?

Esta é unha profesión que vén da creación dos grandes despachos de detectives en Estados Unidos. Temos dous referentes básicos que serían a axencia Pinkerton, quen se dedicaron á seguridade e á investigación desde os seus inicios en Estados Unidos. En Europa o referente é Eugene Vidocq, que foi pioneiro, mesmo antes que a Axencia Pinkerton. En España este traballo empeza coas chamadas axencias de información a finais do século XIX e principios do XX, sobre todo en Barcelona e en Madrid. Estas axencias realizaban seguimentos, informes de tipo persoal, laboral e débedas comerciais. Unha das primeiras leis sobre este sector aprobouse en 1951. Con todo, a primeira lei seria é a do ano 1992 que regula aos detectives dentro da Lei de Seguridade Privada distinguindo a figura do detective do vixiante de seguridade, son actividades totalmente distintas. Un vixiante é alguén que traballa nunha empresa de seguridade, realiza unha actividade concreta de custodia ou de vixilancia. O detective normalmente é un profesional libre e que atende casos que se lle expoñen a el de forma directa.

-Cales son os principais mitos que lles gustaría ver eliminados aos profesionais da investigación privada sobre a súa figura e profesión?

A impresión colectiva é a do detective que comete delitos para obter probas, iso é falso, é dicir, nin o detective comete violacións de azamboada nin realiza escoitas ilegais nin nada semellante, como dixen, todo está ben regrado. A través do CODEGA aplicamos con maior rigor maior a normativa interna e os códigos deontolóxicos, pois coñecemos os límites legais das nosas actuacións. Ás veces eses límites son difusos porque falamos de temas que poden tocar tangencialmente a privacidade e a intimidade.

 O detective normalmente é un profesional libre e que atende casos que se lle expoñen a el de forma directa

-Como se realiza un seguimento a unha persoa á que se pide que investiguen?

Cada profesional ten as súas técnicas que se van depurando co tempo. As técnicas de seguimento e de vixilancia son as mesmas que pode ter a Policía Nacional ou a Garda Civil, pois realmente proveñen do ámbito policial e que requiren unha formación teórica pero basicamente práctica. Isto implica adaptar ás diferentes circunstancias. A versatilidade debe ser unha das características que define a un detective.

-Pódese observar algún tipo de diferenza entre as novas xeracións de detectives e os profesionais con máis anos de carreira?

Normalmente é a vocación, nótase unha menor capacidade de asumir os sacrificios que ten esta profesión que son por unha banda os horarios, porque realizamos xornadas que ás veces poden ser de 16 ou de 20 horas e de durmir pouco. Estar en situacións que nos levan de pasar moito frío a pasar moita calor, aparte do propio risco que ten a condución en seguimentos por estradas. Con todo, os profesionais máis novos están mellor formados nas novas tecnoloxías.