A Xunta traslada centro para mulleres con adiccións do Porriño, onde goberna o PP, a Santiago, do BNG

Máis dun ano despois de prometer que Galicia contaría cun centro pioneiro para atender a mulleres vítimas de violencia de xénero con problemas de adiccións, a Xunta de Galicia decidiu cambiar radicalmente de estratexia e de localización. O que en setembro de 2024 foi presentado polo presidente Alfonso Rueda como un proxecto estrela para O Porriño, municipio dirixido polos seus compañeiros de partido, terminou aterrando en Santiago de Compostela. A administración autonómica sitúa así na  capital galega, baixo o mando da nacionalista Goretti Sanmartín, un recurso asistencial de xestión complexa que non logrou materializar no feudo popular tras doce meses de xestións infrutuosas.

A manobra sorprendeu polo cambio de guion e polos tempos manexados desde San Caetano. Foi a finais do verán de 2024 cando o Executivo autonómico garantiu que o primeiro centro de acollida integral para mulleres con patoloxía dual —a combinación de violencia machista e drogodependencias— instalaríase na localidade pontevedresa. Con todo, o proxecto topouse coa realidade dunha xestión que non avanzou ao ritmo esperado, levando á Consellería de Política Social a buscar unha alternativa urxente para non perder o financiamento comprometido. O traslado a Santiago preséntase agora como a solución de emerxencia ante o evidente atraso acumulado na execución deste servizo. Máis dun ano despois do primeiro anuncio dun investimento de 3,6 millóns, a Xunta non ten nada concreto que mostrar, máis aló do anuncio de cambio de localización. Hai que ter en conta que o Goberno anunciou que o centro se faría con fondos europeos do Mecanismo de Recuperación e Resiliencia e o acceso a eses fondos caduca.

O movemento ten unha innegable lectura política que vai máis aló da mera xestión de servizos sociais. A Xunta retira este recurso dun concello gobernado polo Partido Popular, onde o seu alcalde Alejandro Lorenzo acolleu inicialmente a idea con entusiasmo, para implantalo nunha cidade rexida polo Bloque Nacionalista Galego. Non é a primeira vez que desde a administración autonómica tómanse decisións de calado que afectan á capital sen que exista unha sintonía previa ou unha planificación conxunta co goberno local, o que adoita tensar as costuras da lealdade institucional entre ambas as administracións.

Un perfil de alta complexidade

A natureza do centro require unha localización e uns recursos moi específicos, dado que as usuarias son mulleres que sofren unha dobre vulnerabilidade extrema: os malos tratos e a dependencia de sustancias. Os expertos en intervención social advirten que estes dispositivos non son simples albergues, senón unidades terapéuticas que necesitan persoal altamente cualificado e unha contorna que garanta a seguridade tanto das vítimas como da convivencia na zona. A elección do Porriño xustificouse no seu momento pola dispoñibilidade dun inmoble e a suposta axilidade administrativa, pero a realidade demostrou que a planificación inicial non foi tan sólida como se vendeu na propaganda institucional. 

É habitual que este tipo de infraestruturas xeren certa inquietude veciñal si non se explican con pedagoxía e transparencia antes da súa apertura. Os centros de atención a adiccións, aínda que necesarios e obrigatorios por lei, a miúdo espertan o temor á deterioración da convivencia ou a problemas de seguridade nos barrios receptores. Ao trasladar o proxecto a Santiago, a Xunta traslada tamén esa posible tensión social a un concello de distinta cor política, liberando ao goberno local do Porriño de xestionar o posible rexeitamento social ou as dúbidas que puidesen xurdir entre os seus veciños. 

Pola súa banda, o goberno de Goretti Sanmartín en Santiago atópase cun feito consumado que deberá xestionar da mellor maneira posible para, sen pór obstáculos á atención ás mulleres, lidar cos temores de inseguridade que poida provocar.