Sanitarios claman contra a violencia: "É un erro asumir que as agresións son parte da profesión"

Por si quedaba algunha dúbida, Ismael, o enfermeiro do CHUAC agredido esta semana cunha arma branca por un paciente e que necesitou de hospitalización, non está só. Tampouco o está o pediatra de Muxía que onte, mentres os seus colegas protestaban ante hospitais e centros de saúde polo aumento das agresións no colectivo, foi losqueado pola nai dun paciente, que tamén agrediu a outra traballadora. Non son feitos illados, senón que son dous episodios no goteo constante de agresións que viven os sanitarios no seu posto de traballo e polo que dixeron basta en masa, con mobilizacións que poderían escalar nas próximas semanas nun colectivo que demanda cambios e que mostra a súa hartazgo ante a pasividade das autoridades.

SEN PROTOCOLOS ANTE AGRESIÓNS

Os manifestantes pedían este xoves un protocolo claro e efectivo. Eli Dosil, enfermeira de Urxencias, considera que, ao seu xuízo, “falta un verdadeiro plan de atención para a prevención da violencia” nun contexto no que as agresións a sanitarios foron en franco aumento nos últimos anos, chegando a dar episodios que pon en serio risco a integridade e mesmo a vida dos profesionais da sanidade. Con todo, Dosil recalca que ese plan debe ir acompañado de estudos e avaliacións que ofrezan “unha imaxe clara e nítida do que sucede, de onde sucede, con que frecuencia, quen son realmente os máis violentos”.

Ese traballo de mapeo para identificar e localizar as áreas máis conflitivas pode dar unha radiografía precisa das ameazas que existen para o colectivo, para o que pide “un estudo” detallado, unha vella demanda de sindicatos e colectivos médicos que á luz dos últimos acontecementos volveuse máis perentorio. “É tarefa da administración pór remedio”, recalca a profesional de enfermaría, que xustifica que eses estudos deben ser o paso previo á aplicación de medidas.

Desde Urxencias sinalan que os sanitarios viven esta situación con inquietude pois perciben que hai “máis condutas violentas” e “menor tolerancia” na contorna sanitaria, que en ocasións para os pacientes resulta “pouco amigable, máis hostil”, co exemplo dos servizos de urxencias onde os nervios están a flor de pel “pola incerteza, as esperas, a vulnerabilidade dos pacientes…”.

En todo caso, aínda que o razoa, Dosil insiste en que nada disto “desculpa a violencia”, senón que axuda a comprender o cóctel explosivo no que teñen lugar esta clase de episodios para os que non hai “opcións cortoplacistas que se poidan tomar”. Aumentar o persoal de seguridade nos hospitais pode disuadir a familiares e pacientes para que “se corten máis á hora de expresar a súa violencia”, pero a enfermeira cre que o cambio ten que chegar desde outras vertentes.

INSULTOS, AMEAZAS, VEXACIÓNS…

Un deses primeiros estadios ten que ver coas agresións máis frecuentes, que son as verbais, “grazas a deus”, engade Dosil, que critica a ausencia de protocolos claro que guíen aos profesionais e facilítenlles o proceso para denunciar estas situacións, xa que moitos insultos, desprezos ou ameazas quedan de portas dentro das consultas. 

“Queremos protocolos claros para saber que e como temos que facer. Ás veces asumimos, e é un erro pola nosa banda, que esas condutas que sufrimos son parte da nosa profesión, pero non é así, porque xa temos bastante coa nosa propia contorna e os nosos problemas”, incide Dosil.

Non normalizar estas situacións é un dos elementos crave, aínda que é importante concienciar ao persoal de que hai que erradicar esas condutas primeiro mediante denuncias, tamén o é dispor de procesos seguros e canles que faciliten o curso da denuncia. Sen ir máis lonxe, as reivindicacións do groso dos sanitarios que se manifestaron o xoves eran a creación dun novo protocolo, xa que o existentes ou ben está obsoleto ou ben é inaccesible ou resulta descoñecido para o persoal.

“Se existe un protocolo, desde logo non o coñezo”, lamentan desde Urxencias, que entenden que as súas únicas vías en ocasións son calar e minimizar o asunto ou directamente falar con seguridade, no caso de que o centro conte con este persoal específico. En caso de agresión si que hai que pór o feito en coñecemento de éa outra vía habitual e sempre queda, como a calquera civil, a vía penal, cunha denuncia ante a Garda Civil ou a Policía Nacional. Pero, onde van as queixas que deberían chegar ás autoridades sanitarias? “Iso gustaríame saber”, responde Dosil con resignación, consciente de que ao dar parte debería ter cobertura tanto no aspecto físico como legal. 

MÁIS DETERIORACIÓN = MÁIS AGRESIÓNS?

Isto choca coa existencia de moitos outros protocolos pero a necesidade de recibir formación constante, que na maior parte de ocasións teñen que asumir no seu tempo libre. Algúns profesionais, ejemplifica, ten nocións para poder tratar con pacientes psiquiátricos dunha forma máis efectiva, pero entre os denominados “pacientes axitados”, entre os que se inclúen aqueles que sufriron intoxicacións etílicas ou de calquera outro tipo, tampouco existen procedementos estandarizados nin contan con “medios de dimensión física” suficientes en centros que “teñen as súas particularidades e as súas maneiras de traballar, pero onde necesitamos regras moi claras”.

O aumento das agresións, por outra banda, parece estar estreitamente ligado á deterioración da sanidade pública. O aumento das listas de espera ou a ausencia de médicos son aspectos que axudan a atar cabos neste efervescente caldo de cultivo que estala directamente sobre o persoal sanitario. “Entendo que todo este clima de demoras, atrasos, colapsos, esperas…pode ser frustrante. Urxencias é un sitio non do todo amigable”, comprende Dosil, que, reitera, non xustifica ningunha resposta violenta, mentres outros “protestan e patalean, porque teñen todo o dereito de facelo e mesmo o noso apoio, pero hai límites e xente coa mecha moi curta”. 

Tras as mobilizacións desta semana, os colectivos e sindicatos están a valorar a convocatoria de máis protestas, pero polo momento mantéñense á expectativa, pois este é un problema de moi largo percorrido, como aseveran desde o Sindicato de Técnicos de Enfermaría, cos TCE “condenando en todo momento as agresións, tanto físicas como verbais, que sufrimos os profesionais”.

“É evidente que os plans actuais non serven para frear a pacientes e familiares con ansiedade, preocupación ou desesperación pola gravidade da situación médica, pola incerteza ou pola demora na resposta, nin para conter a quen chegan exaltados e con actitude violenta polo consumo de alcol ou drogas, nin para reducir a quen padecen trastornos mentais e emocionais. Polo que desde SAE esiximos novas estratexias que realmente sexan efectivas para previr e abordar estas agresións”, abundan desde o sindicato, que coincide na tese de que é necesaria máis formación e un sistema de denuncias máis accesible. 

O que comparten os sindicatos e asociacións é que agora “se prendeu a faísca” para pór este asunto encima da mesa e que “non quede nunha simple protesta”, senón que veña acompañado de cambios reais por parte da administración.