Un paso de xigante na loita contra o cancro: a promesa das vacinas personalizadas

O desenvolvemento de vacinas contra o cancro, impulsado por avances recentes na tecnoloxía de ARN mensaxeiro (ARNm), ofrece novas esperanzas na batalla contra unha das enfermidades máis devastadoras do mundo.

En abril de 2024, o Reino Unido iniciou un ensaio clínico pioneiro cunha vacina contra a melanoma, unha forma agresiva de cancro de pel. Simultaneamente, unha vacina experimental para o cancro de pulmón está a probarse en sete países, mentres que investigadores da Universidade de Florida desenvolveron unha vacina deseñada para combater o glioblastoma, o tipo máis común de cancro cerebral.

O desenvolvemento destas terapias innovadoras ten as súas raíces na tecnoloxía de vacinas de ARNm, perfeccionada durante a pandemia de COVID-19. Este enfoque permite unha maior flexibilidade e rapidez no deseño de tratamentos dirixidos, marcando un fito no medicamento personalizado.

O doutor Patrick Ott, profesor asociado na Escola de Medicamento de Harvard, destacou na BBC que as vacinas contra o cancro teñen a capacidade de "inducir unha resposta inmunitaria específica e duradeira, minimizando os danos colaterais en tecidos sans".

Comprender o cancro: un inimigo complexo

O cancro é unha enfermidade caracterizada polo crecemento descontrolado de células anormais que poden danar os tecidos e órganos do corpo. Aínda que existen máis de 200 tipos de cancro, cada caso é único, debido ás mutacións xenéticas que impulsan o seu desenvolvemento.

Segundo o doutor Eduardo Villar Sánchez, experto en prevención do cancro na Universidade de Texas, os factores que contribúen á aparición do cancro inclúen o envellecemento, a contorna e, nalgúns casos, predisposicións xenéticas ou infeccións viroso como o virus do papiloma humano (VPH) ou a hepatite B.

Actualmente, os tratamentos máis comúns inclúen cirurxía, quimioterapia, radioterapia e inmunoterapia. Con todo, estes métodos poden ter efectos secundarios significativos, xa que non sempre diferencian entre células cancerosas e sas.

Vacinas: un enfoque preventivo e terapéutico

As vacinas contra o cancro poden dividir en dúas categorías principais: as preventivas, como as utilizadas contra o VPH e a hepatite B, e as terapéuticas, deseñadas para adestrar ao sistema inmunolóxico a combater tumores xa existentes.

O profesor Villar Sánchez explicou que as vacinas terapéuticas "reeducan ao sistema inmunolóxico para recoñecer e eliminar células cancerosas". Este enfoque podería ser especialmente efectivo para previr recaídas en pacientes que xa foron tratados con cirurxía ou quimioterapia.

Un exemplo prometedor son as vacinas deseñadas especificamente para atacar as características xenéticas de certos tumores, o que forma parte do crecente campo do medicamento de precisión.

Un futuro esperanzador pero cauteloso

Aínda que os avances son alentadores, os expertos subliñan que as vacinas contra o cancro non serán unha solución universal. "A diversidade xenética das células cancerosas fai que un enfoque único sexa insuficiente", sinalou o doutor Ott.

Con todo, os ensaios en curso ofrecen motivos para o optimismo. Espérase que estas vacinas non só complementen os tratamentos existentes, senón que tamén reduzan significativamente o risco de recurrencia e melloren a calidade de vida dos pacientes.

A medida que a tecnoloxía avanza, algúns investigadores imaxinan un futuro no que as vacinas poidan administrar mesmo antes de que o cancro se desenvolva, transformando a prevención e o tratamento desta enfermidade.