Porqué hai listas de dous anos para o logopeda o SERGAS aforraría contratando máis

"A detección e tratamento da disfagia pode evitar hospitalizacións por pneumonía en maiores de 75 anos"

Desde o Colexio destacouse que o tratamento logopédico pode reducir significativamente os días de hospitalización e, nalgúns casos, evitar ingresos. Podería pór algún exemplo concreto de doenza na que a logopedia poida acabar evitando unha hospitalización?

Os estudos dispoñibles parecen indicar que a detección temperá e o tratamento da disfagia nos pacientes maiores pode diminuír significativamente o risco de desenvolver pneumonía e, por tanto, de ter un ingreso hospitalario por este motivo. 

Aínda que a maior parte da poboación relaciónanos soamente coa atención  a nenos con problemas da linguaxe ou da fala, os logopedas atendemos a pacientes ao longo de todo o seu ciclo vital. 

Cal é o perfil tipico do paciente que necesita a atención dun logopeda? 

Os logopedas son os profesionais sanitarios ocúpanse da prevención, diagnóstico, tratamento e estudo científico dos trastornos da comunicación humana (fala, voz, linguaxe, audición e comunicación) e deglución, así como os sistemas de comunicación non verbal. Aínda que a maior parte da poboación relaciónanos soamente coa atención  a nenos con problemas da linguaxe ou da fala, os logopedas atendemos a pacientes ao longo de todo o seu ciclo vital. Así, podemos tratar desde o caso dun prematuro con problemas para succionar, o trastorno da fala dun paciente con Párkinson, o trastorno da linguaxe dun paciente que sofre unha afasia tras un ACV ou o caso dun jóven que ten disfagia tras un ictus. 

Como valora a actual distribución de logopedas en Galicia e que impacto ten esta desigualdade na calidade do servizo que se ofrece aos pacientes? Como é posible que en Ourense só haxa un?

As áreas sanitarias son autónomas na súa xestión e as razóns polas que unhas áreas teñen máis ou menos logopedas ou polas que dedican os seus esforzos a atender un perfil ou outro de pacientes depende de varios factores, moitos deles puramente idiosincráticos: servizo do que dependen as logopedas (que pode variar dunhas áreas a outras), localización e característias das profesionais (si por exemplo traballan no propio hospital ou en centros ambulatorios), recursos económicos dispoñibles, existencia de peticións doutros servizos, demandas dos pacientes, maior ou menor sensibilidade dos xestores sanitarios… 

"A falta de logopedas en Galicia reflicte un descoñecemento da nosa función na administración sanitaria"

 En teoría, canto máis vella é a poboación, máis persoas teñen problemas de fala. Dado que Ourense é a provincia máis revellida, non debería haber máis logopedas? 

O feito de que en Ourense, a provincia máis envellecida de Galicia, sexa a que ten peor cociente de logopedas por habitante, é un reflexo do descoñecemento da función das logopedas por parte da administración sanitaria e da ausencia de planificación en relación coa logopedia, o cal levou a ignorar en gran medida a asistencia logopédica no paciente adulto. 

Aínda que atendemos a pacientes de todas as idades é certo que a poboación anciá adoita presentar con frecuencia trastornos que tratamos. Patoloxías tan frecuentes como o Párkinson ou o Alzheimer adoitan cursar con disfagia, trastornos da linguaxe e trastornos da fala. De feito calcúlase que o 50% dos anciáns institucionalizados teñen disfagia, pero non se conta coa nosa figura tampouco nas residencias públicas nin na Atención Primaria. 

O plan presentado á Xunta propón a contratación de 63 novos logopedas en seis anos. Como se chegou a esta cifra e que impacto tería na atención a pacientes? 

Chegouse a esa cifra calculando as necesidades por área para garantir que exista un logopeda para cada 27.000 galegos e galegas, cociente que xa se alcanza por exemplo na área de Pontevedra. O noso plan contempla tamén a nosa progresiva incorporación á Atención Primaria (xa que actualmente estamos só en Atención Especializada) e especifica cantas prazas deben ser creadas cada ano, en que áreas e en que nivel asistencial. 

Convócanse moi poucas prazas no SERGAS. A última OPE na que se convocaron prazas de logopedia foi a de 2018 e convocáronse soamente 4 prazas

En campos como a enfermaría ou o medicamento de familia, faltan profesionais, a Xunta alega que non hai a quen contratar. Dáse tamén esta problemática na logopedia? 

Neste momento só un 5% das logopedas colexiadas en Galicia traballan na sanidade pública, fronte a outras profesións como fisioterapeutas ou terapeutas ocupacionais, nas que a porcentaxe de colexiados traballando na sanidade pública sitúase no 15%. Sabemos que hai moitas logopedas dispostas a traballar no Sergas se existe unha expectativa de continuidade. O problema é que se convocan moi poucas prazas. A última OPE na que se convocaron prazas de logopedia foi a de 2018 e convocáronse soamente 4 prazas (sendo dúas de promoción interna). Ademais, hai hospitais onde nin sequera se sutituyen ás logopedas durante as súas vacacións, o que fai que as listas de substitución non se movan como noutras profesións, pero hai logopedas desexando que as chamen nesas listas. 

Estímase un aforro en custos hospitalarios 1,5 veces superior ao investimento proposto. Pode explicar como se calculou este aforro e en que áreas específicas produciríase? 

Para calcular o aforro utilizáronse os datos de custos en hospitalización publicados no portal estadístico do SNS en relación con catro patoloxías que se atenden frecuentemente desde a logopedia no período de hospitalización : as persoas con traqueostomía, pacientes con disfagia post-ictus, bebés pretérmino con dificultades de succión e anciáns de máis de 75 anos con pneumonía adquirida en comunidade relacionada con aspiración e disfagia. 

Ademais tivemos en conta a evidencia científica publicada, na que se atopou relación, no caso do tres primeiras patoloxías, entre a intervención logopédica durante a hospitalización e unha menor duración do ingreso. No caso da pneumonía asociada a aspiración baseamos os nosos cálculos nos resultados de publicacións que atopan relación entre a intervención logopédica e a diminución do risco de ingreso por pneumonía. 

O aforro calculado foi calculado multiplicando os custos medios de hospitalización/día polos días nos que se acurtou o ingreso hospitalario en cada unha das patoloxías. Tivéronse en conta ademais outras variables que podían sobrestimar o cálculo (p.e. éxitus durante o ingreso, porcentaxe de cobertura tendo en conta o número de logopedas contratados...) 

A logopedia non aparece na Carteira de Servizos de Galicia pero si doutras comunidades como Cantabria, Cataluña ou Andalucía

Por que cre que a logopedia non figura aínda na carteira común básica dos servizos asistenciais do Sistema Nacional de Saúde, tanto en Atención Primaria como en Atención Especializada? 

A logopedia si forma parte da Carteira de Servizos de Atención Especializada do SNS, sendo xunto coa fisioterapia e a terapia ocupacional unha das tres disciplinas orientadas á rehabilitación dos déficits funcionais provocados por calquera proceso patolóxico que sexa abordado no SNS. Ademais a asistencia logopédica non se atopa limitada a ningún rango de idade específico, ao contrario que outras prestacións, como a saúde bucodental. 

Lamentablemente esta carteira de servizos non se atopa desenvolvida no noso sistema público de saúde de modo que cada Área Sanitaria selecciona, moitas veces sen criterio, a que pacientes dálles a posibilidade de acceder a logopedia e a cales non, a pesar de que debería ser accesible a todos eles. 

Respecto da Atención Primaria a logopedia non aparece na Carteira de Servizos da nosa comunidade, pero si doutras comunidades como Cantabria, Cataluña ou Andalucía. Cremos que a medida que sexan máis coñecidas as funcións e beneficios da logopedia exporase a súa integración neste nivel asistencial.