Claves para entender a reforma que pode liquidar o atasco do CGPJ

As emendas introducidas este venres por PSOE e Unidas Podemos (UP) para cambiar o proceso de elección dos dous candidatos ao Tribunal Constitucional (TC) que compete realizar ao Consello Xeral do Poder Xudicial (CGPJ) cando non se faga en prazo profundou as divisións xa existentes nos sectores conservador e progresista de ambas as institucións, por canto os primeiros --maioritarios-- veno como unha forma de presión e os segundos como unha solución ao bloqueo actual.

Os socios de Goberno propoñen pasar dunha maioría de tres quintos a unha simple para que o CGPJ designe aos seus dous candidatos ao TC e que, no caso de que o órgano de goberno dos xuíces siga incumprindo, póidanse esixir ás súas vocais responsabilidades até penais.

Segundo as fontes consultadas, o bloque conservador do CGPJ cre que se trata dunha "inxerencia demoledora", unha "chantaxe" e até unha ameaza que ten por obxectivo non tanto garantir que o Consello nomee aos seus dous aspirantes ao TC como que se admita o nomeado polo sector progresista: o maxistrado do Tribunal Supremo (#TS) José Manuel Bandrés.

Desde a á conservadora chaman a atención sobre o feito de que a reforma contempla que, en lugar de que cada un dos 18 vogais propoña e vote a dous candidatos, propoñan e voten só a un, o que --segundo explican-- garantirá que os dous máis votados sexan os aspirantes elixidos por cada bloque, no caso dos progresistas: Bandrés.

As negociacións no seo do CGPJ chegaron a punto morto a semana pasada despois de que os vogais progresistas ratificasen a candidatura de Bandrés e ofrecesen aos conservadores aceptar tamén sen obxeccións ao candidato que seleccionasen. Pero os conservadores rexeitaron ese sistema insistindo en que ambos os aspirantes deben elixir conxuntamente.

O problema de fondo é que os vogais conservadores non aceptan a Bandrés, aínda que formalmente non fixeron tacha algunha. Segundo as fontes consultadas, o bloque conservador manexa seis nomes: Pablo Llarena, Julián Sánchez Melgar e Vicente Magro, da Sala do Penal do TS; e César Tolosa, Inés Huerta e Diego Córdoba, da Sala do Contencioso-Administrativo.

No entanto, as fontes aseguran que en realidade os mellor situados para conseguir o aval do conxunto do CGPJ son Tolosa e Pablo Lucas, o maxistrado do TS encargado de controlar a actividade do CNI e que estaba na primeira listaxe de nove candidatos dado a coñecer polos vogais progresistas.

VOGAIS CONSERVADORES PIDEN UN PLENO EXTRAORDINARIO
 

Así as cousas, o bloque conservador do CGPJ reuniuse leste mesmo venres e oito dos seus dez vocais han acordado solicitar ao presidente interino do Consello, Rafael Mozo, que convoque un Pleno extraordinario para votar aos dous candidatos do TC antes de que a citada reforma quede aprobada.

Con todo, desde a corrente progresista cren que a proposta de PSOE e UP é unha vía lexítima para que as Cortes Xerais ofrezan unha solución ao actual bloqueo. Ao seu xuízo, o "vergoñoso" sería que "ninguén fixese nada" para tentar remover os obstáculos que impiden o normal funcionamento das institucións.

Ademais, desde o sector progresista enténdese que "o razoable" agora mesmo sería mesmo esperar a que a referida reforma sexa unha realidade para celebrar calquera votación no CGPJ sobre os dous candidatos ao TC.

Neste contexto, ambos os bloques están pendentes de Mozo, xa que é quen debe convocar o Pleno extraordinario nun prazo de tres días a contar desde o luns. Isto suporía adiantar o calendario fixado porque estaba previsto que no Pleno ordinario do 22 de decembro votásese por primeira vez os dous candidatos ao TC.

Segundo as citadas fontes, os vogais progresistas ameazan con votar en branco nese Pleno extraordinario para esperar ás novas normas, o que significaría exceder tamén o Pleno ordinario, dado que o Congreso podería aprobar a reforma a próxima semana pero o Senado necesitaría até final de mes.

Para os vogais progresistas, se o bloque conservador non tiña ningunha "présa" para cumprir con esta obrigación constitucional, agora non hai motivo para acelerar, e menos cando se prevé que deputados e senadores cambien as regras de votación.

DIVISIÓN NO TC
 

Doutra banda, as emendas presentadas propoñen que, pasados os 9 anos e 3 meses do mandato dos catro maxistrados do TC propostos polo CGPJ (dous) e polo Goberno (dous), póidase renovar aos dous candidatos que haxa propostos aínda que falten os outros dous, e iso sen que sexa necesario o 'placet' do Pleno do Constitucional.

Con estes cambios, o Goberno sortea todos os escollos para poder nomear aos seus dous candidatos ao TC --o ex ministro Juan Carlos Campo e a ex asesora de Moncloa Laura Díez-- sen esperar a que o Consello cumpra o seu parte e sen arriscar a que a actual maioría conservadora do Constitucional free o seu desembarco na corte de garantías sen os dous do CGPJ.

No bloque conservador do TC consideran igualmente que esta reforma supón "forzar" e xera "distorsiones" no funcionamento habitual. "É pór en perigo as institucións", resumen as fontes consultadas.

Así mesmo, subliñan que, aínda que con estas emendas poderíanse reformar as leis que rexen o CGPJ e o TC, a Constitución segue establecendo que a renovación debe producir por terzos, polo que advirten de que, si son recorridas, habería que valorar o seu encaixe na Carta Magna.

En sentido oposto, a á progresista do TC ve con bos ollos a reforma proposta. Na súa opinión, o Parlamento está, precisamente, para ofrecer solucións ao que estiman que xa era un "dobre boicot" --das maiorías conservadoras en CGPJ e Constitucional-- para bloquear indefinidamente a renovación do TC.

O sector progresista da corte de garantías recalca ademais que a renovación por terzos segue sendo o normal xeneral. A este respecto estiman que a reforma aborda un escenario excepcional, de modo que, se un dos órganos que teñen que nomear atrásase máis de tres meses, o outro poida proceder e un órgano non bloquee a outro.

A iso anudan que o 'placet' do Pleno do TC pensouse fai 40 anos, cando aínda non se desenvolveu a doutrina sobre os dereitos constitucionais, argumentando que actualmente ese visto e prace carece de sentido porque tamén votan os maxistrados que deben ser substituídos polos novos, o que xera un conflito de interese.