O permiso a Altri podería ser nulo tras fallo do TSXG contra a privatización do exame ambiental, advirte experto

Empresarios, ecoloxistas, Xunta e plataformas veciñais, a miúdo enfrontados, coinciden hoxe en algo. Todos están escudriñando a sentenza do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia a raiz dunha denuncia da CIG que anula varios artigos do Decreto de 2023 polo que a Xunta privatizou algunhas funcións de avaliación ambiental.

Para desentrañar o potencial enorme impacto desta sentenza, Galiciapress conversou con Borxa Colmenero. É parte do bufete Xoán Antón Pérez Lema - Avogados e Consultores, corresponsable de moitos dos fallos polos que o TSXG paralizou parques eólicos. 

Implica a sentenza conseguida pola Confederación Intersindical Galega (#CIG) que todos as avaliacións ambientais da Xunta ditadas tras o decreto son inválidas? De ningún modo, responde o Doutor en Dereito pola Universidade da Coruña e docente da UoC. 

Na súa opinión, só están en perigo os expedientes nos que a Administración tirou de empresas privadas para facer informes de avaliación ambiental que despois asumiu como propios. En principio, tampouco correrían risco os permisos concendidos mediante expedientes nos que a Xunta recorreu ao sector privado para labores concretos, menores.  Por exemplo, realizar os traballos de campo.

Entón, cantos permisos ambientais posteriores a 2023 son susceptibles de ser tombados? Colmenero sinala que é imposible determinalo, habería que revisar expediente a expediente. Anima aos afectados a facelo. Como? Buscando no papelorio algunha resolución pola que a Xunta delega as competencias a unha empresa. 
 

Este letrado é experto en preitos eólicos. Por tanto, coñece ao detalle a maraña xurídica do sector.  “Non caso dous proxectos eólicos nos que nós participamos  non utilizáronse empresas externas; toda avaliación ambiental foi feita por administracións públicas”, recoñece, para alivio dos promotores e desgusto de ecoloxistas e plataformas críticas. O letrado lembra que o seu buffet levou moitos casos deste tipo, tanto posteriores como anteriores ao decreto de 2023.

Agora ben, o avogado tamén razoou que “ou decreto foi aprobado para ser utilizado (...), sobre todo naqueles proxectos que poderían ser máis conflitivos para a propia administración”. Engade, ademais, que a porta de recurso que agora se abre debería estar dispoñible en case todos os casos, mesmo pola vía administrativa, sen ter que ir aos xulgados. O motivo é que o decreto é de 2023, polo que moi poucos expedientes ambientais -que adoitan ser confusos- iniciados desde entón deberían ser xa firmes administrativamente. Por tanto, cabería advertir á Xunta do risco de nulidade de pleno dereito, no caso de que privatice a avaliación. 

Consecuencias para a celulosa de Greenfiber (Altri + Greennalia) en Pas de Reis 

Se hai un proxecto conflitivo e importante en Galicia neste tempo é o de Altri.  A sentenza do TSXG abre a porta a que os críticos tomben o expediente?

Colmenero non se molla por completo, porque non ten acceso ao expediente. Agora ben, sinala que en principio podería ser un caso “de libro”, susceptible de nulidade de pleno dereito. Así, lembra, que os medios de comunicación fixéronse eco de que o visto e prace concedido por Augas de Galicia asinouse en base a un informe encargado a unha consultora privada. 
 

Críticos co plan filtraron que o informe de Augas elaborouno unha empresa privada, Aquática Enxeñaría. Ese sería o informe que funcionarios, segundo CIG Administración, negáronse a avalar. Á vista destes datos, “parece ou prototipo de proxecto onde mañá mesmo pódese recorrer”, indica o especialista.

Iso si, non todo o mundo pode reclamar a unha administración pública que tombe unha avaliación ambiental. Só os que figuran como interesados no expediente.

O problema  para os críticos co polémico proxecto da celulosa de Palas de Rei é que non parece que figuren como interesados, pois en varias ocasións colectivos como Ulloa Viva se queixaron de que non tiñan acceso ao expediente. 

Con todo, si deberían figurar como interesados os concellos afectados pola pasteira e tamén os veciños aos que se lles pretende expropiar terras. Eles si poderían reclamar en breve á Xunta que paralice o expediente. Unha eventual paralización suporía un durísimo golpe para o proxecto, pois a avaliación ambiental xa vai con atraso, a Xunta prometeu publicala en decembro.

A Xunta xa anunciou que recorrería a sentenza, ditada tras unha denuncia da CIG. Con todo, Colmenero interpreta que un recurso ante o Supremo tería, en principio, pouco percorrido. O TSXG argumenta que o Supremo xa fallou en casos similares en contra da externalización das avaliacións ambientais, polo que sería raro, aínda que non descartable, que cambiase de criterio.

Por último, o experto legal sinala a importancia do ditame de onte. “Ten moita relevancia esta sentenza porque ponlle límite a externalización dás funcións públicas, de tipo neoliberal”, indica antes de apuntar que estes procesos de “endoprivatización” das funcións públicas son cada vez máis frecuentes.

Procesos nos que a Administración cede ao sector privado a capacidade de avaliar ambientalmente proxectos e que agora se enfrontan a ser declarados nulos de pleno dereito, xa que se estaría violando o artigo 45 da Constitución, o que regula o dereito gozar dun medio ambiente axeitado para o desenvolvemento da persoa, así como o deber de conservalo.