ProCAPD Ourense contra a Xunta e a privatización: "14 millóns por tres anos de xestión non é un voluntariado"

2025 comezou con media Ourense #botar á rúa en defensa do Centro de Atención a Persoas con Discapacidade (CAPD) para que sexa público tanto na súa titularidade como na súa xestión. Miles de persoas, entre elas Ana Pontón e José Ramón Gómez Besteiro, cabezas visibles de #BNG e #PSdeG respectivamente, demandaron o pasado 9 de xaneiro á Xunta  de Galicia que recapitule e asuma a xestión desta infraestrutura, que acumula anos de atrasos e que será, dunha vez por todas, o centro de referencia na provincia, a única de toda Galicia que até a data non conta cun complexo destas características.

CASE UNHA DÉCADA DE ESPERA

Foron moitos anos esperando por este centro polo que agora a Xunta pretende delegar a súa xestión coa adxudicación a unha entidade que presentan como “sen ánimo de lucro”. Concretamente, desde 2016, data na que naceu a Plataforma ProCAPD Ourense, a entidade que convocou a mobilización na cidade dás Burgas e que tivo unha magnífica acollida a pesar de celebrar nos primeiros días de 2025.

“É inverno, de noite…pero a acollida agradounos moitísimo. Máis de mil persoas nunha concentración moi sentida e que marca un punto de inflexión do que pode ser de aquí adiante no marco da dependencia e as iniciativas de Política Social, porque se está caendo a anacos”, crítica Rosendo Fernández, un dos portavoces da organización

Ao seu xuízo, e despois das protestas celebradas durante o outono na cidade termal, a mobilización marcou o paso dun colectivo que leva xa case unha década demandando a apertura deste centro, sometido sempre a continuos atrasos (cambios na localización, problemas coas empresas construtoras, sobrecustos…) e que supón un agravio comparativo para toda a provincia, vendo que os de Sarria, A Coruña ou Chapela levan, nalgún caso, “máis de 30 anos funcionando”. 

Foron pais e nais de persoas con estas necesidades especiais os primeiros en alzar a voz e demandar un lugar destas características, sempre co compromiso de que fose enteiramente público, algo que recibiu hai nove anos un apoio unánime de todos os grupos, incluídos En Marea  -entón segunda forza autonómica-, Democracia Ourensá e o propio Partido Popular, con Xosé Manuel Rey Varela, agora alcalde de Ferrol, como posuidor da carteira de Política Social, agora en mans de Fabiola García.

Co tempo engadíronse ás familias outras organizacións e sindicatos “que vían as desfeitas en materia de Política Social”. “O PP estaba dentro e asinou que quería o mesmo que nós”, lembra Fernández, que percibiu o xiro radical en San Caetano desde o cambio de conselleiro e, máis señaladamente, a partir da pandemia. 

“A tendencia é levalo ao que chaman entidades sen ánimo de lucro, entidades privadas. Ese non é o noso obxectivo. Nós o que queremos é un centro de referencia público, de xestión pública directa. Está demostrado que a xestión pública ofrece unha alta cualificación no servizo e unha excelente cualificación nos seus profesionais. É un modelo garantista”, razoa Fernández. 

SILENCIO NA CONSELLERÍA

Até agora, desde ProCAPD trataron en moitas ocasións de manter unha reunión coa conselleira, aínda que as súas solicitudes, a última o pasado 9 de xaneiro despois de non ter resposta da rexistrada no mes de outubro, caeron sempre en saco roto. “É unha pedra no noso zapato. Nunca se nos recibiu. Só tivemos un encontro en xullo co delegado da Xunta en Ourense, onde nos tentaron disuadir de que a xestión fose pública”, lamenta o portavoz tras moitas longas do Goberno de Galicia. Tamén a reunión co director de Política Social en Ourense foi aprazada sen data e sen xustificación do porqué da suspensión. 

“Temos moi poucas expectativas de que nos queiran recibir, polo menos a conselleira”, quéixase Fernández, que ve nestes movementos “un paripé” das administracións públicas. No entanto, si celebra o apoio mostrado publicamente tanto por Pontón como por Besteiro, así como por outras forzas sen representación no Parlamento de Galicia, como Podemos, formación coa que mantiveron moitas reunións co seu portavoz, Víctor Ferreiro. 

“A oposición apóianos porque cree na xestión pública e ve como en Política Social todo vaise nuns camiños que se están indo de nai cara á privatización”, censuran desde a organización, que entende este apoio como unha maneira de “fortalecer a nosa mensaxe”.  

Máis titubeantes mostráronse desde a Deputación de Ourense, que aínda que parece que apoian as demandas do colectivo non se mostraron tallantes á hora de apoialos de maneira contundente ante a Xunta. “O 20 de decembro houbo un pleno no que se deixou ver unha unanimidade. Na intervención do presidente Luís Menor, en principio, parecían que ían ao noso favor, pero xa non o sabemos…”, recela Fernández, que prefire esperar ao pleno no que se terá que pronunciar o ente provincial coa moción que levará o BNG para definir a postura do PP ourensán.

Ocorre o mesmo con Democracia Ourensá e con Gonzálo  Pérez Jácome, un actor importante á hora de presionar á Xunta pero que, até agora, e a entender de Fernández, foi morno coas dúas partes porque “non queren situar”. “Non é que se mollen e apoien ás familias e o modelo. Queren quedar ben cuns e outros, iso é un problema”, razoa, ao ver “diferenzas” de opinión dentro dos propios partidos. 

A pelota está no tellado dos gobernos locais, especialmente despois da proposta que fixo chegar a entidade a todos os concellos da provincia, con algúns plenos pronunciar respecto diso. Nese sentido, hai xa máis dunha ducia de declaracións locais positivas para ProCAPD, demandando a xestión pública do centro. Así, hai mocións no Barco de Valdeorras, Carballiño, Castro Caldelas ou Barbadás que apoian ao colectivo, pendente dos pronunciamientos que se sucedan nas próximas semanas noutras localidades como Ribadavia ou Allariz.

14 MILLÓNS POR 3 ANOS

Para moitas familias a existencia dun centro destas condicións en Ourense marcará a diferenza para poder conciliar e para poder dispor dos coidados e a asistencia que necesitan e merecen os usuarios, obrigados en moitos casos a desprazar a outras provincias pola falta deste servizo. “Os anos pasan, as familias cánsanse de tanta viaxe, algún de máis de 100 quilómetros só de ida… Outros mesmo teñen aos seus familiares en casa porque as experiencias en prazas de asociacións privadas non foron positivas”, declara Fernández, que aproveita para abrir o melón desas prazas en centros privados pero financiadas con diñeiro público. 

“Que sentido ten? Subvencionamos prazas na privada, pero temos un centro que custou case 11 millóns de euros e a pretensión é ofertalo por tres anos de servizo a razón de 14 millóns de euros a unha entidade sen ánimo de lucro. Ese diñeiro supera o que custou o propio edificio. É un desfalco para as arcas públicas”, censura Fernández, que expón exemplos de xestión similar en Ferrol onde os resultados non foron nada positivos, pero sobre os que a Xunta segue empeñada en delegar a xestión a pesar de que antes eran públicos. 

“Ceden as responsabilidades, lávanse as mans e cando sucede algo nos botamos as mans á cabeza con malos tratos, mala alimentación, falta de persoal… Din que sen ánimo de lucro, pero 14 millóns por tres anos, un voluntariado non é”, ironiza Fernández, á vez que apunta que “ninguén traballa gratis” e considerando “un insulto á intelixencia” o “disfrace” da Xunta tratando de pervertir a nomenclatura cualificando aos xestores de “entidades sen ánimo de lucro”. 

“Son empresas. Se non sacasen nada a favor non collerían estes centros”, sanciona. Nese sentido, tira de hemeroteca e pon como exemplo a expansión da Fundación San Rosendo no ámbito das residencias: “Empezaron cun centro de beneficencia e agora é un holding que calquera día salgue en bolsa”. 

“UNHA FRONTE AMPLA COMÚN”

O temor de ProCAPD é que o que ocorre en Ourense reprodúzase no resto de Galicia nos próximos anos. Por iso, a proxección da organización é poder vertebrar, xunto con outros colectivos, “unha fronte ampla” en defensa dunha mellor xestión pública desde Política Social. Entre os seus plans a curto prazo está reunir na Cañiza o próximo 4 de febreiro coa Asociación Galega na Defensa do Sistema Público de Dependencia e Discapacidade (ASGADeD), fundada a semana pasada en Santiago de Compostela, coa que comparten moitas liñas da súa folla de ruta e coa que esperan formar unha alianza.

“Queremos ser un colectivo máis amplo e si podemos contactar máis adiante con outras asociacións. A Política Social está a volverse absolutamente lowcost, cunha infrafinanciación crónica, onde temos que unir forzas, porque non imos parar, imos loitar se finalmente a Consellería cumpre coa previsión de conceder a xestión a mans privadas”, suxire Fernández.

“Non estamos en contra de que a xente poida escoller a opción que mellor consideren, sempre que o centro de referencia sexa de xestión pública, porque as demais opcións deben ser complementarias”, argumenta o portavoz. “Teñen queixas do centro do centro de Chapela? Nin unha. É máis, encomian as terapias que fan alí. Por que noutras provincias si pero en Ourense non? Estamos orgullosos das outras tres e queremos algo así”, piden desde ProCAPD.

Se todo marcha segundo o previsto, o centro abrirá as súas portas no mes de abril. Até entón sucederanse as reunións, os pronunciamientos desde gobernos locais e outros eventos que marcarán a actualidade ao redor de CAPD. De todos estes resultados podería saír unha nova mobilización na primavera para reclamar, dunha vez por todas, o compromiso da Xunta para que a xestión sexa pública e que Ourense non sexa o patito feo da dependencia con respecto á Coruña, Lugo e Pontevedra.