Reflexións sobre o proxecto Gama (Altri)

 Gama xera un aumento do volume de curtas das plantacións do xénero Eucalyptus co que terá que aumentar a superficie ocupada por este xénero

Este proxecto é inabordable non só desde a súa óptica medioambiental, senón tamén ao avaliar a súa viabilidade económica ou ao considerar o sector primario tanto na súa vertente agrogandeira como na forestal, sen esquecer os factores sociais vinculados ás externalidades que o territorio xera, tense que:

En España sitúanse dez fábricas de celulosa que no ano 2022 utilizaron 4.989.638 de m3 de materia prima, para producir un total de 1.544.443 Tn de pasta de celulosa, que supoñen case a metade do consumo de eucalipto por parte das fábricas de celulosa existentes en España.

Este proxecto incrementaría a demanda de eucalipto para a industria da pasta de celulosa en España en case un 50 %, en relación á materia prima utilizada até o momento polas fábricas de celulosa existentes.

A fábrica da empresa Greenfiber S.L. consumirá 1.200.000 de m3 de madeira de eucalipto ao ano no seu 1ª fase e 2.280.000 de m3 na 2ª, sen que o proxecto Gama aborde esta cuestión e 46.000.000 de litros de auga do río Ulla ao día, procedentes do encoro de Portodemouros. Este proxecto incrementaría a demanda de eucalipto para a industria da pasta de celulosa en España en case un 50 %, en relación á materia prima utilizada até o momento polas fábricas de celulosa existentes.

Sitúase a fábrica nunha zona que contén varios endemismos en perigo de extinción como son Armeria merinoi (Herba de namorar de Meroni), Santolina melidensis (Santolina de Melide) e Leucanthemum gallaecicum (Magarza de Marazón). Está situada nas proximidades da zona protexida do Lugar de Interese Comunitario (#LIC) Serra do Careón. A súa localización determínase conforme a necesidades exóxenas ao territorio.

A fábrica verte 30.000.000 de litros de auga cunha carga orgánica na vertedura importante e a unha temperatura contorna aos 27ºC, co que pon en perigo a biodiversidade da zona e que afectarán de forma directa ás actividades agrogandeiras, e marisqueiras ao desembocar o Ulla na ría de Arousa (zona de maior produción marisqueira de España), sen desdeñar de que se produzan importantes DANAS consecuencia do cambio climático.

A facer unha análise DAFO desta iniciativa empresarial de Greenfiber S.L. (Consorcio entre Altri-75% e Greenalia-25%) e ao tomar as decisións na formulación de estratexias realizando unha análise obxectiva vese que o seu resultado é negativo, a non ser que cargue o armazón social cos seus custos para cambiar o mesmo.

O proxecto Gama en principio vai producir no seu 1º fase previsto até o 2030, celulosa soluble (250.000 Tn/ano) e só de forma secundaria Lyocell (60.000 Tn), e na 2ª fase celulosa soluble (400.000 Tn/ano) e Lyocell (200.000 Tn). Dentro da Clasificación Nacional de Actividades Económicas (CNAE) o proxecto é clasificado pola propia empresa en dúas clases ou actividades da CNAE-200950: “17.11 Fabricación de pasta papeleira” e “20.60 Fabricación de fibras artificiais e sintéticas”. Nos países do cono sur americano os seus proxectos teñen unha capacidade de produción ao redor dos 2.000.000 Tn.

A memoria xustificativa económica presentada pola empresa Greenfiber a finais de 2022 para obter a declaración de proxecto industrial estratéxico (PÉ) indicaba que o proxecto Gama estimaba un investimento de 850.000.000 € en activos tanxibles (CAPEX) ao longo de 2022-2025, co seguinte esquema de financiamento: nun 49 % con débeda @amortizable a 15 anos (410.000.000 €), un 25 % con fondos Next Generation (212.000.000 €) e o 26 % restante con fondos propios (227.000.000 €). A execución da segunda fase requiriría un investimento adicional de 1.150.000.000 €, co que o orzamento total sería de 2.000.000.000 €.

O proxecto Gama espera beneficiar das axudas provenientes da Ou.E. a través dos fondos Next Generation, e pretende captar 212.000.000 € de fondos públicos a través da liña dos Proxectos Estratéxicos para a Recuperación e Transformación Económica (PERTE) para a descarbonización industrial, sen eles, Gama di que esta iniciativa é inviable.

O proxecto Gama emitirá grandes cantidades de partículas e gases contaminantes e de gases de efecto invernadoiro que se poden estimar nunhas 100.000 Tn ao ano de gases de efecto invernadoiro, a pesar de tratar dun proxecto, en teoría, de descarbonización.

O proxecto xerará 160 empregos directos e 260 indirectos e os directos serían 280 a partir do 2026. En total uns 550 postos de traballo.

En Galicia a súa boa gobernanza desde o 22.05.2021 vén limitada por que non pódese realizar un cambio de actividade agrícola a forestal ao estar derrogado o art. 61 da súa lei de montes (lei 7/2012) pola lei 11/2021.

O proxecto Gama xera un aumento do volume de curtas das plantacións do xénero Eucalyptus co que terá que aumentar a superficie ocupada por este xénero, e como actualmente non está permitido a forestación de terreos con vocación agrícola, terase que recorrer a reforestar terreos ocupados fundamentalmente con outras especies consideradas de alta produtividade (xero Pinus), co que para que se poida realizar esta reforestación é necesario que non se prorrogue a disposición transitoria novena “Repoboacións co xénero Eucalyptus” da lei 11/2021, de recuperación da terra agraria de Galicia, na que se establecía até o 31.12.2025 unha moratoria para as novas plantacións do xero Eucalyptus. 

Co devandito, é dicir, o aumento de superficie ocupada polo xénero Eucalyptus contradiría o Decreto 140/2021, polo que se aproba a primeira revisión do Plan forestal de Galicia 2021-2040, Cara á neutralidade carbónica, posto que a medida I.1.3 “Programa de actuación e iniciativas que contribúan a controlar a superficie dedicada a eucalipto” no seu indicador de seguimento “Porcentaxe de variación da superficie con presenza de eucalipto derivada do Inventario Forestal continuo de Galicia (IFCG), respecto a superficie do Inventario Forestal de Especies Produtivas do Norte Peninsular IFNP”. A cifra inicial que se toma e achegada polo IFNP é de 422.200 ha (ano 2021), habendo ao final do período de vixencia da primeira revisión do Plan forestal de Galicia unha redución de polo menos o 6 % (ano 2040).

Como a produción de pasta de papel a día de hoxe prodúcese nun mercado globalizado, outra posibilidade existente é importar esta materia prima de países como Brasil, Uruguai, Chile ou Paraguai, nos que o prezo da Tn está ao redor dos 8€. En Galicia está ao redor dos 30 €, co que a conclusión é obvia, ademais requiriría para que a explotación fose rendible unhas curtas a feito en superficies superiores ás 1.000 ha, para poder competir neste tipo de mercado.

As grandes superficies continuas monoespecíficas poden xerar incendios de quinta ou sexta xeración consecuencia do cambio climático

As grandes superficies continuas monoespecíficas poden xerar incendios de quinta ou sexta xeración consecuencia do cambio climático, cos conseguintes perigos para a poboación afectada.

De todo o exposto entendo que as grandes debilidades deste proxecto xorden: 

Do seu financiamento, que na 1ª fase provén nun 25 % dos fondos Next Generation que son fondos de Proxectos Estratéxicos para a Recuperación e Transformación Económica (PERTE) para a descarbonización industrial.

Ao considerar o mercado sobre o que actúa, se se considera este e si compárase unha situación actual como pode ser “Galicia versus Paraguai”. Neste país as plantacións de eucalipto producirán madeira cun crecemento anual entre 35 e 45 m3 /ha/ano e cunha quenda de seis anos; as empresas disporán para a súa fabrica dunha materia prima procedente dunhas plantacións caracterizadas en que unhas 200.000 ha son da súa propiedade. A pasta que producen abastecerá a un  mercado deslocalizado que como resultado teñen menores custos empresariais. O exposto pódese  comprobar na web https://paracel.com.py/.

Galicia se se compara con Paraguai  ten unhas limitacións importantes na súa boa gobernanza para aumentar a superficie das plantacións de eucalipto; un prezo da materia prima unhas 4 veces superior e unhas quendas de curta practicamente o dobre; e unha superficie de curta para cada explotación contorna a unhas 2.000 veces inferior.