O sector galego do porco alarmado: a peste porcina pode “matar” as exportacións

A peste porcina africana (PPA), no hipotético caso de rexistrar casos en Galicia, podería estender por unhas 2.500 explotacións porcinas profesionais. Con todo, o risco faríase máis perigoso ante a existencia doutras 25.000 explotacións destinadas ao autoconsumo que tamén crían porcos. A seguridade dentro das explotacións (intesivas e extensivas) así como nos animais destinados ao autoconsumo, débese seguir unha serie de medidas como son os controis serolóxicos. De feito, o Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación (MAPA) identificou vinte e oito explotacións de risco, as cales deben realizar exames de risco dúas veces por ano.
 

Sobre os porcos criados para autoconsumo, o gran número de explotacións pode ser un factor de risco se os animais entran en contacto con xabarís ou comida contaminada. Considérase que ao non haber até o momento ningún caso de PPA, os porcos de pequenas explotacións non supoñen ningún risco. Con todo, os porcos criados en extensivo, caso do 'porco celta', si poden ser un factor de risco en caso de contacto con xabarís.

O sector está a vivir estes días con preocupación, conscientes das devastadoras consecuencias que tería a chegada da PPA, e é que o 90% da súa produción destínase fóra da comunidade autónoma. Segundo cálculos ofrecidos pola Asociación de Defensa Sanitaria Porcina (ASD), o 60% desta carne expórtase a Portugal e o resto, cerca do 30%, diríxese a outras zonas de España, principalmente á Meseta. Se se pechasen as fronteiras toda a industria porcina galega colapsaría. O sector teme a chegada dun brote non só polas perdas que suporía senón que Galicia non conta con infraestruturas suficientes para eliminar porcos infectados.

PREZOS NA CORDA FROUXA

O impacto económico foi inmediato. Mercolleida, a mesa de prezos de referencia para España e Portugal, rexistrou caídas históricas. En apenas unha semana, o prezo do porco baixou de forma acumulada 21,4 céntimos. Unha baixada de 10 céntimos na cotización do porco vivo rexistrouse tanto o luns como o xoves da semana do brote, superando o límite habitual de variación máxima de 6 céntimos. A baixada do luns foi a máis forte desde que Mercolleida cotiza en euros (este século), situando a cotización en 1,20 euros, un 34% por baixo do seu máximo anual.

Con todo, determinar unha cifra económica total polas perdas resulta difícil por agora, isto dependerá de si o foco contrólase e por canto tempo esténdanse as repercusións económicas. De momento, a Unión Europea mantén a libre circulación de carne, pero a incerteza levou a unha redución das exportacións a terceiros países fóra da UE. Países como Xapón e México cancelaron as súas compras a toda España ao non aceptar a política de regionalización, mentres que outros, como Corea, aínda que si a aceptan, están a solicitar información adicional. A regionalización permitiría ás provincias non afectadas (como as galegas) seguir exportando a países como China, que si acepta esta medida.

VOCES DO SECTOR

Tanto o Sindicato Labrego Galego, como os produtores agrupados en ADS Silleda, representados por Pablo Meijomín, coinciden en que a excesiva poboación de xabarís en Galicia é un grave problema de saúde pública e o principal vector de risco para a transmisión da PPA.
 

Por unha banda, existe un consenso en que a caza social, a caza deportiva, non está a ser efectiva para reducir a poboación de xabarís, a cal rexistrou un crecemento sen control nos últimos tempos. Por outra banda, o número de licenzas de caza caeu drasticamente, dunhas 100.000 no ano 2000 a unhas 30.000 a día de hoxe, tal como sinalan desde Unións Agrarias (#UUAA).

Considérase necesaria unha actuación máis contundente, con máis elementos que a caza para reducir drasticamente a poboación de xabaril. O obxectivo sería alcanzar unha cabana de entre 20.000 e 25.000 exemplares. Propúxose aumentar o tempo de caza para que se poida abater xabaril todo o ano sen necesidade de permisos, dándolle categoría de praga.

RISCO DE CONTAGIO

Analizando a situación, podemos observar que a maior parte da produción porcina é intensiva, e as explotacións de porco celta e ecolóxico, que están en extensivo, son reducidas e teñen a capacidade de poder ser recluídas nas súas instalacións en caso de alerta sanitaria. As explotacións profesionais teñen estritas medidas de seguridade.

O brote actual, detectado en xabarís de Cataluña, a uns 20 km de Barcelona, é o primeiro caso en España desde 1994, tras declarar o país libre de PPA en 1995. A PPA non afecto á saúde humana, polo que o consumo de carne é seguro. Por outra banda, non existe unha vacina dispoñible para a enfermidade, polo que a única forma de erradicación é o sacrificio do gando contaxiado e o illamento por zonas.

A primeira hipótese da orixe do actual brote foi o contaxio de xabarís por inxerir comida contaminada. O día 6 de decembro aparece unha segunda teoría, o MAPA aseguraba que a orixe do brote puido xurdir a través de residuos ou restos de experimentos ou mediante unha contaminación a través dalgún investigador.

Por que esta teoría? Primeiro, porque a variante do virus é a Georgia2007 que non circula na natureza ou non atópase entre os xabarís en liberdade. Segundo, porque os animais mortos foron achados cerca do centro IRTA-Centre de Recerca en Sanitat Animal (CReSA) en Bellaterra (Cerdanyola do Vallès).

Polo momento, as autoridades están implementando medidas para restrinxir a venda de produtos só da zona acordoada afectada ao redor de Barcelona, esperando que se aplique a regionalización. Isto permite que o resto do país, incluíndo Galicia, poida continuar comerciando e exportando con aqueles países que aceptan esta delimitación xeográfica. Aínda así, a caída nos prezos da carne de porco para os produtores foi inevitable.