Primeira sentenza galega tras o fallo en Luxemburgo: o TXSG para un parque eólico en Mazaricos

 A sección terceira da Sala do Contencioso-Administrativo do TSXG notificou este martes a resolución, na que acolle o recurso interposto pola asociación ecolóxica Petón do Lobo contra as autorizacións concedidas pola Xunta á promotora Eurus Desenvolvementos Renovables. A decisión afecto directamente ao parque A Ruña III, un proxecto que xa fora obxecto de polémica xudicial en anos anteriores e que mesmo motivou unha sentenza do TJUE favorable á tramitación eólica realizada pola administración galega.

O TSXG subliña, no entanto, que a resolución actual aborda o fondo do asunto e non limítase a unha medida cautelar, como sucedía anteriormente. Os xuíces examinaron a legalidade das autorizacións ambientais concedidas pola Xunta, concluíndo que a tramitación vulnerou principios fundamentais da normativa europea e estatal en materia de medio ambiente.

Segundo o tribunal, a declaración de impacto ambiental do proxecto realizouse unicamente para o parque eólico en si mesmo, cando debeu haber efectuado de maneira conxunta coa liña eléctrica de evacuación necesaria para o transporte da enerxía producida até a rede. "A Ruña III non só se configura como unha instalación que produce enerxía eléctrica, senón que tamén a almacena e transporta até a rede", indica a sentenza. Por tanto, o impacto ambiental debía valorar o conxunto do sistema, non só a instalación xeradora.

O TSXG considera que esta avaliación fragmentada vulnera o principio de avaliación unitaria dos impactos ambientais, recollido nas directivas europeas. A falta de integración, afirma a Sala, impide analizar os efectos sinérxicos ou acumulativos de todas as infraestruturas vinculadas ao parque, o que compromete a protección dos ecosistemas e a coherencia da rede de espazos naturais protexidos.

Ademais, os maxistrados apuntan a un segundo motivo de anulación: a ausencia de análise específica na declaración de impacto para previr ou mitigar danos en áreas próximas incluídas na Rede Natura 2000. Esta rede agrupa espazos de alto valor ecolóxico, onde calquera actuación que poida ter efectos significativos debe ser avaliada con rigor. O tribunal entende que o expediente ambiental aprobado pola Xunta non acreditou esa valoración nin garantiu medidas preventivas suficientes.

A sentenza lembra que o parque A Ruña III comparte infraestruturas con outras instalacións eólicas próximas, circunstancia que, segundo a Sala, reforza a obrigación de realizar unha avaliación ambiental conxunta e unitaria. Neste sentido, o fallo sostén que “o procedente era tramitar e formular un único procedemento de avaliación medioambiental” que integrase tanto as instalacións de produción como as de evacuación da enerxía xerada, así como as posibles interaccións con outros proxectos lindeiros.

O tribunal galego había suspendido en 2024 a resolución do caso mentres se esperaba a resposta do TJUE a unha cuestión prexudicial sobre as normas de participación pública nos procedementos eólicos. Aquel pronunciamiento do tribunal europeo avalou a posición da Xunta de Galicia, ao declarar que os Estados membro non están obrigados a abrir un novo período de observacións públicas unha vez recibidos os informes sectoriais. Con todo, o TSXG considera agora que, máis aló da forma procedimental, o proxecto concreto presenta deficiencias materiais en materia de avaliación ambiental que o invalidan.

Con esta decisión, o alto tribunal galego reforza a esixencia dun maior rigor ambiental na tramitación dos proxectos de xeración eólica, nun momento de forte expansión deste tipo de infraestruturas en Galicia. A sala lembra que as declaracións de impacto ambiental deben garantir a avaliación global de todos os compoñentes dun parque —produción, transporte e almacenamento— para cumprir a legalidade europea e estatal.

A asociación Petón do Lobo, recorrente neste procedemento, sostivo desde o inicio que o parque A Ruña III supuña un risco para a biodiversidade e o patrimonio natural do municipio de Mazaricos, especialmente pola súa proximidade a zonas da Rede Natura 2000. O seu recurso centrouse en denunciar a fragmentación intencionada dos proxectos e a falta dun estudo ambiental conxunto. O TSXG, ao acoller a súa formulación, marca unha liña jurisprudencial relevante que podería afectar a outros parques actualmente en tramitación ou en fase de revisión xudicial.

Pola súa banda, a Xunta de Galicia defendeu a plena validez das autorizacións outorgadas, insistindo en que o procedemento seguido cumpría a normativa española e comunitaria e que contaba con todos os informes preceptivos. No entanto, a sentenza subliña que a cuestión non é meramente formal, senón sustantiva, ao non haber avaliado de forma axeitada a totalidade dos impactos do conxunto das instalacións.

A resolución do TSXG non é firme. Contra ela cabe interpor recurso de casación ante o Tribunal Supremo, que poderá revisar a interpretación dada polo tribunal galego. Á espera desa posible apelación, o fallo deixa sen efecto as autorizacións administrativas outorgadas pola Xunta e detén, de momento, o avance do proxecto en Mazaricos.

Este pronunciamiento xudicial enmárcase nun contexto de gran debate social e xurídico sobre o desenvolvemento eólico en Galicia, onde centenares de parques están a ser obxecto de revisión polos tribunais por mor de denuncias de colectivos veciñais e ambientalistas. O TSXG insistiu en múltiples resolucións na necesidade de conxugar a transición enerxética coa protección do medio ambiente e do territorio, esixindo que cada proxecto cumpra coas garantías de transparencia, participación e rigor técnico.