Xogo de Ministerios coa xornada laboral de Yolanda Díaz

O panorama laboral español está a piques de experimentar un cambio significativo co recente acordo alcanzado entre o Ministerio de Traballo e os sindicatos CCOO e UXT. Este pacto histórico establece a redución da xornada laboral semanal de 40 a 37,5 horas para o ano 2025, sen que isto implique unha diminución nos salarios dos traballadores. Con todo, os ananos crecéronlle a Yolanda Díaz mesmo no gabinete do cal forma parte e é que o ministro de Economía, Carlos Cuerpo, da parte socialista da coalición PSOE-SUMAR, sinalaba a idoneidade de aplicar a redución de xornada de forma paulatina, “acompañando ás empresas” para que estas vaian asumindo as novas táboas horarias. Ao día seguinte Díaz non puido conter o seu enfado e foi taxativa: "A política concibida como unha maneira de prometer cousas e logo incumprilas fai que ensanche votos a extrema dereita". Un xogo entre ministerios no que ao final o departamento de Díaz formalizou conn os sindicatos maioritarios a redución de xornada que empezará a aplicar en 2025. Abriu Díaz unha nova fronte coa oposición e que pode complicar a “aritmética” de Sánchez? Todo se verá nos trámites parlamentarios.

O ACORDO E Os seus DESACORDOS

A redución de xornada ten por obxectivo a mellora en conciliación familiar, redución de tensión e aumento da eficiencia laboral. E é que segundo algunhas forzas sindicais España vai tarde con respecto a países como Francia ou Alemaña onde se está negociando a xornada de 32 horas á semana segundo Francisco González Sio, do sindicato Central Intersindical Galega (#CIG). En si, a medida impulsada desde o Ministerio de Traballo busca “compensar a quen sostiveron a economía do país, senón tamén mellorar a calidade de vida dos traballadores”.

Apóstase pola redución como unha forma de eliminar presión sobre os traballadores e que estes acudan ás súas obrigacións laborais sen cargas como a tensión. Desta forma a produtividade e a calidade da mesma veríanse melloradas, en teoría. Xunto a isto o acordo inclúe a creación dun rexistro dixital de xornada para previr fraudes laborais, recoñecer o dereito á desconexión dixital e sancionar ás empresas que incumpran estes puntos.

Aínda así, as tensións xeradas por este decreto non se quedaron soamente nos antagonismos empresarios-traballadores (ou patronal e sindicatos), nin de lonxe. No gabinete de Pedro Sánchez deuse un choque ministerial entre Traballo (Sumar) e Economía (#PSOE). O responsable de Economía, Carlos Cuerpo, convén en que se debe aplicar esta redución ás realidades de cada sector, mesmo empresa, para que non se vexan prexudicadas na súa produción e en ingresos. Todo isto sen deixar de mostrar o seu apoio a reducir o número de horas no traballo aínda que dunha “forma sostible”.

Por suposto, Yolanda Díaz non quixo deixar de responder a Corpo aseverando que a aposta por unha redución da xornada laboral de forma paulatina, é un modo de “incumprir” os acordos de Goberno. “O acordo de Goberno era que no 2025 reducísese a xornada a 37.5 horas” subliñaba Díaz confirmando que a partir do 31 de decembro todos e todas as españolas deben ver reducidas as horas semanais de traballo. Nin que dicir ten que a CEOE manifestou certa satisfacción coa postura de Corpo e, indo máis aló, o presidente da Xunta, Alfonso Rueda, cualificaba a redución de “vodevil”.

SINDICATOS E EMPRESARIOS: DIVIDE E VENCERÁS?

As principais forzas sindicais españolas, CC.OO e UXT apoiaron sen ambaxes a proposta de Díaz. Desde CCOO destácase que esta medida representa unha redistribución máis equitativa dos beneficios derivados do aumento da produtividade. O secretario xeral de CCOO, Unai Xordo, considera que “o obxectivo deste acordo é mellorar a calidade de vida das persoas traballadoras, redistribuír os beneficios económicos do incremento da produtividade e fomentar a igualdade nas condicións laborais”.

Para CCOO este acordo responde a unha demanda histórica e ás novas realidades económicas, xa que desde a última reforma en 1983, as condicións de traballo cambiaron moito. Entre 1990 e 2022, a produtividade por hora traballada creceu un 30%, mentres que os salarios reais só aumentaron un 11,5%, segundo datos da OCDE. Nese sentido, o texto fai referencia á importancia dunha regulación legal para eliminar as desigualdades entre sectores como a hostalaría, o comercio e agricultura. “Tamén ten un enfoque na igualdade de xénero, xa que moitas das xornadas máis longas afectan a sectores feminizados”.

#UXT, pola súa banda, expresou o seu desexo de que a patronal se sume ao proceso, lamentando a súa ausencia na firma do acordo. De todos os xeitos, o secretario xeral do sindicato, Pepe Álvarez, lamentaba a ausencia dos representantes de CEOE e CEPYME, pois así “o acordo tería máis valor”. A pesar diso, Álvarez non deixa a porta pecha ao diálogo coa patronal posto que “abrimos un proceso e somos conscientes de que o trámite parlamentario será complexo”.

Sobre a posibilidade de aplicar este acordo de forma graduada segundo o tipo de empresas, Álvarez deixa claro que non é unha cuestión de pequena e mediana ou gran empresa: “a xornada laboral está regulada polos convenios colectivos e estes afectan a todos os traballadores” sexa cal sexa o tamaño da empresa.

Pola súa banda, outros sindicatos, como CIG, non ven moi ambicioso o acordo e temen que a pesar da redución horaria, o cómputo final de cada ano non reflicta as horas “realmente traballadas” ou de presenza no lugar de traballo. “As empresas onde os traballadores están máis de seis horas teñen 15 minutos de descanso e en moitas ocasións non se computan como xornada laboral” apunta Francisco González Sio. Así pois, se non existe un estrito control horario, é posible que en moitas empresas non se acabe pagando a totalidade de horas traballadas, segundo a CIG.

Xunto a isto, a CIG teme que a cambio de reducir a xornada, a patronal poida regular libremente a xornada e que ao final isto non facilite a conciliación. “Si temos reticencias e até non ver o texto definitivo non diremos nada, a propaganda do goberno vai por diante dos feitos reais”, remarca González Sio.

Por último, CEOE e CEPYME manifestaron a súa preocupación ante esta medida. Consideran que podería afectar negativamente ás pequenas e medianas empresas, así como aos autónomos, que son alicerces fundamentais do tecido produtivo español. Argumentan que a redución da xornada non necesariamente traducirase nun aumento da produtividade e podería xerar tensións organizativas en sectores crave como o turismo e os servizos

Non é de estrañar, por tanto, que o propio presidente da CEOE, Antonio Garamendi, agradeza a formulación "máis colaborativo" do ministro de Economía, Carlos Cuerpo, sobre a redución da xornada laboral, fronte á posición da ministra de Traballo, Yolanda Díaz. Garamendi non perdeu a oportunidade de acusase Díaz de "tentar descualificar" á patronal por non sumar ao acordo. E é que as posicións dos empresarios parecen moi difíciles de superar.

Este acordo marca un punto de inflexión na lexislación laboral española e reflicte un cambio cultural na concepción do traballo e a produtividade. Mentres que para algúns representa un avance cara a unha sociedade máis equilibrada, para outros supón un risco para a estabilidade económica. O que é indubidable é que este debate continuará nos próximos meses e mesmo levará a máis dun desencontro no seo do Goberno.