Como se verá afectada Galicia se o cambio climático agudízase?

O cambio climático é un proceso que se mide ao longo de períodos de tempo que poden abarcar décadas. Non é un proceso que vaia suceder dunha forma máis ou menos repentina, é a suma dunha serie de procesos que terán consecuencias nunha proxección temporal que pode incluír varios decenios, incluso un século. Os fenómenos que actualmente está a advertir o Grupo Intergobernamental de Expertos sobre o Cambio Climático (IPCC) son o aumento de temperaturas globais que poden afectar á vida no planeta (fames negras, secas, elevación do nivel do mar, cambios meteorolóxicos bruscos, etc.). Nun dos seus documentos, o IPCC declara que: “o quecemento causado polas emisións antropógenas desde o período preindustrial até a actualidade durará de séculos a milenios e seguirá causando novos cambios a longo prazo no sistema climático, como un aumento do nivel do mar, acompañados de impactos asociados (nivel de confianza alto); no entanto, é improbable que esas emisións por si soas causen un quecemento global de 1,5 °C (nivel de confianza medio)”. Todos os fenómenos descritos nestas liñas, como nos afectarían en Galicia?

INCIDENCIAS SOBRE SECTORES ECONÓMICOS

Manuel Santos é membro de Greenpeace en Galicia e a súa resposta tamén recorre ao IPCC: “haberá un aumento de períodos secos en series de varios anos, por outra banda, en Galicia obsérvase unha certa concentración das choivas en períodos específicos de tempo”. Outros sinais son, por exemplo, “lvos grandes incendios, que antes eran clasificados así cando afectaban a 500 hectáreas, agora podemos atopar incendios de 700 hectáreas por toda Galicia”.

Economicamente como nos pode afectar? Existen tres grandes sectores que se poden ver moi afectados. En primeiro lugar, os incendios sinalan un punto crave da economía galega: a industria da madeira. Outro punto crave é a agricultura nas súas diversas formas, incluíndo o pastoreo e a gandaría intensiva ou extensiva. O terceiro punto é a pesca e o marisqueo. Pódese engadir un cuarto: o turismo, moi dependente da estacionalidade segundo o que busquen os e as turistas.
 

“Somos dependentes de industrias dependentes do clima” di Cristóbal López de Ecoloxistas en Acción. “Se de súpeto pasamos a variacións de tempo moi volubles, con variacións moi marcadas en semanas, a primeira gran prexudicada é a agricultura”. Nese sentido, é posible que algúns cultivos actuais non poidan resistir os cambios e haxa que pasar a outras plantas. “Se a temperatura segue subindo é probable que aparezan novas pragas antes descoñecidas e que non se poidan combater coa tecnoloxía actual”. Dentro da agricultura tamén se inclúe a silvicultura, a plantación de árbores como o eucalipto, imprescindible para a industria celulosa.

AUGA

O mar tampouco se libra. Como gran colector de CO2, durante milenios foi un regulador esencial da temperatura global. Con todo, a temperatura das augas mariñas ha aumentado en todo o planeta. No caso da costa galega no verán de 2023 rexistráronse medias de entre 17 e 19ºC, un fenómeno en principio inusual para augas frías como son as do Atlántico e Cantábrico. De seguir esta tendencia “as correntes mariñas variarán e os peixes seguirán ás correntes frías que se irán afastando da costa” di Cristóbal López. Este fenómeno “fará que os pescadores teñan que afastar cada vez máis do litoral para pescar e facelo tamén a maior profundidade”.

Por outra banda, o aumento de gases na auga mariña acidifica a auga converténdoa nun lugar pouco favorable para a fauna e microorganismos que viven nela. A isto súmaselle a excesiva presenza de microplásticos (os pelets chegados á costa galega, por exemplo) que ao final acabarán na cadea alimentaria (o mesmo que cos produtos sacados da agricultura e gandaría).

A produción de marisco, sobre todo bivalvos, experimentou unha redución drástica nas últimas campañas. En paralelo a esta redución déronse fenómenos de temperaturas elevadas no mar e da diminución en canto a salinidade na auga das rías. “A auga torrencial reduce a salinidade nas rías, a apertura de comportas nos encoros para desaguar axuda a diminuír a concentración de sal e isto mata seméntaa de bivalvos” sinala Manuel Santos. Xa foron varias as voces que se levantaron contra esta acción das hidroeléctricas de abrir comportas sen previo aviso. 

Doutra banda temos o problema da auga. Aínda que é certo que especies moi dependentes da auga como é o eucalipto poden drenar o solo e secalo, os colectivos ambientalistas sinalan que “en Galicia vivimos ao día coa auga”. O solo granítico e rochoso permite o “recheo” de cavidades no solo, o resultado son acuíferos limitados. En solos porosos como Castela, é posible atopar acuíferos máis amplos. En Galicia zonas así se atopan no Baixo Miño e A Limia. 
 

“Durante o inverno poden caer grandes cantidades de auga” pero moita se perde nas correntes superficiais ao non ser absorbida polo terreo. “Unha época de seca déixase notar rapidamente en Galicia porque os acuíferos non son suficientes” sinala López. “A nosa forma de vivir está baseada nun suposto exceso de auga” indica Santos. A elevación de temperaturas e a prolongación de épocas secas afectará de forma abrupta ao sur de Europa, Península Ibérica incluída. E aínda que Galicia sexa unha zona “húmida”, o certo é que pode verse tamén moi prexudicada nas súas reservas hídricas. Faise necesario, por tanto, unha regulación máis estrita coa auga se se quere evitar danos considerables por culpa das secas.

Se os efectos do cambio climático déixanse notar en Galicia a solución virá dun consenso global para, dalgunha forma, amortecer os seus efectos. Aínda así, estas consecuencias deixaríanse notar durante un período longo de tempo, mesmo con aumentos de temperatura “seguramente por inercia” que irían diminuíndo co paso das décadas. Por iso os diferentes chamamentos ao consenso global si deséxase frear o prexuízo local.