Se queremos pagar menos de lixo, concellos e cidadáns deben reciclar máis, lembra SOGAMA

Queren que baixe, ou polo menos non suba o recibo do lixo? Pois os cidadáns e, sobre todo, os concellos deberían pór as pilas e separar máis e mellor. Este é un das mensaxes craves que hoxe lanzou o presidente de SOGAMA ao fío da polémica pola subida do canon que cobra a planta aos concellos e que, en consecuencia, ameaza por castigar o peto de case todas as familias galegas. 

Javier Domínguez Lino declarou que “segundo os nosos cálculos, se fixesen unha boa recollida, poderiamos reducir un 50% o canon que pagan os concellos a Sogama”. A raíz do problema, argumenta, é que dos 800 millóns de quilos que reciben en Cerceda cada ano, apenas 30 mil son do colector amarelo. A inmensa maioría, unhas 770 toneladas son de ‘resto’, é dicir, lixo sen separar, que é a máis cara de tratar.
 

E que pasa co quinto colector, o colector marrón? Hai varios anos que os concellos deberían empezar a implantalo. No caso das cidades, xa é obrigatorio. Con todo, hai unha, Ourense, que non puxo nin un colector marrón. No resto das urbes, a implantación está a ser lenta, admitiu o directivo nunha rolda de prensa na sede da compañía esta mañá.

O Ourense de Gonzalo Pérez Jácome non é o único exemplo de incumpliemiento da lei ou desidia. Aínda hai cinco concellos en Galicia que nin sequera cobran unha taxa polo recibo do lixo. 

“Si en orixe só mándannos o 15% para reciclar, ou o valorizamos ou vai ao vertedoiro”, apuntou o responsable da empresa mixta que comparten Xunta (51%) e Naturgy (49%). Valorizar en SOGAMA implica, entre outras actividades, queimar lixo. Algo que evidentemente é máis contaminante que as renovables, pero que permite a Galicia obter o 12% da enerxía que consome e SOGAMA tomar aire financieramente.

Domíngez lembrou que as primeiras fases da xestión dos lixos -as Rs de reducir, reciclar e reutilizar- é competencia municipal. A responsabilidade da Xunta é o tratamento final dos residuos. O directivo sinala que, a pesar dos “esforzos” de financiamento realizados polo Goberno autonómico e pola propia compañía, as contas non dan, Sogama está en números vermellos, polo que hai que subir o canon para manter á boia a compañía.

Agora ben, é evidente que en toda esta polémica hai tamén unha compoñente política, que o enxeñeiro non esquivou hoxe na súa comparecencia, convocada especificamente para abordar a cuestión do canon. 

A UE estableceu un sobrecargo á enerxía que se xera queimando lixo, porque contamina emitindo C02. España adoptou ese canon como parte da súa loita contra o cambio climático. Entrou en vigor hai dous anos, pero até agora SOGAMA asumiuno das súas arcas, pero non máis. 

“Fixemos un esforzo en 2022 e 2022, pero pola propia sustentabilidade non podemos facer outro esforzo en 2024”, razoou hoxe o máximo responsable de SOGAMA. Asegura que facer cargo do sobrecusto provocou un buraco de máis de 33 millóns ao ano.

Por que SOGAMA vai cargar o canon -que probablemente acabará provocando un impopular encarecemento do recibo do lixo ás familias- agora, cando leva un par de anos asumíndoo? Os alcaldes socialistas e nacionalistas deixan caer que algo terá que ver que o ano pasado houbo moitas eleccións e agora veñen un par de anos co calendario electoral despexado. 

A polémica sobre o canon hase lamacento politicamente, quéixanse desde a empresa. A solución para Domínguez é simple, que o Goberno de España (#PSOE + Unidas Podemos) dea marcha atrás porque “hai 18 países da UE que non teñen implantado o imposto á incineración”, dado que pediron moratorias a Bruxelas. SOGAMA repetiu en numerosas ocasións que non haberá alza si elimínase o imposto.

Con todo, a eliminación do gravame parece a estas alturas da partida algo farto difícil, sexa cal for a cor do executivo en Moncloa. Cos ceos de Galicia tinguidos de gris, boa parte da cidadanía é consciente que impostos sobre actividades que emiten CO2 -como a incineración de lixos- son imprescindibles para loitar contra o cambio climático, motor de catástrofes como as vagas de incendios que sofre Portugal e sufriu a propia Galicia.

Á cidadanía tamén se dirixiu Domínguez. “O problema está na orixe”, sinalou antes de lembrar que a porcentaxe de lixo que se separa nas casas para facilitar a reciclaxe en Galicia dista moito non só da media europea, tamén doutras autonomías, como Cataluña ou o País Vasco, onde o colector marrón está moito máis implantado.

O presidente de SOGAMA tamén se defendeu das críticas ao modelo desta empresa público-privada. Lembrou que a propia UE defendeu a alternativa da incineración e de feito concedeu importantes subvencións á compañía. 

Tamén esgrimiu cifras, lembrando que os índices de reciclaxe no complexo de Cerceda e nos seus 37 plantas de transferencia repartidas por todo o país son mellores que o de plantas máis pequenas, como Nostián -do Concello da Coruña-, Lousame -da Mancomunidade do Barbanza-  ou a de Ou Morrazo. Na comparación do prezo do tratamento por tonelada tamén gana a compañía da Xunta e Naturgy.

Así as cousas, parece difícil que as familias galegas do territorio Sogama -que é case todo o país-  non sufran unha alza do recibo do lixo. Aínda que sexa menor do inicialmente previsto, a Xunta prometeu asumir o 60% do canon. 

Agora ben, quen financia a Xunta? Pois os mesmos cidadáns que pagan o recibo do lixo. No fondo, son dúas formas de tentar paliar co diñeiro de todos o problema dunha sociedade que produce enormes cantidades de residuos. Xa sexa directamente, mediante o canon, outra indirectamente, mediante a axuda da Xunta a SOGAMA.

Unha subida do recibo do lixo quizá sirva para que os galegos tomen maior conciencia do problema, pois lles golpeará no peto directamente, e haxa máis xente que se expoña si a solución de fondo pasa -ademais de esforzar máis nas tres Rs nas que pon énfases SOGAMA- en producir menos lixo, consumindo con máis sentido común.