Unha espiña de bacallau revela unha mikvé do S.XV na Coruña

A proba de carbono-14 realizada nunha espiña de bacallau atopada no edificio da rúa Sinagoga 4 da Coruña revelou que a construción data do século XV. Este achado é unha das principais conclusións dos estudos arqueolóxicos levados a cabo polo Concello coruñés no edificio, que foi visitado este venres pola alcaldesa Inés Rey.

A rexedora explicou que este achado reforza a tese de que se trata dunha mikvé, unha do únicas catro coñecidas no conxunto de España. Os estudos continúan para confirmar si o espazo forma parte dunha antiga sinagoga, a través da sondaxe e investigación da mampostería para extraer mostras de morteiro que serán sometidas a datación por termoluminiscencia.

A proba da espiña confirma "cun 80,9% de probabilidade" que se trata dun resto cunha cronoloxía comprendida entre mediados do século XV ou principios do XVI. Isto suxire que o espazo puido estar en uso antes da expulsión dos xudeus da península en 1492.

Rei anunciou que os resultados non estarán dispoñibles antes de nove meses, é dicir, a comezos do próximo ano. A alcaldesa tamén sinalou que nas últimas semanas non apareceron restos arqueolóxicos mobles, tal como prevíase. Con todo, informou da existencia de dúas estruturas arqueolóxicas contiguas con relación nos pavimentos, probablemente da mesma época, que poderían pertencer a unha posible sinagoga.

Que é unha mikvé e cal é a súa importancia na tradición xudía?
 

O Mikve é un espazo para  un baño ritual xudeu no que unha persoa debe mergullar por completo en auga que está a correr. É un ritual cunha importancia histórica clave, pois ja sido un símbolo do xudaísmo ao longo do tempo, con raíces que se remontan á destrución do Templo en Xerusalén no ano 70 d.C., o que levou á diáspora xudía. 

As comunidades xudías, como a de Italia ou na Península Ibérica, concentráronse historicamente en determinadas ciudadaes, ao redor de áreas urbanas específicas coñecidas como "xudarías". O nome da rúa da Coruña, a estrutura atopada e a datación apuntan a que A Coruña acolleu un deses barrios hebreos antes da limpeza relixiosa executada polos Reis Católicos.

"Sería a única anterior a 1492 rexistrada en Galicia, aínda que non podemos afirmar que sexa unha sinagoga, necesitamos máis estudos", explicou a rexedora.

Como funciona a proba do carbono 14 en materiais orgánicos?
 

A proba do carbono-14 é un método utilizado en arqueoloxía, xeoloxía e outras disciplinas para determinar a antigüidade de materiais orgánicos.

Funciona da seguinte maneira: na atmosfera superior da Terra, os raios cósmicos impactan nos átomos de nitróxeno, o que xera unha reacción nuclear que converte o nitróxeno en carbono-14, un isótopo radioactivo do carbono. Os organismos vivos, incluídos os humanos, obteñen carbono da atmosfera e incorpórano aos seus tecidos mentres están vivos. Cando un organismo morre, deixa de absorber carbono, e o carbono-14 presente nos seus tecidos comeza a desintegrarse de maneira constante a través da radiación. A vida media do carbono-14 é de aproximadamente 5730 anos. Para determinar a idade dun material orgánico, os científicos miden a cantidade de carbono-14 que queda nunha mostra mediante un contador de centelleo ou un espectrómetro de masas, e comparan a proporción de carbono-14 con respecto ao carbono-12 (un isótopo estable do carbono) na mostra coa proporción na atmosfera actual. Coñecendo a taxa de desintegración do carbono-14 e comparando a proporción medida na mostra coa proporción na atmosfera actual, os científicos poden calcular a idade aproximada do material orgánico, nun proceso coñecido como datación por radiocarbono. 

É importante ter en conta que este método é útil para datar materiais orgánicos relativamente novos, até aproximadamente 50,000 anos atrás, e que algúns factores ambientais poden afectar a precisión da datación.