Fermín Navarrina: "Hai un grupo que gobernou a Universidade durante 20 anos. Creo que iso non é san a nivel democrático"

Fermín Navarrina é candidato ás eleccións a reitor da Universidade dá Coruña e único rival do candidato Ricardo Cao. É profesor do departamento de Matemática Aplicada na Escola Superior de Enxeñaría de Camiños da UDC. No seu programa, prevé un profundo cambio na Universidade fronte ao mandato de 20 anos do grupo Nova Loce.

Vostede preséntase ás eleccións a reitor da Universidade dá Coruña a poucas semanas das votacións. A que se debe esta decisión?

Tomei a decisión cando estaba nun congreso en Estados Unidos hai escasamente un mes no que había cinco exalumnos da Universidade dá Coruña. Fómonos a tomar o que se toman os americanos nestes casos, que se chama margarida. Leva tequila e algo máis, está moi bo. Tomámonos uns cantos margaridas e coa euforia que producen as margaridas, animáronme a que me presentase a reitor. Penseimo e decidín presentarme.

Supoño que habería algunha razón máis...

Si, claro. Iamos encamiñados a unhas eleccións cun só candidato e, segundo a normativa electoral da Universidade, que eu creo que é ilegal neste momento, porque a Lei de Universidades di o contrario, iamos ter un só candidato e, segundo o noso regulamento, en tal caso, non hai votación.

Ou sexa que o único candidato sería proclamado reitor sen necesidade de que ninguén votase e por tanto sen necesidade de presentar un programa, equipo... Simplemente hai un só candidato e por tanto xa está.

non é lóxico que unha universidade como a nosa, que é unha universidade grande e con xa moitos anos de percorrido, non haxa máis que unha candidatura. Eu creo que é hixiene democrática.

Eu teño 63 anos, son catedrático, teño os dous sexenios por investigación, os quinquenios. Pódomo permitir. Hai persoas máis novas que están en metade da súa carreira académica e que si se presentan a reitor iso supón un parón nas súas actividades de docencia e investigación. A min gustoume que se presentase un candidato máis novo e gustoume que fose unha muller, porque creo que é o que pide a sociedade e non houbo nunca unha reitora na nosa universidade.

En que pode destacar a candidatura de Fermín Navarrina fronte á de Ricardo Cao? Vostede coñecía con antelación a candidatura anterior. Puido suporlle unha vantaxe?

En fin, levan 5 meses dicindo que se presentan e que teñen un candidato. Eu presenteime ás eleccións no ano 2011. Naquela época estabamos nun escenario diferente. Había cinco grupos universitarios que propuñan cinco candidaturas, había moito máis debate. Había moito máis ambiente. E aquilo foi moi longo. Foi unha experiencia magnífica, pero un pouco esgotadora.
Agora non, agora levamos cinco meses ouvindo que hai un candidato, unha convocatoria que saíu hai pouco e había moi pouco tempo para reaccionar e decidir.
 

Había cinco días para presentar a candidatura e Cao presentouse o primeiro día e eu presenteime o último. Supón unha certa vantaxe? Pois non sei que dicir a iso. Levaba moito tempo traballando nisto. Falou con moita xente da Universidade, montou o seu equipo hai moitas semanas e eu tiven que traballar un pouquiño a contrarreloxo.

Por outra banda, eu creo que non o digo eu. Ricardo Cao ha presentando a súa candidatura como o representante de Nova Loce. Nova Loce é un grupo que leva 20 anos gobernando a Universidade e si obtén a vitoria das eleccións neste caso, estaría 26 anos gobernando a UDC.

Son 26 anos aplicando as mesmas ideas, as mesmas receitas, algunhas funcionaron, outras non funcionaron. Aí non hai nada novo. Se facemos o mesmo, o resultado será o mesmo, e a Universidade está a funcionar mal. Está mal xestionada e está mal organizada. Eu quero facer as cousas distintas. Moitos cambios porque creo que eses cambios son necesarios para mellorar a Universidade.

Ese é precisamente o cambio que nos anuncia coa súa lema, "Cambiemos!". Avoga vostede por unha Universidade máis democrática. En que sentido considera que agora mesmo a UDC atópase, como vostede afirma, gobernada autoritariamente?

En moitas cousas, por exemplo, o Claustro. O Claustro é o máximo órgano de representación da Universidade. No Claustro antigamente nesta Universidade e noutras (por exemplo a Politécnica de Catalunya) debatíase sobre asuntos importantes. O claustro neste momento reúnese unha vez ao ano para dar o visto e prace á memoria de xestión do reitor. Somos 350 claustrais. Creo que ao último fomos 80. Ao reitor aprobóuselle a súa memoria de xestión. Creo que lle votaron 55 a favor e 25 en contra. Dá igual. Non vale para nada.

Hai un Consello de Goberno. O Consello de Goberno reúnese, iso si, cada mes. Todo o que se trata son asuntos de trámite. Non hai nada absolutamente importante. Ademais, hai asuntos que se furtan ao Consello de Goberno. Por exemplo, no último Consello de Goberno aprobouse un documento sobre o papel da Universidade dá Coruña na Cidade dás TIC. Unha das cousas que di ese documento, segundo informáronme hai pouco, é que o reitor nomeará a quen queira para levar a Cidade dás TIC. Quen menos que alguén nomeado polo Consello de Goberno. Isto é un sistema de portas xiratorias.

Outro exemplo é o que se coñeceu aquí como o 'Departamentazo'. Isto foi unha revisión do sistema de departamentos. Eu estaba nun departamento, cun grupo de profesores cos que me levaba moi ben e traballaba moi a gusto hai moitos anos, sacáronme de aí e puxéronme noutro lado. Por que? Porque lle deu a gana ao señor reitor. E por que? Porque eu non o votou nas eleccións. Eu non vin isto en ningunha universidade.

No meu caso, o meu departamento cargáronllo e aos profesores puxéronnos obrigatoriamente noutro departamento. Os motivos eran porque esta escola non o votou nas primeiras eleccións. E sóuboo porque a urna estaba por escola. Non o votou porque había un candidato que era enxeñeiro. Somos enxeñeiros e a mensaxe chegounos mellor. Había dous profesores nesa candidatura que eran da escola. Persoas queridas e respectadas... E si tes que elixir entre dúas candidaturas e nunha hai profesores do teu centro e que coñeces e na outra non... Pois a continuación o reitor dedicouse a castigarnos desde o minuto 1 porque non lle votamos.

Considera entón que hai razóns máis aló dun cambio de departamento por cuestións loxísticas ou académicas?

Si, foi clarísimo. Hai un comportamento que se estuda en ciencias políticas que se chama 'guerrymandering' en honra a Elbridge Gerry, que foi un gobernador americano que modificou os distritos electorais.

Refacer os distritos para maximizar o teu beneficio electoral, por suposto, impóndoo. Pois foi esa a reforma dos departamentos. Nin máis nin menos. Ese tipo de actuacións que son profundamente autoritarias non se poden consentir.

Cre que se permiten precisamente polo reitorado ou hai outros motivos que veñen de antes?

Eu creo que é inevitable. Hai un grupo que leva 20 anos gobernando na Universidade. E vai para 26. Este grupo constituíuse porque fai 20 anos había un grupo de persoas que queriamos cambiar o funcionamento da Universidade, xa que había algunhas cousas que se estaban, desde o noso punto de vista, facendo mal, ou que se podían facer mellor.

Ese grupo empezou a funcionar e, ao principio, efectivamente, arranxou os problemas, que é o que pasa sempre. Vai pasando o tempo, e é o mesmo grupo, o sucesor do mesmo grupo, o sucesor do sucesor do mesmo grupo...

Ao final crense que a Universidade é súa. E Universidade non é deles nin é miña. A Universidade é dos que están a traballar fóra da Universidade e cos seus impostos pagan a organización de toda esta institución. Pero, claro, se levas 20 anos gobernando toda a Universidade, ao final é que che cres que isto é un territorio teu e que podes facer o que queiras. Como se adoita dicir, un casarío.

Aseguras que o alumnado é "a alma" da Universidade. Con todo, existe pola súa banda unha taxa bastante baixa de participación nalgúns procesos académicos. Sen ir máis lonxe, o propio proceso de eleccións a reitor. Como cres que podemos mellorar esta participación do sector do alumnado e doutros sectores?

Entre os estudantes, nesta Universidade chegamos a ter preto de 25.000. Agora en números redondos hai 15.000, en descenso. Dos 15.000 estudantes que poden votar nestas eleccións, votarían uns 400 ou 500. Non máis.Vota moi poquita xente.

Por que? Pois os de primeiro porque aínda non se decataron de como funciona isto. Os que están en cuarto de grao e en máster están a pensar en que teñen un traballo, que teñen que acabar o Proxecto de Fin de Máster, nas ofertas que teñen... Pero non están a pensar nisto.

Entón, quen votan? Pois os que están na franxa do medio e en particular os que pertencen a asociacións estudantiis/estudantís, que se mobilizan, que teñen inquietudes políticas, sindicatos... É un grupo moi pequeno.

A cambio, o sistema electoral dálles o voto ponderado e dálles unha porcentaxe de voto que está ponderado. É dicir, o PDI pesamos un 51% do voto total e votamos todos. Entre o Persoal de Administración e Servizos hai un peso moi moi inferior. Tamén vota practicamente todo o persoal. E, con todo, os estudantes, teñen esta falta de motivación ou cren que o seu voto non é importante. Pois o seu voto é fundamental, porque teñen un peso próximo ao 30%. E ademais ese 30% calcúlase non sobre os que compoñen o censo, que son 15.000, senón sobre os que votaron. Co cal, se vota un só estudante, ese voto é o único que conta e computa case un 30%.

Necesitamos unha campaña concienciando aos de que hai que votar, de que isto é moi importante, para que voten, para que participen... Que se decaten, que lean os programas electorais. A maior parte dos estudantes non saben que hai eleccións.

Unha das cousas que propuxemos no ano 2011 foi crear crear un Consello de Estudantes. Nun consello de estudantes, estes teñen voz e ademais voto. Teñen un voto importante. Non para elixir ao reitor e logo xa que faga o que queira. Hai cousas que poden bloquear e cousas que teñen que aprobar. Entón propuñamos crear un Consello de Estudantes con atribucións reais.

Non se fixo porque non gañamos as eleccións e a candidatura que gañou, que é a que goberna a Universidade agora, non tiña interese nisto. A lei nova que saíu obriga a que haxa un Consello de Estudantes. Ou sexa, que sexa quen sexa o reitor, isto hai que facelo.

Outra das súas prioridades é mellorar a docencia e a investigación. Falar de docencia e investigación é ao final falar do que é a Universidade. Como se compatibilizan na UDC estas dúas cuestións e en que aspectos considera que deben mellorar?

Pois o asunto do profesorado está moi complicado. Hai uns anos cada profesor tiña unha materia importante. Hoxe en día, temos un sistema no que hai miles de grupos pequeniños, de catro estudantes, dous estudantes, seis estudantes... É unha tolemia. Nunha Universidade norteamericana ou francesa boa, un profesor dá catro horas de clase á semana nun cuadrimestre, que pode parecer moi pouco e é moito, e ten outro cuadrimestre libre para preparar o cuadrimestre seguinte. Se queremos que o profesor non conte todos os anos o mesmo ten que ter tempo para investigar.

E en investigación hai un problema adicional, que é que a xestión da investigación é un inferno. A UDC está a tardar un ano en facer un contrato de investigación a un persoa nova para facer a tese doutoral. Atopámonos con que temos un estudante que acaba de terminar a carreira e está interesado en facer a súa tese e en quedar. Cando o contrato se materializa, esa persoa leva un ano que estivo esperando e atopou traballo fóra.

Falando agora da súa candidatura e o seu equipo. Comenta que está formada por un grupo de profesionais "competentes, plurais e integradores". Que detalles pódenos dar sobre o seu equipo?

Hai tres vicerreitorados que soportan a estrutura da Universidade. Un é Profesorado. O vicerreitor de Profesorado que eu propoño é un catedrático desta Universidade con todos os méritos de investigación e de docencia que pode ter unha persoa da súa idade.

Eu creo que iso marca unha diferenza moi importante co que sucedeu na Universidade nos últimos oito anos e o que propón a outra candidatura.
Non me parece razoable que alguén que non chegou á posición de catedrático decida si outra persoa pode ter a oportunidade de chegar á posición de catedrático ou non.
 

En segundo lugar está o Vicerreitorado de Investigación. . A vicerreitora de Investigación que eu propoño é unha investigadora de recoñecido prestixio en España e internacional, e tamén ten todos os méritos docentes e todos os méritos de investigación que se poden ter.

Hai un terceiro vicerreitorado importantísimo, que no noso caso chamámoslle vicerreitorado de Titulacións e Innovación Educativa. A Vicerreitora é unha profesora de Ciencias da Educación, que creo que é o que procede.

E o máis importante, non todos pensamos o mesmo. Eu non sei a quen votan. Non llo preguntei a ninguén. Supoño que algúns votarán a un partido e outros votarán a outro. Temos posiblemente ideoloxías diferentes. Tampouco sei si son do Dépor ou do Celta. Nin me importa.

Imaxino que...

Non te creas! [ri]. Temos opinións compatibles sobre como debe funcionar a Universidade, pero é un grupo plural. Absolutamente plural.

O grupo que goberna a Universidade di que é un grupo moi progresista. Pois as súas ideas sobre a participación son: non hai campaña institucional, non se informou aos estudantes que poden votar, se soamente hai un candidato para que imos votar... Pois non sei, se iso é o progresismo... Non o entendo moi ben.

Quería que nos explicase, agora que coñecemos dúas candidaturas a reitor, a modo de resumo, por que apostar pola súa?

Eu creo que hai dous motivos para apoiarme nestas eleccións. En primeiro lugar porque será unha candidatura de cambio. Hai un grupo que gobernou a Universidade durante 20 anos, quere estar 26. Eu creo que iso non é san nin é hixiénico desde o punto de vista democrático. Isto é unha candidatura de cambio. Haberá caras novas, haberá ideas novas.

E logo estas tinguiduras autoritarias que se foron in crescendo ao longo do tempo levaron a que o reitor che di o que tes que facer. O reitor non ten que organizalo todo.

xa que somos uns privilexiados e temos a intelectualidade do país nas nosas mans e dentro da Universidade, pois que menos que deixar a un grupo de xente con esa formación achegue as súas ideas. Iso é o que me propoño facer.