Rapa das Bestas 2023: "Para ser aloitador fai falta ou ser de Sabucedo ou estar cando se pide axuda"

A menos dun mes para volver reunir ás bestas no curro, Paulo Vicente Monteagudo, presidente da Asociación Rapa das Bestas de Sabucedo, comenta para Galiciapress toda a actualidade que rodea a este acontecemento declarado de Interese Turístico Internacional.

O Festival RapaSons, o dereito duns poucos elixidos para ser aloitadores ou o ecocidio que ameaza a este evento son algúns dos temas de actualidade para Rápaa de 2023, que ten un asento reservado para Rodrigo Sorogoyen: "Está convidado para sempre".

Rápaa  dás Bestas de Sabucedo é a condensación de todos os elementos culturais que unen á comunidade galega. É un evento que celebra a comuñón coa natureza, a tradición, a herdanza do mundo rural, a nosa cultura milenaria… En Sabucedo, unha vez ao ano, home e besta miden as súas forzas, e non como unha demostración de autoridade, senón como parte dese vínculo que nos une e por ese amor pola terra. O fin último é a saúde dos animais e que poidan vivir en liberdade un ano máis, unha protección que exercen desde a Asociación Rapa das Bestas de Sabucedo, encargada de organizar o evento e todo o que comprende.
 

Esta cita, de Interese Turístico Internacional, sempre foi multitudinaria -polo menos, si medímola en comparación coa propia Sabucedo-. Con todo, dun tempo para acó a atención mediática ha disparado tamén a afluencia de público, na Estrada atopan moito máis que o tradicional curro, senón que é unha festa chea de música e cor. 

Proba diso é o cartel que loce neste 2023 o Festival RapaSons, que presume de contar coas voces de Sheila Patricia, Balkan Bomba, Brinkadelia Troupe e Funkiwis. Serán só unha parte dunha programación que inclúe a artistas da talla de Catuxa Salom ou orquestras como Miramar e Dolce Vita. Resulta unha invitación en grao sumo atractiva para gozar do 6 ao 10 de xullo desta tradición milenaria, que tamén soubo adaptar aos novos tempos. 
 

Paulo Vicente Monteagudo, presidente da asociación, sinala que está todo atado e ben atado para esta edición, para a que fixo falta pór en consonancia os intereses do público cos números que manexan desde a organización. “Nunca é fácil. É unha conxunción de necesidades e temos que escoitar a opinión de todos os que compoñen o grupo para facer as cousas en conxunto”, sinala Monteagudo. 

ALOITAR, SÓ UNS POUCOS ELIXIDOS

No entanto, máis aló das actuacións musicais, o prato forte sempre son os curros. Rápaa centra todas as miradas, desde o momento no que reúnen e baixan os cabalos até o recinto ata que os aloitadores comezan o seu “enfrontamento” cos animais. Cabe precisar que isto non é como un peche de San Fermín no que pode participar calquera. 

“Para ser aloitador fai falta ou ser de Sabucedo ou, si non es de Sabucedo, botar unha parte moi grande da túa vida aquí, axudando a traballalo durante todo o ano. Todos aqueles que poidan estar no curro sen ser de Sabucedo é xente que axudou a cravar estacas, a ir a por as bestas unha mañá de febreiro con -5ºC… Xente que está cando se lle pide axuda. Esas son as persoas que poden aloitar”, xustifican desde o colectivo. 
 

“Ademais, hai que coñecer aos animais. Non se pode subir a unha besta sen practicar no día a día, e o noso día a día é marcar e desparasitar, iso fai que cheguemos ao curro e saibamos facer as cousas”, agrega Monteagudo. Desta forma, esa elite de aloitadores redúcese a un puñado de persoas de aldeas da contorna, “xente moi valiosa e disposta”. A consecuencia é manter unha rede de apoio e coidados enorme, creando unha comunidade que adoece en moitas zonas do rural galego, acosado polo despoboamento.

“As aldeas cada día van a menos, pero creo que porque falta ocupación. Agora querían abrir unhas axudas para fomentar a apertura de bares no rural. Pero ademais de bares fan falta cousas para facer. Si un vai á aldea a tirar nunha tumbona os días non pasan, pero se pasas o día rozando e indo a por leña chega un momento en que o que queres é non volver”, comenta Monteagudo, que ve nese traballo comunal que segue vixente na organización de Rápaa é un exemplo dos lazos que revitalizan o rural. 
 

“AQUÍ SEMPRE VAI A TER AMIGOS”

Afortunadamente, o que non faltará un ano máis é o público. O ritmo de venda de entradas é prometedor, coas vendas de sábado e domingo “moi avanzadas, case pola metade”. O prognóstico é que, por experiencias anteriores, as vendas aumentarán a medida que nos acheguemos á data e a xente despexe a súa axenda.
 

“Á xente dálle igual si chove ou si truena, o que queren é ver rápaa”. Con todo, aínda que se colgue o cartel de ‘Non hai billetes’, sempre hai un oco de honra destinada a unha persoa que deu un gran impulso a esta festa co seu aceso discurso na última gala dos Premios Goya: “Rodrigo Sorogoyen está convidado para sempre a Rápaa. Non fai falta dicirllo, sabe que aquí sempre vai ter uns amigos”.

“HAI QUE EVITAR O INICIO DAS OBRAS”

Aínda coas celebracións tan cerca, desde a asociación non apartan a vista da actualidade, que pasa polos macroproyectos eólicos que ameazan con transformar Terra de Montes nunha zona infestada de eólicos, o que compromete o modo de vida de moitas persoas e pon en risco esta tradición. Os últimos pasos dados pola Xunta, autorizando a construción en Campo dás Rosas, non son moi alentadoras para os intereses do colectivo. 

Por iso, desde a asociación demandan ao Concello dá Estrada que inicie o proceso para a “paralización cautelar das obras”. “Si as obras comezan os danos serán moi grandes. As bases dos eólicos, as pistas que constrúan para a maquinaria…iso xa será irreparable. Hai que evitar o inicio das obras ata que se resolva todo, porque temos claro que hai un caso de partición evidente, e os parques que se atopan nesta situación veñen abaixo”, alega Monteagudo, confiado en que a Xustiza acabará dando a razón ao colectivo e evitar “un ecocidio en Sabucedo”. 

Outra vía interesante para protexer a festividade é que sexa declarada Ben de Interese Cultural, algo no que xa se está traballando, pero tamén a posibilidade de declarar ao cabalo galego de monte como unha especie dotada de maior protección xurídica. Uns cabalos que este ano se viron ameazados polas agresións de furtivos e o roubo de cabezas por parte dos cuatreros.

“Está claro que desaparecen. Nós computamos as baixas. Pero está claro que cando as autoridades e a administración exerce máis control sobre esta xente minora o nivel de roubos. O que hai que ter claro como sociedade é que canto máis se actúe, canto máis noten ás autoridades encima do cocote, estes individuos farano medo. Só pedimos que o gasto nestas cuestións e en axudar ao Seprona fará que baixe o seu traballo cuatrero”, razoa o presidente, que estima que agora mesmo hai uns 400 exemplares no monte, onde tamén están a ver máis poldros este ano, un bo indicador directamente vinculado á limpeza do monte e a un ecosistema máis amable para a cría. 

NIN UN SÓ PLÁSTICO ABANDONADO

Xustamente manter ese equilibrio  medioambiental é capital para que a festa se siga celebrando como até agora. A acción humana é un risco e desde a organización sábeno, polo que piden que os turistas que cheguen a Sabucedo sexan conscientes do valor patrimonial de Rápaa, da súa estreita relación coa natureza e o contacto cos animais.

“En abril celebramos o Festival Burla Verde, ao que acudiron unhas 3.000 persoas. Ao día seguinte, cando fomos recoller, non había nin un só plástico que tirar. Cada un encargouse do seu lixo. Cando a xente se conciencia o impacto sobre a natureza diminúe. Pedimos á xente que saiba que veñen a unha festa nunha contorna natural, onde os protagonistas son as bestas, e que as persoas, cando imos a estes sitios, temos que entender que o lixo, ou a levamos á nosa casa, ou se tira no colector, pero non podemos desentendernos”, recalca Monteagudo.

A organización encárgase de pór a disposición dos asistentes todas as facilidades para que o impacto sexa mínimo, mesmo con vasos reciclados e biodegradables. Por iso piden aos turistas unha maior sensibilidade ambiental e ás administracións raciocinio para non tolerar que se destrúa unha parte da nosa identidade como galegos. “Non podemos permitir que maten a unha das tradicións máis importantes que Galicia pode proxectar ao exterior”, conclúe.