Protestas en 12 colexios por falta de profesores a pesar de que Educación fala de "normalidade"

Mentres a Consellería de Educación insiste nun inicio de curso con “total normalidade”, decenas de colexios por toda a xeografía galega levantáronse en pé de guerra. Caceroladas, aulas buxán por folgas de alumnos e concentracións ás portas dos centros educativos debuxan un panorama moi distinto ao oficial. As Asociacións de Nais e Pais (ANPAs) e os claustros denuncian unha situación insosteible pola falta de docentes, especialmente de persoal de apoio para os alumnos máis vulnerables, os menores con necesidades educativas especiais.

O discurso do goberno galego, encabezado polo presidente Alfonso Rueda e o conselleiro Román Rodríguez, centrouse en datos globais. A Consellería de Educación saca peito porque hai máis profesores para menos alumnos, con 1.113 novos docentes incorporados este verán. Cifras globais que parecen ser certas, pois onte varios sindicatos -os que o ano pasado asinaron un pacto co goberno- admitiron que hai máis docentes, aínda que non se están cumprindo os cocientes pactadas. 

Con todo, esta visión macro choca frontalmente coa realidade a pé de aula en moitos centros. Familias de Carral, Rianxo, Portomarín, Vigo ou Santiago denuncian recortes concretos que se traducen en aulas masificadas e, sobre todo, alumnos con necesidades especiais desatendidas .

En Carral , o curso no #CEIP Vicente Otero Valcárcel comezou co son dunha sonora cacerolada. As familias denuncian recortes severos no persoal de apoio que afectan directamente a 69 alumnos con necesidades especiais. O centro pasou de ter dous profesores de Pedagoxía Terapéutica (#PT) a só un, que ademais debe compartir a súa xornada con outro colexio. A isto súmase a perda dun coidador a tempo completo e a masificación en aulas de infantil, que superan o cociente legal. A Consellería respondeu que a dotación de persoal "está axustada ás necesidades" e que para o coidador solicitarán unha avaliación, sen ofrecer unha solución inmediata.

A medida máis contundente viuse en Rianxo , onde o #CEIP Ana María Diéguez comezou cunha folga de asistencia estudantil. Os pais negáronse a enviar aos seus fillos a clase, deixando as aulas completamente buxán desde o primeiro día. Esixen que se cubra a tempo completo unha praza de especialista en Pedagoxía Terapéutica (#PT) e Audición e Linguaxe (Ao). Ademais, denuncian que non se desdobra unha aula de 5º de Primaria que, aplicando axústelos por alumnado con necesidades especiais, ten un cociente de 28, superando o pactado. As familias manteñen o boicot ata que as súas demandas sexan atendidas.

A atención especializada, en xaque

Na Galicia rural, a situación é igualmente crítica. A ANPA do CEIP Virxe dá Luz de Portomarín manifestouse enerxicamente contra un recorte que obriga a agrupar aos alumnos de 1º, 2º e 3º de Primaria nunha única aula multigrado. Esta medida aplícase a pesar de que o centro experimentou un aumento no número de matrículas. O problema orixínase ao non cubrir a vacante do especialista de inglés, reducindo o persoal. A Xunta defende estas agrupacións  amparar na "caída demográfica obvia", un argumento que os pais consideran inaceptable e unha ameaza para a supervivencia da escola rural.

A capital galega non foi allea ao caos. En Santiago de Compostela, os colexios Monte dous Postes de Santiago e López Ferreiro protagonizaron protestas pola alarmante falta de profesorado especialista. En Monte dous Postes, o persoal de Audición e Linguaxe e Pedagoxía Terapéutica reduciuse á metade, deixando a 20 alumnos con problemáticas graves sen o apoio necesario. A resposta da Xunta acendeu aínda máis os ánimos: as carencias, admiten, cubriranse con profesorado de Primaria sen a especialización requirida, que se limitará a realizar labores de "garda e custodia", sen poder impartir a formación específica que estes nenos necesitan. 

No López Ferreiro de Compostela a dirección comunicou aos pais que “seguimos a espera de que nos asignen a unha persoa especialista na O (Audición e Linguaxe)”. A pesar de realizar a solicitude hai varios meses, a Xunta non respondeu. Así as cousas, o claustro concentrarase o venres fronte ao centro e recolleranse firmas de protesta.

Na comarca do Barbanza, o colexio de Asados, nome popular do  Ana María Diéguez de Rianxo, secundou a protesta de forma masiva: os seus 114 alumnos faltaron a clase o primeiro día nun boicot para esixir máis docentes. 

En Ribeira, no centro Ou Grupo dimitiu onte o equipo directivo ao compleo. Esta medida de presión extrema reflicte o nivel de desesperación dos mestres e das familias ante o que consideran un abandono por parte da administración educativa, que non dota aos centros dos recursos humanos necesarios para funcionar con normalidade.

En Moaña , o #CEIP Reibón sumouse ás mobilizacións cunha concentración para denunciar a falta de persoal docente. As familias e o equipo directivo destacaron que a escaseza de profesores dificulta a atención axeitada aos estudantes, pondo o foco, unha vez máis, nos alumnos con necesidades educativas especiais. Este patrón, repetido en protestas por toda Galicia, evidencia que os recortes están a afectar de maneira desproporcionada aos estudantes que requiren un maior apoio, pondo en cuestión a suposta aposta pola inclusión do sistema educativo galego.

No #CEIP Amor Ruibal de Barro (Pontevedra), as familias protestaron tras coñecer que a Xunta rebaixou o profesor de reforzo en 5º de Primaria a media xornada. A aula, con 24 alumnos que equivalen a 26 segundo a lei polas necesidades especiais dalgúns deles, levaba cinco cursos desdobrada cun docente extra a tempo completo. Os pais esixen que se manteña o apoio íntegro, pois sen el consideran que non se garanten as condicións educativas mínimas para unha aprendizaxe de calidade.

Unha situación similar vívese na área de Vigo, concretamente no #CEIP Mestre Martínez Alonso de Mos. A ANPA organizou unha concentración para denunciar que a Xunta, que prometera un mestre a xornada completa, finalmente só adxudicou media praza. Ademais, critican a supresión dun docente de Pedagoxía Terapéutica a pesar da demanda existente no centro. Alertan de que sen eses reforzos a atención educativa vólvese "crítica", pero polo momento a Consellería non anunciou ningunha solución para o centro.

Mesmo cando as protestas teñen éxito, deixan un sabor amargo. Na Laracha, a ANPA do CEIP Alfredo Brañas tivo que organizar unha marcha ("andaina") para reclamar servizos tan básicos como prazas de comedor escolar para todo o alumnado e o mantemento do posto da coidadora a tempo completo. Aínda que a mobilización conseguiu o seu obxectivo, o feito de que as familias tivesen que saír á rúa para asegurar estes servizos evidencia a precariedade coa que moitos centros afrontan un inicio de curso que, lonxe da normalidade, converteuse nunha carreira de obstáculos.

Protestas das Federacións de ANPAs

A situación en Vigo foi cualificada de "#insosteible" pola Federación Olívica de ANPAs (FOANPAS) e a asociación de directores de colexios públicos. As denuncias céntranse na falta xeneralizada de profesorado e, de forma moi particular, na carencia de especialistas de PT e Ao para atender ao crecente número de alumnos con necesidades específicas. FOANPAS leva meses alertando de que entre o 60% e o 80% dos colexios vigueses necesitan estes reforzos. O problema, sinalan, viuse agravado pola recente redución de horas lectivas do profesorado, que non foi acompañada dun aumento compensatorio dos persoais.

A Federación de ANPAS Compostela impulsou mobilizacións coordinado en varios municipios da comarca, incluíndo Santiago, Teo, Ames, Santiso, Brión e Rois. Acusan á Consellería de Educación de incumprir un acordo asinado ao negar a desdobrar aulas en cursos onde o cociente de alumnos así o esixiría. Denuncian que a administración non contabiliza correctamente ao alumnado con discapacidades recoñecidas a efectos de cociente para evitar ter que dividir grupos e contratar máis persoal, o que provoca unha "redución real" de profesorado e unha desatención do alumnado máis vulnerable. 

Quen ten un profesor de apoio, ten un tesouro 

No corazón das recentes protestas que sacudiron o inicio do curso escolar en Galicia atópase a figura do profesorado de apoio, un alicerce fundamental para garantir unha educación inclusiva e de calidade. A maioría das queixas céntranse na falta de dous perfís especializados: o mestre de Pedagoxía Terapéutica (#PT) e o de Audición e Linguaxe (Ao). Aínda que a miúdo se lles agrupa, as súas funcións son distintas pero complementarias, e a súa ausencia impacta directamente nos alumnos máis vulnerables.

Que fai un Mestre de Pedagoxía Terapéutica (#PT)?

O mestre de PT é un especialista en Educación Especial cuxa misión principal é facilitar a inclusión e integración do alumnado con Necesidades Específicas de Apoio Educativo (NEAE). O seu labor vai moito máis alá de dar clases de reforzo. Entre as súas funcións clave atópanse:  

• Atención directa e personalizada: Identifica as necesidades de cada alumno e deseña programas de intervención a medida para traballar tanto dentro da aula ordinaria, colaborando co titor, como en sesións individuais ou en pequenos grupos fóra dela.  
• Adaptación de materiais e currículo: Colabora cos titores para elaborar adaptacións curriculares e deseña materiais didácticos específicos que fagan os contidos accesibles para todos os estudantes, independentemente das súas capacidades.  
• Asesoramento a docentes e familias: Actúa como un recurso para o resto do claustro, ofrecendo estratexias e metodoloxías inclusivas para aplicar no día a día. Ademais, orienta ás familias sobre como poden apoiar o proceso de aprendizaxe dos seus fillos en casa, creando unha ponte esencial entre o colexio e o fogar.  

En esencia, o mestre de PT é un axente de cambio que traballa para eliminar as barreiras de aprendizaxe e asegurar que cada alumno teña a oportunidade de alcanzar o seu máximo potencial.  

Que fai un Mestre de Audición e Linguaxe (Ao)?

O mestre da O é un profesional altamente especializado na prevención, detección, avaliación e intervención nas dificultades relacionadas coa fala, a comunicación, a linguaxe e a audición. O seu papel é determinante, xa que unha comunicación efectiva é a base de todo aprendizaxe. As súas funcións principais inclúen:  

• Avaliación e diagnóstico: Realiza avaliacións para identificar posibles trastornos e diagnosticar con precisión os problemas específicos de cada estudante, desde dificultades de articulación até trastornos máis complexos da linguaxe.  
• Intervención especializada: Deseña e aplica programas individualizados para mellorar as habilidades comunicativas e lingüísticas dos alumnos, traballando directamente con eles para superar as súas dificultades.  
• Colaboración e orientación: Do mesmo xeito que a PT, traballa en estreita colaboración con titores, outros especialistas e as familias. Asesora sobre adaptacións curriculares na área de linguaxe e proporciona pautas para estimular a comunicación tanto na aula como en casa.  

A detección precoz é unha das súas misións fundamentais, xa que canto antes se identifique un problema, máis eficaz será a intervención.  

Por Que Faltan Profesores de Apoio nos Colexios de Galicia?

A escaseza destes especialistas nos centros educativos galegos non é unha casualidade, senón o resultado dunha serie de decisións administrativas e políticas, segundo denuncian sindicatos e asociacións de pais. As causas principais son:

1. Política de recortes sistemáticos: A razón máis citada é unha política continuada de "recortes" de profesorado por parte da Xunta, que afecta de maneira especialmente grave ao persoal de atención á diversidade. Hai numerosos exemplos concretos de centros que viron reducido o seu persoal de PT e Ao ou que perderon ao especialista que compartían con outro colexio.  
2. Substitución de prazas estables por solucións temporais: Denúnciase unha estratexia de "parcheo" que consiste en cubrir estas carencias estruturais con programas financiados por fondos externos, como os fondos europeos. Isto crea unha rede de apoio inestable, con profesionais contratados de forma provisional que, en ocasións, só cobren unha parte do curso escolar, deixando aos alumnos sen atención durante meses.  
3. Aumento da burocracia e control político: Os sindicatos alertan de que os novos procedementos para solicitar reforzos de persoal de apoio incrementan a burocracia para as direccións dos centros e deixan a decisión final en mans de "comisións técnicas" cun marcado carácter político, dificultando que se asignen os recursos en función das necesidades reais.  
4. Deterioración das condicións laborais: Nun contexto máis amplo, o empeoramento das condicións laborais do profesorado en Galicia, cunha perda de poder adquisitivo estimada nun 20% nos últimos quince anos e unha das cargas lectivas máis altas de España.