Non garantir a equidade na Lei do Audiovisual "hipoteca o futuro da lingua durante 20 anos", afirma A Mesa

A futura Lei Xeral de Comunicación Audiovisual é nestes momentos uno dos puntos quentes da política española e entidades de defensa á lingua como A Mesa pola Normalización Lingüística seguen con atención as novidades.

Galiciapress charla con Marcos Maceira, presidente da Mesa, que traslada a súa decepción por un texto que considera "insuficiente" e "frívolo" por non recoller a demandas que a plataforma leva tempo perseguindo desde a 'Iniciativa Xabarín'.

A Mesa denuncia a necesidade de protexer a lingua garantir que se aposte, por lei, por novas producións nas linguas cooficiais do Estado, así como por que se dobre e subtitulen as producións estranxeiras, garantindo así o acceso a contidos tamén en galego, catalán ou eúscaro. 

Marcos Maceira (izq.) con Paul Bilbao e Toni Gisbert en Gandía | Foto: @kontseilua

Os galegos nados nos 80 e os 90 pertencemos a unha xeración que creceu vendo a Son Goku, a Mr. Bean ou ao príncipe de Bel-Air falando na lingua propia. Agora, a moitos lles resultaría impensable que Spider-Man ou os personaxes de 'A casa de papel' falasen coma se fosen de Forcarei ou Cambados. O Goberno de España traballa nestes momentos na Lei Xeral de Comunicación Audiovisual, un texto que podería dar un envorco a isto. E dicimos podería porque, polos pasos dados , a norma non parece do gusto dos grupos en defensa da realidade plurilingüe que non se plasma no audiovisual.

A futura lei, ao contrario do que poida parecer, ten un peso político máis importante do que cabería esperar. Nun primeiro momento, as distintas interpretacións que facían o Goberno e partidos como Esquerra Republicana, que situou a Lei do Audiovisual como un dos elementos centrais do seu apoio aos Orzamentos Xerais do Estadou, fixo cambalear as contas de Moncloa para 2022. Con todo, co paso dos días a situación parece reconducirse e o precepto non retirou o apoio de ERC, aínda que tampouco impediu as emendas dos republicanos ao proxecto .

Desde A Mesa pola Normalización Lingüística asistiron con inquietude e decepción ás primeiras filtracións dun texto que non recollía as demandas do colectivo, que persegue a equidade das linguas. “Nós ao que nos atemos é ao acordo que alcanzou o Parlamento de Galicia no mes de maio coas propostas da 'Iniciativa Xabarín', que pretendía mellorar a presenza do galego no audiovisual igualando a presenza que xa ten o castelán”, indica Marcos Maceira, presidente da Mesa.

O principal escollo desta lei é a “imposibilidade” que alega o Goberno de España de obrigar a grandes plataformas estranxeiras, como Netflix, Disney + ou HBO, a cumprir a cota de contidos en linguas cooficiais, como son o galego, o catalán ou o eúscaro, fixada nun 6% do catálogo. “Netflix, que ten tantos ingresos como o resto de plataformas no Estado español, de forma que pode ser obxecto de regulación como calquera outra entidade”, subliña Maceira. Ao realizar a súa actividade en España. Netflix ten que “suxeitarse ás normas” establecidas en España, que á súa vez “debe garantir a presenza das linguas dos seus territorios”.

“O que non pode ser é que en Netflix dos 4.400 títulos que dispón só podamos ver en galego dúas producións, e porque son galegas”, lamentan desde A Mesa, á vez que incide en que as plataformas non dobran nin subtitulan os seus contidos ao galego para facer máis rica a súa oferta. Esta desigualdade non fixo máis que aumentar co paso dos anos a medida que se ampliaban as opcións e os operadores: do 33% de presenza que tiña o galego en 1985 pasamos ao 20% só dez anos despois, ata alcanzar o 0,05% de hoxe.

“Somos só unha milésima parte. Pódese corrixir? Si, pero fai falta vontade para iso. En Galicia existe unha unidade social, como os concellos que están a aprobar unha moción de apoio, e unanimidade no Parlamento. Se hai unha realidade plurilingüe no Estado, o Estado debe velar por ela”, razoa, á vez que insiste en que é capital que Netflix, pola súa dimensión, participe e poña da súaparte para corrixir isto: “Sen a presenza de Netflix calquera medida quedaría en nada”.

ENCHER CON PRODUCIÓNS ANTIGUAS

Con todo, desde A Mesa miran tamén con receo á ambigüidade do texto nalgúns puntos. Ademais de ser “insuficiente”, desde a organización temen que as plataformas enchan esa cota non con novas producións, senón con contidos xa producidos, limitando así o acceso á cota fixada. “O 6% refírese ao conxunto dos catálogos e podería encherse con contidos antigos, pechando así o acceso a novas producións”, estiman, polo que piden que se acompañe dunha cota de financiamento a novas producións en linguas diferentes ao castelán. Con todo, A Mesa tamén considera incorporar antigas producións e que sexan accesibles ao público, pero a idea é “manter o sector”.

Este aspecto, o das novas producións, non é un tema menor. Ademais de axudar á industria, contar con series novas en galego, ou que as series máis laureadas das escena conten con dobraxe e subtitulado en galego, achégaas especialmente aos máis mozos, animándoos a falar en galego. “Queremos que no futuro garántase o acceso a series con historia pero tamén a novos contidos e para iso necesítase financiamento, tanto para producir como para dobrar contidos”, afirma Maceira.

“RTVE NON RESPONDE”

Talvez si sexa certo que España pouco  pode esixirlle a xigantes da industria como Netflix ou Disney, pero hai un aspecto das demandas da Mesa no que Moncloa ten moito que dicir e que con todo parece pasar por alto: Televisión Española apenas emite contido en galego. A plataforma demanda que a corporación pública “emita todos os seus contidos con opción dobrada ao galego” e iniciou contactos para lograr ese obxectivo. Con todo, ata o de agora atopáronse con negativas ou, o que é peor, con silencios.

“Non se avanzou. E TVE nin sequera responde as nosas cartas e solicitudes de reunión”, quéixase amargamente Maceira, que volve lembrar o apoio que solicitou de gobernos municipais que reclaman o mesmo que A Mesa á canle que tamén pagan os galegos. “Televisión Española fai máis que emitir películas e series. É unha televisión pública que recoñece o plurilingüísmo, pero só emite 39 minutos de media diarios en galego fronte ás 120 horas en castelán. En 'RTVE Play' só pódese ver un filme galego como 'O que arde' entre todos os seus títulos. Unha canle pública debería dar exemplo”, critica, un punto que tamén denunciou o parlamentario nacionalista Néstor Rego.

A película dirixida por Óliver Laxe recolleu diversos premios a nivel nacional e internacional, cun gran recoñecemento por parte da crítica e a audiencia. O mesmo ocorre con outras producións en galego, como 'O sabor dasmargaridas', que non fan máis que demostrar a calidade do produto do país e a oportunidade que supón esta aposta. “Se se establecen unha serie de obrigacións co castelán deben ser equiparables co galego. E a lexislación debe contemplar isto para garantir o acceso”, sentenza.

O debate coincide no tempo cun estudo do proxecto socio-educativo 'Ao Son da Nosa Música' no que afirman que o 80% dos escolares de entre 10 e 18 anos nunca escoita música en galego, o que non deixa de ser unha mostra da necesidade de producir máis.

“O galego ten que estar nas mesmas condicións de emisión e acceso. É o mínimo. Coa música, o cinema ou en calquera outra arte hai calidade sobradamente demostrada e recoñecida. Pero as propias administracións non o ven así, e a proba vémola agora no ámbito audiovisual, pero poderiamos ir a outras disciplinas nas que no canto de demostrar o talento parece que tratan de ocultalo sistematicamente”.

SEGUINTES PASOS A DAR

Agora, os esforzos da Mesa e doutras organizacións de distintos puntos de España céntranse en conseguir que a lexislación ampare a todas as linguas cooficiais, tal e como reza a declaración conxunta que asinaron hai uns días. Recentemente, Maceira estivo con outras entidades en Gandía defendendo as posturas da Mesa e os demais colectivos, pero a plataforma tamén estivo de roteiro por Ourense ou Lugo co seu posto informativo. Na mesma liña, A Mesa continúa recollendo apoios coa súa campaña 'Netflix en Galego', que supera os 9.000 apoios, “para remitila aos grupos parlamentarios estatais e galegos”, de forma que se vexa o “apoio social a esta iniciativa” que se respira no país.   

“Tentaremos modificar todo o posible a lei para que, por fin, o Estado recoñeza a pluralidade lingüística. Temos, tras moitos anos de atraso, unha oportunidade para que a lingua galega chegue en condicións ao audiovisual, tanto na igualdade no financiamiento como no acceso a contidos foráneos dobrados ao galego. Pero ese paso hai que dalo, e se non o facemos hipotecamos o futuro para os próximos 20 anos”, conclúe Maceira.