Quen ten dereito agora á devolución do imposto de plusvalía municipal?

Non todos os cidadáns que abonaron este imposto nos últimos anos están en exposición de pedir o seu reintegro. O recente e polémico fallo do tribunal constitucional acouta moito o grupo de beneficiados.

O Pleno de o Tribunal Constitucional (TC), que o pasado 26 de outubro adiantou o fallo no que declaraba a inconstitucionalidade e nulidade do sistema de cálculo da base impoñible do imposto de plusvalía municipal, sinala na sentenza que só poderán reclamar quen estea pendentes de resolución xudicial ou de resolución administrativa, pero non quen liquidase o imposto de forma provisional ou definitiva sen impugnar o pago a data de ditarse a sentenza.

A sentenza, da que foi relatora o maxistrado Ricardo Enríquez, coñecida este mércores, indica que o método de cálculo da base impoñible conduce a un resultado que se afasta notablemente dos valores reais dos inmobles no mercado inmobiliario.

Tribunal Constitucional @ep

Con esta resolución, que contou con voto particular dos maxistrados Cándido Conde-Pumpido --ao que se adhire María Luisa Balaguer-- e o voto concorrente do presidente Juan José González Rivas, estima a cuestión de inconstitucionalidade promovida pola Sala do contencioso-administrativo do Tribunal Superior de Xustiza de Andalucía, Ceuta e Melilla, e en consecuencia declara a inconstitucionalidade e nulidade dos artigos 107.1 segundo parágrafo, 107.2 a) e 107.4 do texto refundido da Lei reguladora das facendas locais.

A sentenza descarta que, tal e como argumentaba o avogado do Estado, produciuse unha desviación entre o motivo de inconstitucionalidade suscitado polo auto de formulación desta cuestión e o resolvido por ela.

Nese auto o Tribunal indicou que a cota esixida podería producir un resultado "confiscatorio" e que esa consecuencia debíase, precisamente, á aplicación dun método para valorar a base impoñible afastado da realidade, e esta formulación de partida dese auto é o que desenvolve a sentenza.

O relator aclara que no caso que se estudou polo tribunal de garantías o problema que se expón non é a adecuación do tributo ao principio de capacidade económica como fundamento da imposición, posto que o incremento do valor do terreo existiu, senón a súa adecuación ao principio de capacidade económica como medida da base impoñible.

CONTRIBUÍR SI, PERO SEGUNDO CAPACIDADE ECONÓMICA

A sentenza comeza por razoar que se aparta da doutrina que iniciou o auto do TC 71/2008 e reafírmase en que o principio de que se debe contribuír ao sostemento dos gastos públicos "de acordo" coa capacidade económica, opera respecto de todos os impostos e lesiónase se quen ten unha menor capacidade económica soportan unha maior carga tributaria que os que teñen unha capacidade superior.

Aínda que subliña o TC que o método de valorar a base impoñible conforme módulos ou criterios obxectivos non é necesariamente inconstitucional, ese método sempre debe cumprir unha serie de condicións que non se respectan nos artigos analizados, porque a regulación que levan a cabo conduce a un resultado que se afasta notablemente dos valores reais dos inmobles no mercado inmobiliario.

BALEIRO NORMATIVO QUE IMPIDE ESIXIR O IMPOSTO

Sobre o alcance da declaración de nulidade, a sentenza establece --tras apuntar que desde 2017 veñen chamando ao lexislador para que modifique ese imposto-- que non poden considerarse situacións susceptibles de ser revisadas con fundamento nesta sentenza, aquelas obrigacións tributarias devindicadas por este imposto, que á data de ditarse a mesma fosen decididas definitivamente mediante sentenza con forza de cousa xulgada ou mediante resolución administrativa firme.

"A estes exclusivos efectos, terán tamén a consideración de situacións consolidadas as liquidacións provisionais ou definitivas que non fosen impugnadas á data de ditarse esta sentenza e as autoliquidacións cuxa rectificación non fose solicitada á devandita data", aclara.

Así mesmo, indica que a declaración de inconstitucionalidade e nulidade deses artigos "supón a súa expulsión do ordenamento xurídico, deixando un baleiro normativo sobre a determinación da base impoñible que impide a liquidación, comprobación, recadación e revisión deste tributo local e, por tanto, o seu exigibilidad".

VOTO PARTICULAR

A resolución conta co voto concorrente do presidente Juan José González Rivas quen considera que o grave problema da configuración deste imposto reside no tratamento do chan urbano en España como unha categoría única, sen atender ás súas singularidades, ao municipio e á zona en que se acha.

Na súa opinión, o método para cuantificar a variación do valor parte dunha premisa inaceptable: que todo o chan urbano aumenta de valor e faio linealmente en todo o territorio en que se aplica este imposto, o que fai que este tratamento igualitario do chan urbano non sexa razoable. Tamén ocorre coa disociación do valor do chan e do valor da edificación.

En definitiva, é a absoluta desatención cara a esas singularidades, o que fai que o método legal, único e imperativo de delimitación da base impoñible non sexa razoable e, por tanto, non estea xustificada constitucionalmente a falta de conexión entre o feito impoñible e a base impoñible, infrinxíndose o principio de capacidade económica.

A sentenza conta tamén co voto particular formulado polo maxistrado Cándido Conde-Pumpido ao que se adhire a maxistrada María Luisa Balaguer Canellón. O maxistrado propón un sistema alternativo ao vixente de estimación obxectiva da base impoñible.

CONDE PUMPIDO INCLÍNASE POR DAR UN PRAZO Ao LEXISLADOR PARA ALTERNATIVA

Na súa opinión, a solución máis adecuada debería ser non declarar a nulidade da norma reguladora da base, senón dar un prazo ao lexislador para regular o sistema alternativo, de aplicación retroactiva, que permitise pedir a devolución do imposto sobre o incremento de valor dos terreos de natureza urbana en todos aqueles casos nos que a cantidade abonada non se adecuase á plusvalía do terreo efectivamente obtida.

Doutra banda, consideran que a nulidade da norma cuestionada provoca un baleiro normativo innecesario e desequilibrado que beneficiará a quen, aínda obtendo importantes plusvalías, non se verán obrigados a pagar o imposto. Tampouco se verán favorecidos os que pagaron o imposto sen presentar reclamación nin rectificación de autoliquidación algunha.