Fátima Sánchez, voluntaria en Open Arms: "Os migrantes do Mediterráneo cren que o mar é máis seguro que a terra"

A socorrista ferrolá Fátima Sánchez pasou practicamente todo o mes de febreiro en alta mar, a bordo do veleiro 'Austral', rescatando ás persoas que, tratando de atopar unha vida mellor, lánzanse ao mar Mediterráneo co obxectivo de chegar a Europa.

Tras 20 días embarcada e xa de volta no seu Ferrol natal, a voluntaria na ONG Open Arms atende a Galiciapress para compartir a súa experiencia, reclamar ás administracións máis recursos para loitar contra o drama migratorio do Mediterráneo e animar a que máis persoas aproxímense a coñecer este labor humanitario tan dura e á vez tan enriquecedora. 

Fátima Sánchez nun operativo de o Open Arms | Foto: Pablo Basto/Angular (@pavlobskiroisen)

De volta en terra firme, a Fátima Sánchez non pairan de chegarlle eloxios. Aos seus 26 anos, afeita salvar vidas desde a súa caseta de socorrista na ferrolá praia de Doniños, este 2021 cambiou o bañador polo chaleco salvavidas e enrolouse na ONG Open Arms para rescatar aos migrantes que,  tratando de deixar atrás a fame, a guerra e a pobreza do seu país de orixe, lánzanse ás augas do Mediterráneo en busca dun futuro incerto pero coa certeza de que non pode ser peor que o que queda ás súas costas.

Foron 20 días longos e intensos a bordo do 'Austral', un veleiro da ONG que leva a cabo, fundamentalmente, labores de rastrexo e monitoraxe para tratar de localizar no ancho mar as pequenas pateras que buscan chegar a territorio europeo. Con todo, tamén realiza labores de rescate, como así testemuña o case medio centenar de migrantes que lograron superar a travesía mediterranea grazas á intervención de Fátima e os seus compañeiros.

Xa en casa, Fátima recoñece sentirse un pouco atafegada por todas as mostras de agarimo que está a recibir por parte dos seus veciños. A última, do propio Concello de Ferrol, co alcalde Ángel Mato á cabeza, que recibiu á socorrista para trasladarlle o seu orgullo e agradecemento. “Eu véxoo como algo normal, pero é verdade que en Ferrol non estamos afeitos a este tipo de aventuras”, admite, aínda que consciente de que este tipo de solidariedade é xusto o que necesita unha comarca como Ferrolterra que vive tempos tan escuros.

Fátima Sánchez e Ángel Mato | Foto: EP

PRIMEIROS NERVIOS E DIFICULTADES

Para ela, o proceso para acabar a bordo do 'Austral' foi tan natural como o que lle levou a vixiar as praias da súa cidade. “Entre socorristas seguímonos e cando estes socorristas barceloneses embarcáronse á aventura en Lesbos xa me chamou a atención, aínda que ao ser algo tan novo... Pero aos poucos foi crecendo, cada vez gustábame máis e máis o seu traballo. E fará mes e medio ou dous meses animeime a mandar un correo e ao pouco tempo xa me chamaron a filas”, comenta, á vez que recalca que esta é a súa primeira experiencia xunto a unha ONG despois de medio ano de voluntariado co equipo de Protección Civil de Ferrol.

Con todo, o Open Arms non é para todo o mundo. “Necesitas ter algún titulo sanitario para enfermeiro ou médico, tamén contan con socorristas, xornalistas e fotógrafos, o capitán, patrón e mariñeiros”, enumera. Pero ademais da formación, para un labor como a de rescate é necesaria unha gran fortaleza mental. “Ao principio, ao ser todo tan rápido, non me deu tempo de asimilar todo e ía cun pouco de medo de non saber se sería capaz de afrontar o que ía ver. Xórdenche dúbidas, pero logo atopeime cun equipo en terra moi humano, que che explica todo moi ben, préstache apoio psicolóxico... todo vai rodado”.

Nesas semanas no mar Mediterráneo, a Fátima deulle tempo a coñecer de primeira man non só o sufrimento daqueles que viven o drama da migración, senón tamén os escollos que teñen que ir superando para lograr o seu obxectivo final. O último son os gardacostas libios, encargados de evitar que as pateras abandonen as augas de Libia para que non poidan actuar as ONG. En moitos casos, mesmo chegan a queimar as embarcacións e abandónanas no medio do mar. 

“Non chegamos a coincidir con eles, pero o día que rescatamos pola tarde, horas antes iamos cara a un dingui (embarcación que usan os migrantes) e adiantáronllenos eles. O buque de Open Arms si tivo moitos problemas con eles: acoso, falta de comunicación...”, relata Fátima, que afortunadamente non chegou a vivir os momentos de tensión que moitas veces protagonizan a travesía dos barcos da ONG. 

Nesta ocasión, e pola época na que nos atopamos, as maiores dificultades foron meteorolóxicas, xa que as tormentas entorpeceron o seu labor ata o punto de necesitar resgardarse no porto de Mahón ata ter un clima menos adverso.

"TRES DÍAS Á deriva SEN AUGA, SEN COMIDA..."

O haber da ferrolá no Austral concluíu co rescate de 45 persoas. Habitualmente reducimos o drama da migración unicamente a números, esquecendo que detrás deses número está a vida dunha persoa que o está arriscando todo. Precisamente, eses momentos, os do rescate, son os que quedan marcados na memoria de Fátima: 

“Cando os atopamos tratamos de tranquilizalos porque eles o que ven é a súa salvación. Tratamos de acougalos para que non se lancen á auga ou evitar un naufraxio porque poden romper a súa embarcación. Pero as súas miradas, os seus sorrisos ao vernos, os seus agradecementos... É brutal. É co que quedas”

“Levaban tres días á deriva no mar. Sen auga, sen comida, confinados porque nesa balsa non cabía ninguén máis. Pensar as noites que pasaron aí... É terrible tratar de poñerse na súa situación”, lamenta Fátima. Son moitas mulleres e nenos os que tamén recorren ao paso do Mediterráneo, pero unha vez que as ONG os deixan en porto é imposible garantir o seu benestar.

“Pensas: E que lles pasará logo? Onde acabarán? Unha vez que quedan é imposible saber deles, aínda que con algúns o Open Arms aínda mantén contacto”. Pero son centos e centos os migrantes que cada día chegan a Europa e que se moven por todo o continente, polo que o seu rastrexo é un labor imposible.

CAMBIO DE PERSPECTIVA

Antes de irse, a moza galega confiaba en volver sendo mellor persoa. Sen dúbida, o que si é é unha persoa distinta á que partiu rumbo a Barcelona hai un mes, cunha perspectiva diferente á que tiña en xaneiro. A pesar da pandemia, esta clase de vivencias permitíronlle constatar que a realidade europea non é tan mala. “Antes afogábame nun vaso de auga. Que se se che rompe o teléfono ou calquera outra tonteria. Pero que todos os males sexan eses, porque hai xente que cre que o mar é máis seguro que a terra, xogándose a vida, escapando de guerras civís, viaxes de meses ou anos, que sofren torturas, o acoso das mafias...”, narra Fátima.

A pesar das duras historias que viviu , Fátima non ten reparos en admitir que está disposta a facer as maletas para abandonar a cidade departamental para outro novo servizo. “Animo a todo aquel que poida, xa sexan socorristas, enfermeiros, parte da tripulación... que axude, aínda que sexa entrando na súa web”. Con todo, este verán “toca praias”, como di coa mirada posta na o Atlántico que baña a súa terra.

Con todo, con todo o que viu aínda fresco nas súas retinas, desde Ferrol quere mandar unha mensaxe a o Goberno de España e á Unión Europea para que se impliquen máis neste problema. “Que poñan medios, que deixen de vulnerar os dereitos humanos, que non sexa todo o peso para as ONG e que os gobernos poñan do seu parte portos e todos os recursos ao seu alcance”, reclama Fátima, esperanzada para que, entre todos, “podamos ter un mundo mellor”. Oxalá non necesite volver ao Austral, porque significaría que xa non hai que buscar pateras no Mediterráneo e que a súa vista pode seguir fixa nas augas de Doniños.