Varios colectivos moi vulnerables quedan fóra do ingreso minimo vital

O Ingreso Mínimo Vital (IMV) foi concibido como unha axuda para previr o risco de pobreza e exclusión social das persoas que non teñen recursos económicos suficientes para cubrir as súas necesidades básicas. Aínda que é unha medida que axudará a que moitas persoas poidan saír dunha situación difícil, hai algúns colectivos en España que, a pesar de vivir en situación de pobreza non poderán acceder a esta prestación ou terán dificultades engadidas para pedila, como os inmigrantes en situación irregular ou as persoas sen fogar. 

O Ingreso Mínimo Vital é un bo paso adiante pero peca dun gran defecto: a "exclusión" dalgúns inmigrantes, as persoas sen papeis, quen son precisamente "os máis vulnerables". Así pode resumirse a valoración do Foro Galego de Inmigración (FGI)  sobre a medida estrela do Goberno para paliar o impacto da 'coronacrisis'.

O seu portavoz, Miguel Fernández, explica a este medio que as "persoas en situación de irregularidade administrativa" quedarán fóra polo requisito de "un ano de residencia legal en España". "É claramente discriminatorio e non ten explicación ningunha, salvo contentar a Vox ou algo así", quéixase o activista.

O Foro estima que en España hai 600.000 inmigrantes irregulares, uns 6.000 en Galicia, que quedarán sen o IMV. Unha contradición, pois entende que son persoas moi vulnerables á crise. Na súa opinión, bastaría comprobar a súa situación de residentes no padrón municipal para poder axudarlles.

A pesar desta crítica, FGI sinala que "en relación con restas anteriores, como a Risga en Galicia, a valoración é moi positiva". En primeiro lugar, polo "incremento significativo" das contías, aínda que o Foro estima que o ideal sería unha prestación media duns 1.200 euros, o 60% do salario medio.

Estes activistas tamén aplauden outras melloras do IMV fronte á renda social da Xunta, como o feito de que o IMV xestionarase desde a Seguridade Social —é dicir, estarà en mans do PSOE. 

POSIBLES DIFICULTADES DAS PERSOAS SEN HOGAR PARA ACCEDER Ao IMV

Durante a corentena que impuxo a crise do coronavirus, e na actual desescalada, as persoas sen fogar tiveron que enfrontarse a dificultades engadidas. Os recursos que adoitaban recibir foron cortados e o colectivo foi aínda máis estigmatizado por non poder cumprir a corentena obrigatoria. 

En España non hai datos exactos para determinar cantas persoas están en situación de rúa ou sinhogarismo. Os últimos datos do Instituto Nacional de Estatística, do 2012, contabilizaron polo menos a 33.000 persoas sen fogar. Segundo a última enquisa sobre centros e servizos de atención a persoas sen fogar, en España hai unhas 18.001 persoas que utilizan albergues e outro tipo de centros de aloxamento cada día. 

Algunhas das trabas que poden atoparse as persoas sen fogar para acceder ao IMV son o requisito de empadroamento dun ano en España, a obrigatoriedade de presentar trámites telemática ou presencialmente —noutros casos, as asociacións poden completar os trámites— , cotizar un ano na seguridade social —moitas persoas con baixos ingresos sempre cobraron en negro— e estar rexistrado como demandante de emprego. 

"Hai puntos un pouco problemáticos e ambiguos", asegura Ferran Busquets, director da Fundació Arrels —unha organización catalá que ofrece servizos básicos ás persoas sen fogar e traballa pola súa inclusión. "O tema do empadroamento non debería ser unha cuestión que dificulte o proceso. Pero haberá moita xente que non poderá demostrar esa continuidade na Seguridade Social", prosegue. "Leste o é punto que pode deixar ás persoas sen fogar nunha situación máis complicada". 

Busquets considera que o IMV "debería ser universal, para todo aquel que non teña o mínimo de ingresos e cre que, o interesante, en Catalunya, sería completalo coa Renda Garantida, a axuda da Generalitat. 

Andrew Funk, director de Homeless Entrepeneur, cre que o IMV é "unha axuda que pode fomentar un benestar a unhas persoas que necesitan axuda a nivel económico, pero non é unha solución a longo prazo". Aínda que considera que o Estado deu un paso adiante, tamén destaca que do que se trata é de que conseguir que as persoas teñan unha opción de participar activamente na sociedade. "Persoalmente, creo que é bo que as persoas poidan acceder a eses recursos a condición de que o obxectivo sexa incluílos na sociedade. Se se pretende ofrecer esta axuda e non vai máis aló, pode crear dependencia. Creo que isto debe estar ben detallado, explica".

CRÍTICAS DALGÚNS SECTORES

Son varios os expertos en traballo social que criticaron o IMV por incondicional xa que, por exemplo, non hai que demostrar que se está buscando traballo ou formándose para logralo, algo que pode dificultar o labor previo realizado polos servizos sociais con persoas por exclusión. Seguirán mandando algúns pais que viven na marxinalidade aos seus fillos á escola unha vez que os seus ingresos non dependen da escolarización dos menores?, se pregutan.

O Foro Galego de Inmigración lembra que o Ingreso Mínimo Vital é compatible con certa actividade laboral e defende a súa permanencia máis aló da crise. "O normal é que substituya á RISGA e ao resto de prestacións autonómicas", valora Fernández Blanco. O experto argumenta que a RISGA, ao ser incompatible co emprego, desincentivaba a atopar traballo. 

Tanto o Foro Galego de Inmigración como a Fundación Arrels admiten que o debate sobre o Ingreso Mínimo Vital non está pechado. Aínda que o IMV é produto dunha "situación extraordinaria", ambas as asociacións apostan por consolidalo como un dereito máis.

Artigo publicado inicialmente en Catalunyapress.