O veleno da avespa común pódenos protexer contra a avespa velutina

En Galicia xa morreron polo menos catro persoas por ataques deste insecto invasor. A Sociedade Galega de Alergoloxía explica que a clave da vacina contra as súas picaduras -máis daniñas- está no veleno da avespa común. 

Un dato importante, pois se calcula que ata o 3% da poboación sofre reaccións alérxicas xeneralizadas polo veleno de avespas e abellas. A taxa de mortalidade anual estímase nun 0,08 por millón de habitantes. En España, con 46 millóns de persoas, por tanto,  é de esperar por tanto máis de tres mortes ao ano.

Vespa velutina atacando abella nunha foto de Danel Solabarrieta publicada na súa Flickr baixo licenza Creative Commons  

A presidenta de a Sociedade Galega de Alergoloxía e Inmunología Clínica (SGAIC), doutóraa María de los Ángeles Rico, sinalou que os pacientes alérxicos á avespa asiática ('Vespa velutina') vacinados con extractos de avespas comúns "van estar protexidos na gran maioría dos casos".

A avespa asiática é unha especie invasora identificada por primeira vez en España en 2010. Desde entón, a súa expansión está a ser exponencial e está a inquietar ás autoriades debido á súa capacidade de reprodución e dispersión, así como pola frecuencia coa que atacan ás colmeas de abellas para alimentar ás súas larvas. Desde o punto de vista alergolóxico, calcúlase que esta especie provoca ata o 90 por cento de todas as picaduras nas áreas nas que a súa presenza é maior.

Evolución de niños de velutina en Galicia nos últimos anos

MÁIS VELENO QUE AVESPA COMÚN
A picadura desta especie "ten os mesmos efectos no ser humano que os doutras especies autóctonas, sobre todo a 'Vespa crabro', que é a de maior tamaño e atópase en toda España, aínda que predomina no val do Jerte, Cáceres e Andalucía". "A única diferenza é que a avespa asiática inxecta máis cantidade de veleno que a avespa común, o que pode ocasionar máis dor e hinchazón", explica a presidenta de o Comité de Alerxia a Himenópteros da SEAIC, Berta Ruiz.

Dos estudos realizados ata a data, púidose comprobar que os velenos de 'Vespa velutina', de 'Vespa crabro' e da avespa común (xero 'Vespula') presentan unha alta similitude nas súas proteínas principais. "En base a iso, podemos considerar que os pacientes alérxicos a 'Vespa velutina' vacinados con extractos de avespas comúns, na gran maioría dos casos, van estar protexidos", asegura a presidenta de SGAIC. De feito, desde 2016 o Comité de Himenópteros da SEAIC xa suxería que se tratase coa vacina de 'Vespula' aos pacientes con anafilaxia ao avispón asiático.

CARA A UN TRATAMENTO CONTRA As PICADURAS
Agora, investigadores da compañía biofarmacéutica ALK-Abelló han purificado os compoñentes alergénicos do veleno de 'Vespa velutina' para mellorar o tratamento dos pacientes alérxicos a esta especie. O traballo, publicado na revista 'Plos One', demostra a gran similitude destes cos compoñentes homólogos doutros himenópteros para os que existe tratamento con inmunoterapia específica, máis concretamente dos xéneros 'Vespa' e 'Vespula'. A partir dos datos do transcriptoma de 'V. velutina' puideron extraerse as secuencias de proteínas relevantes.

"Os datos 'in vitro' que se obteñan co uso destes compoñentes illados confirmarán a existencia de reactividade cruzada entre os compoñentes de 'Vespa' e 'Vespula', algo que xustificaría o tratamento destes pacientes coa vacina da avespa común. De feito, observouse na práctica clínica que, nalgúns pacientes que están a ser tratados coa vacina da avespa común, pola súa alerxia a 'Vespa velutina', a repicadura espontánea da avespa asiática non produciu anafilaxia nestes pacientes", detalla Rafael I. Monsalve, do departamento de Investigación e Desenvolvemento de ALK-Abelló.

Na actualidade carécense dunha proba 'in vivo' ou 'in vitro' que, aplicada á poboación xeral, determine que individuos manifestarán alerxia despois da picadura dun himenóptero. Pero quen xa sufriron unha reacción alérxica grave presentan un risco moi elevado de sufrir unha reacción sistémica xeneralizada no caso dunha nova picadura. Por esta razón, aconséllaselles acudir ao alergólogo para que confirme se padece alerxia ao veleno de himenópteros e iniciar un tratamento con inmunoterapia.