​O aluguer en Galicia: cando ter un teito faiche un pouco máis pobre

Galicia experimentou un aumento no prezo do aluguer sen precedentes nos últimos anos e algunhas grandes cidades superaron o máximo histórico no referido ao prezo de aluguer por metro cadrado. Galiciapress contactou con Fernando Encinar, xefe de estudos do portal Idealista, debulla os motivos desta escalada de prezos no que el considera “un proceso alcista” desde hai dous anos.

Atopar un prezo para o alquler accesible, tarefa imposible en Galicia 

“Piso céntrico. Dúas habitacións. Preferiblemente con aparcadoiro. Que o prezo non supere os 600 euros mensuais”. Estas son as instrucións que Antonio, que acaba de ser contratado por un estaleiro de Vigo, deu ás inmobiliarias da cidade olívica na súa procura infatigable por atopar piso. Ten parella e un neno de dous anos en Boiro, pero en canto atopen unha vivenda que se adapte ao que quere, os tres irán vivir a Vigo. Polo momento só empezou a mirar, pero despois de mergullar superficialmente na rede dentro dos principais portais de aluguer, sabe que o rastrexo vai para longo. Non por falta de pisos, que os hai, senón porque nos últimos anos o prezo do aluguer en Galicia disparouse ata o punto de que a moitos lles sae máis rendible deixarse o soldo en gasolina e peaxes antes que en pagar mensualmente unha vivenda non accesible para todos os petos.

UNHA SUBIDA METEÓRICA

O caso de Antonio, e de Galicia no seu conxunto, non é unha excepción en España. O prezo do aluguer multiplicouse nos últimos anos a escala nacional, sendo Madrid e Barcelona as cidades onde máis se notou a subida. O prezo medio nacional situouse en xuño a 11 euros por metro cadrado, superando así o máximo histórico por sétimo trimestre consecutivo.

Con todo, e a pesar da subida, a comunidade galega segue lonxe do seu máximo histórico do prezo do aluguer rexistrado en maio de 2007, antes de que explotase a burbulla inmobiliaria. Por entón, o prezo do metro cadrado era de 8,7 euros polos 6,6 actuais. En febreiro de 2016 o prezo a nivel autonómico estaba nos 5,3 euros por metro cadrado, pero desde entón non deixou de subir en toda Galicia, chegando o pasado xullo ao seu prezo máis alto.

Fernando Encinar, xefe de estudos do portal Idealista, considera que nos últimos dous anos España viviu un “proceso alcista” no relativo aos prezos do mercado do aluguer. “Aínda así, nos últimos trimestres os ritmos de subida pareceron relaxarse, talvez como síntoma de estar preto de tocar teito. A aparición do Decreto Lei que regula os alugueres, en cambio, parece dar un novo impulso á escalada de prezos, aínda que aínda é pronto para saber se se trata dun repunte pasaxeiro ou unha nova volta á senda de subidas”, valora Encinar.

Cabe destacar que esta subida indiscriminada non se corresponde cunha subida dos salarios nin un descenso vertixinoso na taxa de paro. Mentres o salario medio dos mozos que buscan independizarse non supera os 900 euros, a brecha entre prezos e salarios é cada vez maior. Desta forma, aqueles que se lanzan alugar un piso ven como a maior parte dos seus ingresos vanse mensualmente en ter un teito.  

Sanxenxo é a localidade galega cos prezos máis altos

En Sanxenxo, por exemplo, as últimas estatísticas sitúan á localidade arousá como a poboación co prezo do aluguer máis elevado de Galicia. “Alí atópanse os alugueres máis exclusivos de Galicia, xa que alcanzan os 11,4 euros/m2 mensuais”, expoñen desde Idealista para este medio. É algo que se estendeu a toda a zona das Rías Baixas, destino vacacional de miles de persoas e que impulsado polo turismo viu no aluguer de inmobles un negocio máis que rendible.

MÁIS LONXE DO CENTRO

As principais cidades seguen sendo a vara de medir neste aspecto. Lugo é a capital provincial na que máis subiu o prezo do aluguer no primeiro semestre do ano segundo os datos do portal Fotocasa, cun aumento do 8,3%. No lado contrario atópase Ourense, como unha das cinco capitais provinciais que experimentaron un descenso no prezo nestes seis meses, o que non evita que o prezo do aluguer na cidade auriense situásese en xuño no seu máximo histórico, segundo reflicten os datos do último informe de Idealista.

Esta problemática tamén está a provocar que moitas persoas xa non busquen vivir na cidade. A Coruña, Santiago de Compostela ou Ferrol, en máximos históricos no referido ao prezo do aluguer no caso da cidade herculina, viron como a súa poboación foi minguando nos últimos anos, mentres que Arteixo, Ames ou Narón foron crecendo como alternativa para residir preto dos lugares de traballo nas grandes cidades grazas a que ofrecen alugueres máis accesibles. 

Respecto diso, desde Idealista non se atreven a dar unha resposta concreta en canto ao criterio de que buscan as persoas á hora de alugar ao tratarse de “un mercado tan amplo”. “Entre as persoas que buscan unha vivenda en aluguer priman os criterios económicos e xeográficos: buscan vivendas baratas en zonas xeralmente céntricas, aínda que coa subida de prezos as áreas de procura ampliáronse en moitas ocasións ata a periferia”, subliña Encinar.

PASIVIDADE NA XUNTA; ACCIÓN EN PORTUGAL

A pesar desta situación, desde o goberno autonómico non se expoñen actuar a curto prazo. O pasado 11 de xullo o Partido Popular tombou no Parlamento de Galicia unha medida que contaba co apoio de toda a oposición para instar o Goberno de España a poñer un límite ao prezo dos alugueres, algo que reclama un terzo da poboación segundo o CIS de xullo. Desde a oposición mostráronse visiblemente preocupados por un mercado que se está convertendo en prohibitivo para a maioría das rendas galegas. PSdeG, BNG e En Marea argumentaron en senllas intervencións que a Xunta debe sumarse ás iniciativas que pretende propulsar o goberno central.

Desde o Grupo Mixto chamaron ao executivo galego a fixarse nas medidas que está a tomar Portugal como exemplo, pero o PP tombou a proposta grazas á súa maioría parlamentaria e coa réplica de que no país veciño non se van a tomar medidas contra o prezo do aluguer, senón que desde o país luso pretenden “copiar” o plan de vivendas baleiras do goberno galego.

Con todo, esta afirmación do deputado popular Jaime Castiñeira non é do todo certa. En Portugal si empezaron a actuar contra a subida indiscriminada do prezo do aluguer experimentando cunha serie de medidas que pretenden axudar ás clases populares. O executivo de Antonio Costa púxose ao choio para evitar a especulación nunha economía crecente como a portuguesa co Plan de Arrendamento Accesible (PAA).

O goberno de Antonio Costa actuou contra o prezo do aluguer

Os prezos fixaranse atendendo ás características do inmoble e a súa localización. Así, as vivendas situadas no segundo chanzo de prezos as vivendas en aluguer de dúas habitacións custarán ata 450 e as de cinco ata un máximo de 675 euros. Ademais, as medidas do PAA inclúen unha serie de incentivos fiscais para que os arrendadores adáptense a esta nova política de prezos.

A pesar do intento, este plan do goberno luso –aínda en “fase experimental” – non ofrece as garantías necesarias para poder poñer coto á especulación. O proxecto, deseñado para aquelas persoas cunha renda anual inferior aos 35.000 euros (45.000 euros en caso dunha parella), é de carácter voluntario. Ademais, os beneficios fiscais aos caseiros son bastante limitados e obrigan ao arrendador a contratar tres seguros distintos, todos eles garantidos polo estado, para evitar casos de falta de pagamentos e os contratos deben estar asinados por un período non inferior a cinco anos. O boom turístico do país anima aos propietarios para pensarlle o dúas veces, xa que poden sacarlle maior rendibilidade ás súas propiedades alugándollas por días aos visitantes.

De igual maneira, moitos residentes quéixanse de que, aínda que o plan mellora os prezos, moitos deles seguen sendo inalcanzables co soldo medio dun traballador en Portugal. Todo isto estimulou moi pouco a unha poboación que, aínda que está preocupada pola situación do aluguer, mira de esguello a iniciativa do executivo luso, que non conseguiu a aprobación das asociacións de inquilinos e propietarios no seu primeiro mes de vida. Se en outubro, cando se celebren as eleccións en Portugal, Antonio Costa sae reelixido, entón é posible que si se tomen medidas máis específicas nesta materia.

Aínda con estes mornos resultados na man, desde Idealista si ven a medida portuguesa como un “camiño interesante” ao que aínda hai que dar tempo “para coñecer os seus froitos”. “Como se demostrou en diferentes capitais europeas, o anuncio de medidas coercitivas, como unha posible limitación de prezos, o único que conseguen é reducir o mercado provocando xustamente o efecto contrario ao desexado, a subida dos prezos”, lamenta Encinar, aínda que pon a Sidney como exemplo de éxito. “En Sidney fomentouse a construción de miles de vivendas nas zonas con máis demanda e lograron rebaixar os prezos do aluguer nun 40%”, destaca.

CAMBIOS NOS CASEIROS

Doutra banda, hai que destacar un cambio no perfil de persoa que busca o propietario para alugar a súa vivenda. Cada vez son máis os arrendadores que prefiren alugar as súas propiedades por meses, preferiblemente a estudantes e de setembro a xuño. Isto dáse sobre todo en cidades turísticas ou costeiras, xa que así os pisos quedan libres no verán e poden ser realquilados a un prezo maior que o que se abona o resto do ano.

Os propietarios saben que poden sacarlle unha maior rendibilidade aos seus domicilios alugándollo a turistas, por días, semanas ou meses, que cun contrato de longa duración a unha familia, aínda que iso signifique renunciar a unha estabilidade na cobranza. Ademais, o aumento de casos de ‘okupas’ en España preocupa aos arrendadores, que temen que a súa propiedade poida ser okupada de forma ilegal por unha familia. Por este motivo, cada vez é máis común que os propietarios contraten seguros específicos contra estas eventualidades, o que encarece aínda máis o propio aluguer.

Do mesmo xeito, a inestabilidade económica tampouco beneficia esta situación, xa que moitas familias ven incapaces de facer fronte ao prezo do aluguer e acaban enfrontándose a ordes de desafiuzamento. Só no segundo semestre de 2018, os desafiuzamentos subiron un 12% na comunidade galega.

Toda esta extensa lista de contras levou ao goberno en funcións de Pedro Sánchez a poñer as cartas sobre a mesa e desde Fomento xa anunciaron que prepara un índice que servirá para calcular os prezos do aluguer, tal e como se plasmou no acordo entre o Goberno de España e Unidas Podemos. Ese índice estará regulado polo IRPF e o catastro para saber as características coas que contan os inmobles, e de aí sacarase un prezo adecuado para o aluguer.

O acordo entre PSOE e Podemos pasa tamén por un acordo no prezo do aluguer

Na mesma liña, desde Madrid estudan a posibilidade de impulsar incentivos fiscais similares aos de Portugal, e o uso de chan público así como a aplicación do parque de vivenda. “Para conter os prezos nun escenario de demanda crecente a solución pasa por fomentar políticas que favorezan a aparición de novo produto no mercado: construíndo vivenda onde exista moita demanda, apoiando a rehabilitación das vivendas baleiras e ofrecendo seguridade aos propietarios fronte a okupaciones e falta de pagamentos”, afirma o xefe de estudos de Idealista como posibles medidas para afrontar este problema.

Con todo, todos estes plans están supeditados a que os socialistas se manteñan á fronte do goberno e non haxa novas eleccións que cambien o panorama político nacional. En setembro, se os socialistas e a formación morada alcanzan un acordo, estes primeiros pasos no bico dos pés poderían transformarse en pisadas que deixen pegada ao redor das políticas de vivenda. Así as cousas, mentres non haxa estabilidade no goberno central, tampouco haberá estabilidade no mercado inmobiliario. Ata entón, a procura de Antonio en Vigo camiña paralela á das negociacións entre PSOE e Podemos: en ambos os casos parece que vai para longo.