​Estes son os dez concellos galegos que aumentaron a súa débeda en catro anos

Nas pasadas eleccións municipais, os veciños das 313 localidades que compoñen Galicia tiveron a posibilidade de castigar aos seus rexedores apartándoos do mando ou premiarlles cun novo mandato. Con todo, hai dez gobernantes locais que aumentaron a débeda durante a anterior lexislatura: catro en Lugo – Foz, Baralla, O Incio e Outeiro do Rei – e Ourense – Os Blancos, Bande, Potedeva e Rairiz de Veiga –; un na Coruña – Miño – e Pontevedra – O Grove –.

José Manuel Castro, alcalde de Vos Blanco, xunto a Manuel Baltar, actual presidente da Deputación

Con todo, hai que lembrar que a pesar de aumentar a débeda, ou creándoa nalgún caso, non os converte necesariamente nos concellos máis perseguidos por Facenda. Na maioría de casos os concellos máis endebedados lograron reducir un pouco o seu déficit, por exemplo Catoira, Mos ou Viveiro, con débedas millonarias que no caso do municipio lucense sitúase por encima dos 10 millóns. A pesar dos números en vermello e as arcas baleiras, a débeda non puido con algúns dos alcaldes dos municipios.

DE ONDE SAE A DÉBEDA?

Malgastes inasumibles, proxectos urbanísticos errados, débedas do século pasado…Moitos son os motivos polos que algúns concellos galegos están en vermello. Seguramente o exemplo máis claro sexa o de Os Blancos. Na localidade da comarca da Limia non lembran como era aquilo de ter diñeiro. Durante os anos (máis) tolos do baltarismo, este municipio contraeu unha débeda que aínda lle pesa.

Con José Luís Baltar á fronte da Deputación e un dos seus afíns no goberno blanqueño, como era José Antonio Rodríguez Ferreiro, cuxa xestión deixou ao concello en bancarrota e cunha débeda da que aínda se fan cargo e que terán que asumir as xeracións futuras. A situación chegou a un punto no que o goberno municipal non podía facer fronte nin ao pago da luz e a pagar aos seus provedores máis de 1.000 días tarde.

Cabe lembrar que tanto Baltar como Ferreiro acabaron sentados no banco dos acusados: o primeiro condenado por un delito de prevaricación relacionado co enchufismo masivo; o segundo condenado a cinco anos de prisión por prevaricación, falsidade e malversación.

Pero Os Blancos non é o único exemplo. Na comarca de Betanzos o concello de Miño aumentou a súa débeda en máis de 10 millóns. A localidade segue coas mans atadas pola débeda contraída con Fadesa, a inmobiliaria creada polo empresario Manuel Jove e que en 2008 entrou en suspensión de pagos, que converteu ao municipio nunha “vítima do pelotazo urbanístico”, como se definía o goberno anterior. O Tribunal Superior de Xustiza de Galicia ordenou o pasado febreiro que o goberno municipal executase o pago inmediato dos intereses aos expropiados pola urbanización Costa Miño Golf.

As expropiacións, sumadas á débeda contraída no pasado, provocaron un aumento do pasivo, converténdose no concello galego que rexistrou o maior aumento da débeda en toda Galicia. Desde o goberno local xa manifestaron que a súa situación é de “absoluta asfixia financeira”. 

A pesar de ser un referente turístico, O Grove é unha das localidades que aumentño a súa débeda na pasada lexislatura

No caso de O Grove a débeda viuse aumentada pola construción do novo auditorio, cuxo custo está por encima dos 4 millóns. A pesar do novo recinto, o municipio pontevedrés xa tiña contraída unha importante débeda en 2015 cando chegou o PSdeG de José Cacabelos á alcaldía.

CAMBIO EN MIÑO; ESTABILIDADE NO Grove

En Miño os veciños decidiron cambiar de acalde, castigando así o goberno de Ricardo Sánchez de Compromiso por Galicia e ao PP que o levantou ao poder, e depositaron o seu voto en Vázquez Faralo e no PSdeG, que obtivo nove concelleiros por catro dos populares, mentres que na anterior lexislatura repartíronse seis e seis e un de CxG. A Ricardo Sánchez tamén lle pesou a súa proposta de non tratar o caso Fadesa durante a campaña electoral por dar “mala imaxe” do pobo, algo que entón espertou as críticas da oposición e os veciños.

Na localidade coruñesa a débeda disparouse nestes catro anos, pasando dos 3,4 millóns a pasar os 14. A pesar de todo, a localidade gañou 218 veciños neste tempo, pero a débeda por habitante ascende aos 2.336 euros.

No Grove en cambio, onde a débeda aumentou en 2,5 millóns, o goberno local do PSdeG reeditou a alcaldía e logrou a maioría absoluta sacando dez concelleiros, despois de gobernar na pasada lexislatura con só oito concelleiros, polos nove que lle dan a maioría absoluta. Cacabelo Ricos será, por terceira vez consecutiva, alcalde da localidade arousá, pero co problema da débeda aínda pendente, cos 637 euros que lle tocan a cada veciño para poñer o contador a cero.

FLUCTUACIONES EN LUGO

Na provincia de Lugo, con todo, se houbo disparidade de opinións. En Baralla, tristemente de actualidade por a renuncia e posterior falecemento do que saíra como alcalde electo, repetíronse os mesmos resultados de 2015, co PP gobernando con maioría absoluta con oito conejales, por dous socialistas e un nacionalista. En Outeiro do Rei os populares incluso ampliaron a súa vantaxe, pasando de oito a nove edís, a pesar de ser o municipio lucense onde máis se ampliou a débeda en catro anos, pasando da débeda cero a deber un millón de euros, cunha débeda de case 200 euros por habitante.

O exalcalce de Baralla Manuel González Capón

Onde si houbo cambios na cadeira de goberno foi en O Incio. Na localidade da comarca de Sarria o PPdeG logrou darlle a volta á tortilla, recuperando o goberno baixo o mando de Héctor Corujo, aínda que fóra por só cinco votos de diferenza. Neste caso, aínda que a débeda municipal non aumentou, tampouco se viu reducida. O que si afectou foi a baixada de habitantes, que provocou unha subida da débeda por habitante, pasando dos 97 euros de 2014 aos 151 actuais.

Na Mariña a débeda aumentou ata os 600.000 euros, o que ben puido ser un dos motivos que levou ao socialista Fran Cajoto a quitarlle o sitio aos populares. Con todo, en Foz si subiu o número de habitantes, polo que a débeda por habitante non aumentou de forma alarmante na cidade, situándose nos 61 euros por cabeza

O CURIOSO CASO DE OURENSE

Mención – e estudo – aparte merece Ourense. Nos Blancos, onde as contas arroxan a sanguenta estatística de que os seus 809 veciños deben 4.796 euros polo aumento da débeda dos 2,3 millóns aos 3,9 e da subida dos impostos, algo que non impediu ao PP manter a alcaldía, aínda que perdeu un concelleiro dos seis que tiña, arrebatado polo PSOE.

Tamén curioso é o caso de Bande, Potedeva e Rairiz de Veiga, localidades onde aumentou a débeda por habitante, onde gobernou o PP na última legisltura, onde os populares foron duramente castigados polas urnas, pero onde non houbo cambios en canto ao partido gobernante. O Partido Popular mantén o goberno nos tres consistorios, nos tres casos con maioría absoluta e con cinco concelleiros, aínda que en todos os casos perderon votos e edís con respecto a 2015.

Con todo, hai que mirar con lupa e de forma individualizada os casos, onde a perda de poboación xoga un papel fundamental. En Pontedeva, por exemplo, pasouse dunha débeda de menos de 50 euros por habitante aos 158 euros actuais, debido ao aumento da débeda e á perda de poboación (554 polos 625 de fai catro anos). Un caso parecido ao que ocorre en Bande, onde a débeda non se viu reducida, aínda que tampouco aumentou, pero que ao perder case 300 habitantes afectou á débeda por veciño, que ascende a 472 euros polos 420 do exercicio correspondente a 2014.

Máis curioso se cabe é o caso de Rairiz de Veiga. O municipio ourensán ha feito os seus deberes e logrou reducir a débeda, pasando dun saldo en vermello de 800.000 euros a 700.000. Con todo, esta localidade de 1.282 veciños perdeu 170 habitantes, o que levou a débeda por veciño dos 542 euros de 2014 aos 583 de 2018. Ante este panorama, non é raro ver como os pobos vanse baleirando. E o peor pode estar por chegar. Verémolo dentro doutros catro anos.