Os residuos de amianto: un risco para o "pelotazo" de Roca?

Iríase vostede a vivir preto dunha antiga fábrica de amianto? Esa é a pregunta que moitos cidadáns poden formularse á luz do plan para reconverter a fábrica de Roca do Baix Llobregat (Barcelona) nunha zona habitable.

O chamado 'Espai Roca', que xa conta con a aprobación dos concellos de Viladecans e Gavà, planea edificar vivendas en aproximadamente o 13% do terreo ocupado pola factoría para crear así un novo barrio en Viladecans.

Pero o uso continuado de amianto en Roca --así como doutros produtos químicos en fábricas próximas--, xera serias dúbidas sobre a súa habitabilidade. Desde a cooperativa de avogados Col·lectiu Rolda, afírmase que non recibiron "ningunha denuncia sobre como está o solar nin temos medicións do chan".

Con todo, o colectivo teno claro: "a experiencia dinos que as plantas que usaron amianto deixaron restos". Por iso é polo que sexa moi importante o estudo técnico que deberá levar a cabo antes de comezar as obras de reconversión.

A cooperativa de avogados sinala que o grao de contaminación depende da cantidade usada en a elaboración de fibrocemento, por o que a entidade chama á "prudencia" e a esperar a elaboración de informes técnicos sobre o chan.

Pola súa banda, a empresa respondeu ás preguntas de Vilapress afirmando que "somos conscientes dos efectos que ten o amianto para a saúde das persoas e estamos e estaremos atentos a calquera repercusión que se derive".

Pero a propia compañía informa de que haberá que esperar aos "correspondentes estudos ambientais para determinar se se cumpre a normativa vixente". Pola contra, o proxecto quedaría en papel mollado.

SEN PROXECTO TÉCNICO NIN PERMISOS DE OBRA

En declaracións a Vilapress, un portavoz do Concello de Viladecans recoñeceu que o proxecto se expón a "bastante longo prazo", sinalando que "se calcula un mínimo de 10 anos para culminalo". De feito, desde o concello afírmase que "aínda non hai permisos de obra nin proxecto técnico".

"Todas as obras municipais que levan a cabo no municipio que requiren unha derriba previa teñen que contar cun informe de materiais moi técnico", sinalan desde o consistorio. Do mesmo xeito que se fixo coa Bòbila de Sales ou co tellado de uralita do pavillón polideportivo, se no proceso de derriba atópanse materiais contaminantes, "é necesario contratar unha empresa externa especializada para retiralos". O Concello de Gavà non quixo facer declaracións.

Pero estas explicacións contrastan coa posta de longo do proxecto, onde nin os concellos de Viladecans e Gavà, nin a empresa nin o resto de asociacións involucradas falaron en ningún momento da importancia de realizar estes informes técnicos.

Carlos Ruiz, alcalde de Viladecans; Ramón Asensio, CEO de Roca, e Raquel Sánchez, alcaldesa de Gavà.

O PRECEDENTE DE URALITA S.A.

Noutro caso defendido polo equipo de avogados do Colectivo Rolda, a empresa Uralita S.A., con sede en Cerdanyola do Vallès, viuse obrigada a indemnizar con máis de 2 millóns de euros a un conxunto de veciños pola afectación do asbesto nos arredores da fábrica.

Na sentenza, o Tribunal Superior de Xustiza de Catalunya considerou que a empresa "non actuou coa dilixencia esixible ao facer emisións sen o control adecuado ao ambiente exterior de fibras de amianto da súa explotación industrial".

Este antecedente demostra non só o perigo do amianto para os traballadores en contacto directo co material, senón tamén os efectos que pode causar nas áreas circundantes, incidindo negativamente na saúde de quen vive preto.

OS RESIDUOS DE AMIANTO, UN GRAVE PROBLEMA DE SAÚDE PÚBLICA

A preocupación pública polo amianto é recente. Ata mediados do século XX, non se estableceron cientificamente os efectos prexudiciais que o material causa no organismo humano. Pero tras os primeiros casos confirmados de mesoteliomas de pleura e de peritoneo, comprobouse que era un mortal axente cancerígeno.

Iso explica verteduras extremas como o do barrio do Polígono en Toledo. Alí atópase un vertido de 90.000 toneladas de asbesto, un dos maiores de Europa. O vertedoiro foi autorizado no ano 1996 polo entón alcalde Agustín Conde, cando as alertas sobre os efectos prexudiciais sobre a saúde do amianto non eran tan frecuentes.

Hoxe en día, sería impensable que se autorizase unha acumulación ao aire libre de semellante cantidade de residuos de amianto.

A PROPOSTA DOS ECOLOXISTAS

Jaume Grau tenta ver o lado positivo da reconversión da fábrica de Roca. O portavoz da asociación ambientalista Lles Agulles-Ecologistes en Acciópensa que "non é a mellor opción construír vivendas, xa que sobran pisos baleiros", pero recoñece que "se os concellos optaron por desenvolver urbanisticamente esa zona, polo menos poderíanse trasladar ata alí dous grandes proxectos próximos que son dun gran impacto ambiental".

Grau refírese aos plans urbanísticos de Oliveretes, situado no límite nordeste de Viladecans e cunha previsión de 2700 vivendas, e o de Pla de Ponent, que prevé edificar parte das 5000 vivendas proxectadas nun bosque que é a única conexión natural que queda entre o macizo do Garraf e a plana do Delta.

Nun ámbito máis xeral, Grau fai fincapé na falta de reflexión sobre os custos da construción. "A lóxica do tocho ten un risco económico, pero tamén ambiental", explica Grau, engadindo que "na construción dun piso consómese tanto como en 100 anos de consumo doméstico da vivenda". De feito, Grau apunta que "o impacto sobre a contorna é moi grande e cómese calquera proposta de eficiencia". "E os concellos, sábeno", conclúe o portavoz ecoloxista.