Luís Pérez, alcalde de Ribeira: "Avisamos á Xunta dos pellets o 13 de decembro. Estaban perfectamente informados"

Resulta imposible situar o punto exacto no que o Toconao perdeu os colectores cargados con centos de sacos de pellets de plástico. Nalgún lugar de no fondo do vasto Atlántico, pero en augas portuguesas, repousan os caixóns de metal que desperdigaron as “bolitas”, como as definen as autoridades, e que chegaron até Asturias arrastradas pola corrente nos últimos días. Con todo, foi antes, moito antes, cando se notificou por primeira vez o avistamento. 

Antes do aviso desde Madrid á Xunta a principios de xaneiro, como dixo Alfonso Rueda, e moito antes da chamada desde o Goberno de Portugal ao seu homólogo español a mediados de decembro. Foi o 13 de decembro cando os veciños de Ribeira deron a alerta por un desastre medioambiental do que, case un mes despois, só atinamos a atisbar as súas consecuencias. 

“NOTIFICAMOS Á CONSELLERÍA DE MEDIOAMBIENTE O 13 DE DECEMBRO”

Luís Pérez, alcalde do municipio barbancés, detalla que os areais ribeirenses amencen, un día máis, cubertos polos microplásticos. “Temos á brigada municipal de emerxencias percorrendo as praias e retirando os residuos que o domingo os centos e centos de voluntarios que chegaron a Ribeira sacaron da area”, explica o rexedor nacionalista, que aproveita para “agradecer de corazón” a eses “preto dun milleiro de voluntarios” o seu xesto altruísta. 

En calquera caso, a marea pronto bota por terra o traballo dos esforzados voluntarios. “As praias seguen cargadas de boliñas de plástico”, lamenta Pérez, visiblemente enfadado como moitos veciños pola “inacción” da Xunta ante un episodio que podería comparar co do Prestige fai xa máis de 20 anos. 

“Recibimos o primeiro aviso o 13 de decembro. Mandamos á brigada de emerxencias a retirar os sacos que chegaban. Desde o primeiro momento, desde o 13 de decembro, nós notificamos á Consellería de Medioambiente o ocorrido. Estaban perfectamente informados de que se estaba producindo a chegada destes sacos á costa”, testemuña o alcalde de Ribeira. 

Coincide a súa narrativa coa do Ministro de Transportes, Óscar Puente, que onte relatou en Twitter o mesmo para “desenmascarar” a Alfonso Rueda. O número de sacos cos pellets retirados nun primeiro momento superou o medio centenar. Hoxe son máis de 70. A isto hai que engadir as moitas bolitas que chegan procedentes de sacos rotos. 

A CONSELLEIRA VISITA RIBEIRA, PERO NIN AVISAN Ao CONCELLO 

Con todo, desde o Concello de Ribeira ven como a Xunta nin sequera mostra un especial interese por tratar de abordar cos gobernos municipais as posibles solucións a esta catástrofe nin en coñecer como están a operar desde os consistorios, sobre os que se depositou todo o peso da limpeza ao considerar que o estado dos areais é unha competencia municipal. “Onte chegou a Ribeira a Conselleira de Medioambiente. Teño que lamentar que nunha grave crise como a que vivimos non tiveron a decencia de avisar ao goberno local de unificar esforzos e coordinar os medios dispoñibles”.

O baile de datas sorprende, porque deixa un oco de tres semanas desde que a Xunta é advertida do suceso ata que o Goberno de Galicia comunica aos concellos, por carta, que son os responsables de retirar os microplásticos.

“É estraño que a Xunta bote balóns fora cando eran conscientes de que ese desastre ambiental estaba a producirse. Sabíano porque llo notificamos os días 13 e 14 de decembro. Sorpréndeme que nos deixen sós aos municipios e digan que é unha competencia municipal. Sería unha competencia municipal si no canto dunha marea branca fose chapapote tamén nos deixarían sós nunha crise ambiental así? É unha irresponsabilidade por parte da Xunta non elevar o nivel de alerta e deixarnos sós sen os recursos necesarios”, denuncia Pérez, que ve como o seu e os concellos veciños “buscamos as solucións co que podemos”.

A xuízo do rexedor, a Xunta trata de “minimizar unha crise grave” aproveitando que a estampa que deixan as boliñas na costa non é tan rechamante como podería ser a do cru golpeando as rocas. “As bolas expándense por Ribeira e por toda a costa. Van ser inxeridas polos peixes, polas aves…a magnitude do problema é incalculable, porque non sabemos cantas boliñas caeron ao mar”, desbástese Pérez. 

SÓS ANTE O PERIGO

Nese sentido, reclama que a Xunta abandone o “deixamento de funcións” na que caeu e asuma as súas funcións “recollidas nas diferentes normativas e no propio estatuto”.  “Temos que atallar o problema de forma conxunta, todas as administracións. Pero a Xunta mira cara a outro lado e manipula a opinión pública co envío de brigadas ás praias que, no mellor dos casos, están unhas horas e en canto as cámaras de televisión se apagan deixan de traballar”, censura. 

Con todo, cal pode ser a motivación da Xunta de Galicia para non abordar un asunto desta magnitude coa presteza aconsellable? Algunhas voces indican que aínda que a Xunta o sabía non se quixo actuar antes porque suporía, entre outras medidas, pechar bancos marisqueiros, unha medida impopular en plena campaña do Nadal e ás portas dunhas eleccións autonómicas. 

“A historia repítese”, di Pérez, “como ocorreu co Prestige en 2002 actúan agora da mesma forma, cos mesmos modos de opacidade e de manipulación”. “Primeiro ocultan o problema, esperando a que non salte á luz pública. En canto iso sucede manipulan asegurando que se teñen os medios necesarios, pero iso non é certo. Catro persoas durante unha mañá para cubrir un areal de 6 quilómetros de longo non son recursos suficientes. Téñennos abandonados e o único que fixeron é enviarnos unha carta”, reprende o alcalde ribeirense. 

COMO TRATAR E RETIRAR Os PELLETS EN ESPAZOS PROTEXIDOS

Os pellets chegaron ás praias do Vilar e A Ladeira. Trátase de contornas sumamente delicadas, como tamén o é o parque dunar de Corrubedo, espazo natural protexido. Canalizar a ansia por axudar dos voluntarios é agora un dos grandes retos das administracións locais, xa que teñen dificultades para coordinar a todos eses grupos que, aínda que ben intencionados, poden deixar unha pegada moi lesiva no ecosistema se ocupan áreas protexidas.

“Tratamos de coordinar que os voluntarios que cheguen fágano en grupos organizados, que nos notifiquen as zonas nas que limparán para que logo nós poidamos recoller os residuos. Ademais deben facelo con luvas, porque descoñecemos a toxicidade deste material, e acompañados de persoal competente, porque hai que evitar pisar os pellets para non enterralos”, explica. 

Por agora, en Ribeira non teñen constancia de futuros encontros co goberno galego nin con representantes do goberno central para coñecer os seguintes pasos a dar ou recibir máis explicacións, aínda que Pérez abre as portas a unha reunión “en Ribeira ou onde sexa necesario, desprazareime onde faga falta”. 

“Pero para que dous dialoguen fai falta a vontade dos dous bandos. Se vén a conselleira de visita á localidade e nin nolo notifican…é moi difícil falar con alguén que en todo momento oculta a realidade”, razoa Pérez. En calquera caso, nunha hipotética reunión, o alcalde ten claras cales serían as reivindicacións que achegaría ás autoridades: “Necesitamos que a Xunta eleve o nivel de alerta e poña a disposición dos municipios todos os recursos dispoñibles. Hai que coordinar os traballos de retirada e estruturar a axuda voluntaria que chega aos areais. As administracións temos que estar unidas e cos recursos precisos para retirar os miles e miles de boliñas esparexidas por todas as praias”.