De saír de Venezuela con 12 dólares a ter unha barbería en Compostela: emprender en Galicia sendo migrante

Desde hai unhas semanas, a Avenida de Vilagarcía, en pleno Ensanche de Santiago de Compostela, ten novos inquilinos. Son Leonardo Zamora e Endrina Carrero, mellor coñecidos como Leo e Endri, que se atopan á fronte da barbería Leo's by ZamoraStyle. Podería tratar dun negocio máis, pero o establecemento de Leo é diferente, un punto de encontro, un lugar onde facer comunidade e, sobre todo, é o soño de Leonardo feito realidade. O soño co que saíu de Venezuela, emigrou a Europa e co que, con sorte, deixará un legado en Santiago para a súa filla, Emma, á que esperan impacientes e nerviosos para o mes de febreiro. 

“CHEGUEI A ECUADOR CON 12 DÓLARES”

A Leo nin lle treme o pulso cando agarra as tesoiras nin a voz cando fala da súa odisea para chegar a España, onde caeu case de casualidade despois de crecer en Guatire, cidade do estado venezolano de Miranda, moi preto de Caracas. “É como Bertamiráns e Santiago”, explica, para facerlle máis terreal a un galego a distancia entre as dúas cidades.  

Europa non foi o seu primeiro destino cando saíu de Venezuela pola crise de 2017, da que lembra, sobre todo, os andeis buxán nos supermercados. “Naquel momento non había diñeiro para ninguén. Daba igual se tiñas diñeiro, porque por moito que tiveses fose de alí non valía nada”, rememora, facendo máis gráfica a inestabilidade financeira que se vivía en Venezuela: “Se querías unhas zapatillas, aforrabas para compralas a fin de mes, e cando tiñas o diñeiro seguía sen chegarche. Seguías aforrando e seguían subindo de prezo. A inflación era tan grande que todo cambiaba no mesmo día”. 

O seu plan era ir a Colombia e alí facer algo de diñeiro, pero o seu proxecto cambiou a última hora e terminou en Ecuador. “Cheguei a Quito con só 12 dólares. Era canto tiña. En Venezuela podía voar como un rico, pero fose o diñeiro non valía nada”. Por sorte, atopou alí a “moi boa xente” coa que conseguiu unha habitación e un traballo. En Guayaquil foi aforrando e puido abrir a súa primeira barbería, ao principio modesta, pero pronto empezou a crecer. No entanto, o mellor que levou de Ecuador foi a Endri, a súa esposa. 

Xusto ao formar unha familia foi cando cambiou a súa perspectiva, porque “a situación se complicou en Guayaquil, era bastante perigosa e tivemos que volver saír, porque estando alí puña en risco á miña familia, e a familia é o primeiro”. Despois de vender todo canto tiñan en Ecuador, agora si, o destino levou á moza parella a Santiago, onde vivira unha tía de Leo 20 anos atrás e onde deixara moitas amizades, que recibiron ao matrimonio en 2022. 

Actualmente non hai ningunha lei que impida aos venezolanos saír do país, pero a dificultade radica en adquirir a documentación, xa que sacar os pasaportes non está ao alcance de todos. “Non sei en España, pero a min o pasaporte custoume uns 500 dólares, pero os hai que non o conseguen por menos de 1.200”, detalla, pois o enredo burocrático no goberno venezolano é o máis difícil de franquear.

Mención á parte merece outro dos motivos polos que seguir en Venezuela non era unha opción: o Tren de Aragua, unha banda criminal moi de actualidade despois de ser designada este ano polo goberno de Donald Trump como unha Organización Terrorista Estranxeira á que está a perseguir con toda a forza militar de Estados Unidos, bombardeando, presuntamente, os laboratorios e as narcolanchas da organización. “Topámonos cun grupo do Tren de Aragua. Quixéronnos extorsionar, quitarnos todo. Aí foi onde, definitivamente, tivémonos que ir de Venezuela”, lamenta Leo, que sabe de certo que a banda controla algúns dos pasos fronteirizos do país.

“En canto chegamos a Santiago empezamos a regularizar a nosa situación, porque chegamos como solicitantes de asilo para optar por unha residencia humanitaria. Aquí tárdase como ano e medio en ter un permiso de traballo. Tiñamos uns aforros cos que tirar, pero iso consómese rápido, é unha conta regresiva”, asegura Leo. Tampouco os primeiros pasos en España foron sinxelos, porque non tiñan claros cales eran os procesos que debían seguir para poder realizar os trámites axeitados. Acudiron a Cáritas en busca de asesoramento, pero mesmo alí a súa experiencia foi mala.

“Fomos a Cáritas para que nos guiasen, pero cando pedimos axuda, xa a persoa que nos atendeu…mal. Tratáronnos bastante mal, crían que estabamos a pagar algún tipo de aluguer subarrendado e que podía ser un tema legal, fixeron chorar á miña muller…”, relata Leo. Un malentendido, aparentemente, talvez baseado na idea preconcibida de que os inmigrantes se moven na ilegalidade e acoden en busca vivir de axudas do Estado, unha das teses coas que se alimenta a ultradereita. Leo rexéitaa de pleno: “Nós negámonos a pedir axudas. Tiñamos aínda algo de fondo, pero queriamos saber que podiamos facer para estar seguros e ben”.

O asesoramento atopárono na Xunta de Galicia, onde unha traballadora social, esta vez si, explicoulles todos os procedementos que debían seguir ou como ter cobertura sanitaria. “Cando es inmigrante un minuto son horas cando vés facer as cousas correctamente. Si es venezolano, e pásanos a todos, sentes medo ao momento de entrar en calquera fronteira, porque xa sentes que che poden devolver en calquera momento”, afirma.

O CAMIÑO ATÉ A BARBERÍA

Non foi o seu caso, pois pronto empezaron a botar raíces en Galicia, sempre seguindo a folla de ruta que marcara anos antes. Nos seus 30 anos Leo tivo moitos empregos, desde repartidor até un negocio de venda de camisetas online. Só o verán pasado tivo tres traballos distintos, en xornadas que arrincaban ás 9 da mañá e que non abandonaba até a 1 da madrugada. Todo para poder botar unhas moedas extra na hucha para abrir o seu propio local. “Pinteino e amoblei eu. Estaba a traballar no negocio até as 4 da mañá, durmía un pouco e íame a traballar”, explica. O traballo duro deu os seus froitos e agora é o orgulloso propietario do seu propio negocio: Leo's by ZamoraStyle.

“Propomos cousas modernas Aquí vas conseguir actualidade, traballamos as barbas cun baño de ozono que vai directamente á pel para garantir que todo está ben esterilizado, ben limpo. Facemos desinfección da nosa máquina despois de cada cliente, para evitar que poida quedar algunha bacteria ou residuos na máquina, xa que estás a traballar directo en contacto coa pel. E pomos sempre un plus, que sería a nosa masaxe capilar e que todos os nosos cortes inclúen o lavado de cabelo, porque hai barberías que isto non vai incluído, pero iso fai a diferenza, para que saias da barbería limpo e listo”, explica.

Con todo, talvez a barbería de Leo destaque por todo aquilo que non vai no prezo, como recibir ao cliente sempre cun sorriso, ofrecerlles bebida ou, mesmo, poder botar unha partida á consola mentres esperas a que termine co que está na cadeira. “Temos un ambiente familiar. Tratamos de facer unha comunidade, non unha carteira de clientes. O que entra pola porta non é un número nin un produto, é unha persoa, que interactúa contigo ou con outro cliente, e é moi bonito ver como crece”, argumenta.

Nestes anos xa se lle pegaron moitas actitudes propias dun compostelán de berce. Como ocorre en moitas casas galegas, a Leo cústalle aceptar un non por resposta cando ofrece unha bebida ou un aperitivo, desistindo só cando se ha cerciorado, por sétima vez, que o seu cliente efectivamente está a gusto. Talvez por iso busca ao cliente galego, ao que define como “moi simpático, de entrada un pouco tímido, pero moi xovial”. “O bo é que con vostedes non teño filtro. Podemos falar de todo e iso encántame”, celebra, aínda que polas súas tesoiras pasan desde estudantes chegados de calquera recuncho até algúns compatriotas, tamén emprendedores como el que forman parte da colonia de venezolanos residentes en Galicia. 

“Aquí tes aos do restaurante venezolano Cuyagua, que saíron tamén a crecer, tes o Papos que inaugurou hai unha semana, tamén un dos donos é venezolano…”, enumera Leo, que di sentir moi orgulloso de todos os seus paisanos emigrados como el, que demostran que “o venezolano é resiliente e optimista; até nunha situación mala está a sorrir, non ten tempo para quedar lamentando”. “Somos xente que sae e tira para adiante. Cando estás no teu país pode irche ben ou mal, pero fóra perder non é unha opción, só podes saír a gañar. Iso velo na maioría de venezolanos”. 

Choca de maneira frontal coa outra clase de venezolanos emigrados, que son as familias que han amasado unha fortuna e que na última década desembarcaron no barrio Salamanca de Madrid. Leo sostén que eses compatriotas son os menos. “A xente con diñeiro en Venezuela é xente conectada co réxime. Para eles ir hoxe non é rendible”, asume.

A FICHA DE MARÍA CORINA MACHADO

Os motivos para saír de Venezuela son moitos, desde o peso das organizacións criminais, co crecente temor a que o coñecido Cártel dos Soles, que antes era “un mito, unha lenda”, cristalice na Forza Armada Nacional Bolivariana estendendo as súas tentáculos no goberno de Nicolás Maduro a fin de crear unha especie de narco-Estado en América Latina, até cuestións como a sanitaria, pois a escaseza de medicamentos e recursos é cada vez maior e até o acceso a un médico pasa en moitos casos “polos teus contactos ou a túa inclinación política, porque hai moita extorsión”. “Entras ao hospital por un motivo e sales peor”, ironiza Leo, que critica a calidade de vida de alí, sostida en parte polas axudas que tanto ela como a súa irmá mandan desde o estranxeiro.

A esperanza de Leo para que a situación cambie en Venezuela pasa por María Corina Machado, galardoada co Nobel da Paz este 2025 e defensora dunha intervención militar en solo venezolano. O barbeiro santiagués non chega tan lonxe, pero entende que en Venezuela exista un gran interese internacional pola cantidade de recursos que atesoura e, mesmo, polo seu potencial turístico. 

“Falamos dun Estado onde o que pensa diferente vai preso. María Corina Machado confrontouse co réxime. Manter esa postura é difícil. O premio vai dirixido á resistencia que tivo. Pero se algún outro Estado forte quixese facer algo, xa se fixo. Está a apostarse por unha presión como a de Cuba no seu día. Pero Cuba non cambiou. Non se que vai pasar, porque durante anos se traballou cunha falsa oposición e xa non hai en quen crer. María Corina era a última ficha. Unha revolución? Iso termina con todo o mundo morto, como lle pasou a Neomar Lander e só tiña 17 anos. Como esa hai cheas de historias terribles”, narra.

Sen ese cambio no país, e aínda que se manteña o bloqueo aos voos no espazo aéreo venezolano, a previsión de Leo é que a xente siga saíndo en busca dun futuro mellor. “Vai seguir crecendo a migración de venezolanos. Dígocho esperando a equivocarme e que non pase, pero creo que a situación é insosteible. O 90% cando salgue di que é só por uns meses, pero terminan botando anos fóra”, razoa alguén que xa leva varios anos no estranxeiro e que xa se estableceu en Compostela. 

“DE GALICIA NON ME MOVO!”

Leo di sentir completamente adaptado e lánzase mesmo co galego: “Eu entendo ou galego, pero non ou falo”, chapurrea cun sorriso, avanzando que será a súa filla a que lle ensinará. “Ela vai ser a miña mestra en moitas cousas”. Á espera de Emma, Leo traballa sen descanso antes de que naza a súa primoxénita. “Gustaríame coñecer a neve”, admite, pero tamén recela de tomar un día libre, porque cre que todo o que sexa ter a reixa botada pode facerlle perder clientes e non contempla quedar parado.

Como no conto da leiteira, quere ver como Leo’s by ZamoraStyle crece cara a algo maior. Primeiro quere afianzar na capital e contratar un segundo barbeiro, logo abrir un segundo local, tentar franquiciarlo, e así até poder abrir a súa propia academia para formar novos perruqueiros e levar a súa marca ao estranxeiro.

 

 

 

 

 

Ver esta publicación en Instagram

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Unha publicación compartida de Leos by ZamoraStyle (@leosbyzamorastyle)

“Aos poucos”, di sen deixar de maquinar, mentres traballa nun Fin de Ano especial na barbería, onde contará cun DJ e máis sorpresas para este 31 de decembro. “Este foi un ano espectacular. Téñolle terror a 2026, porque este que termina foi moi bo”, agradece, coa axenda chea de reservas con todos os que queren recibir o ano cun novo corte de pelo. 

En canto ao futuro, Leo ten moitos plans na cabeza, e pasan mesmo por regresar algún día ao seu país de nacemento. “Gustaríame poder traer aos meus papás cando a circunstancia sexa boa. Pero si, a miña intención sería xubilarme en Venezuela. España deume moito e Galicia é un lugar espectacular. A miña filla vai ser galega, e se ela empúxame irei onde léveme. Pero, se este goberno cambiase, gustaríame envellecer en Venezuela…”, confía Leo, apostilando rapidamente: “De Galicia non me movo, eh!”. Á familia Zamora Carrero queda moito por facer e vivir en Santiago.