Forte división na USC ao criticar a Facultade do Medicamento o acordo do reitor con UDC e Uvigo

O órgano colexiado da facultade compostelá foi claro tras a súa reunión deste luns: o documento, tal e como está redactado, non é apropiado. Non se trata dunha negativa ideolóxica, dicne, senón dunha impugnación técnica e académica que pon en cuestión a suposta precipitación coa que se están tomando decisións que afectarán ás futuras xeracións de médicos en Galicia. Os docentes esixen unha revisión profunda e substancial do texto antes de expor calquera tipo de apoio, advertindo de que a "excepcionalidade" do modelo proposto podería sentar un precedente perigoso que acabe por desmantelar a cohesión do sistema público universitario.

A súa  preocupación principal radica en que este acordo parece fomentar modelos creados ad hoc, deseñados en despachos alleos aos criterios estritamente científicos e académicos. Segundo o comunicado emitido pola Xunta, aceptar o plan nos seus termos actuais tería efectos regresivos para o conxunto da universidade pública, erosionando unha planificación que debería basear na excelencia e non en equilibrios territoriais ou políticos. A pesar da contundencia do rexeitamento, a facultade insiste en que a súa vontade de negociar é máxima, sempre que se atendan trece puntos críticos que consideran liñas vermellas para a seguridade da formación médica.

Dúbidas sobre o financiamento e a calidade docente

Un dos alicerces da crítica céntrase na falta de concreción económica e operativa. Os representantes da facultade reclaman que se defina con exactitude que competencias terá unha "unidade docente descentralizada" e que estas queden sempre supeditadas á organización da USC. Non é unha cuestión menor, xa que solicitan avaliar o impacto real que esta dispersión terá nos ámbitos docente, asistencial e investigador. Para iso, esixen ver os números: solicitan unha memoria económica detallada que inclúa os custos de infraestruturas e, sobre todo, as fontes de financiamento que sosterán o modelo a curto, medio e longo prazo, para evitar que a descentralización se converta nunha aventura sen fondos.

En paralelo ás cuestións orzamentarias, o calendario proposto ha acendido todas as alarmas. A idea de iniciar o docencia teórica descentralizada no curso 2027-2028 percíbese como un erro de planificación. Os expertos consideran que é totalmente prematuro comezar nesa data coa docencia expositiva de quinto curso, que pertence a un plan de estudos en extinción. Isto xeraría duplicidades de materias e un caos organizativo innecesario. Como alternativa, propoñen unha implantación máis pausada: levar a descentralización de cuarto curso ao 2029-2030 e a de quinto ao 2030-2031, garantindo así que ningún estudante actualmente matriculado véxase forzado a un traslado e evitando a colisión entre plans de estudo.

Outro punto que xerou enorme inquietude é a composición do corpo docente nestas novas unidades.

A Facultade cualifica de inédito o feito de que o 50% do profesorado que imparta clases nos centros descentralizados non teña vinculación contractual coa USC. Esta situación, alertan, pon en serio risco a coherencia académica e os mecanismos de control de calidade que han prestigia á facultade compostelá durante décadas. Por iso, esixen que a autoridade académica recaia inequivocamente sobre a Facultade de Medicina de Santiago e que se inclúa aos estudantes na Comisión de Seguimento para velar polos seus dereitos.

A pantasma das novas facultades e a pugna electoral

Detrás dos tecnicismos académicos subxace un temor político e estratéxico: a fragmentación do mapa universitario. A Xunta foi tallante ao solicitar que se inclúa unha cláusula que impida explicitamente que estas unidades descentralizadas sexan o xerme de futuras solicitudes para crear novas facultades de Medicamento noutras cidades galegas. A premisa é clara: Galicia non necesita máis facultades, senón reforzar a estrutura que xa funciona. De feito, pediron eliminar calquera referencia nos anexos que suxira novas propostas de descentralización antes de que venza o convenio actual, buscando blindar a exclusividade e a eficiencia do sistema actual fronte a aspiracións localistas.

Neste escenario complexo, entra en xogo a política universitaria, coas eleccións ao reitorado da USC no horizonte de 2026. Rosa Crujeiras, matemática, investigadora e candidata a reitora, alzou a voz para aliñar coas teses da facultade e cargar contra o acordo. Nun comunicado contundente, Crujeiras cualifica a iniciativa de temeraria e asegura que debilita á institución. Para a candidata, tratar de solucionar a escaseza de recursos mediante a fragmentación e promesas buxán de xestión autónoma é un erro que mina a competitividade da rede científica galega, construída con esforzo durante anos.

Crujeiras ve neste movemento unha manobra que cede terreo á privatización e que non se xustifica nin académica nin socialmente. Critica ademais que se adopten compromisos de tal calado político a poucos meses dunhas eleccións, cando os órganos de goberno actuais están a piques de cambiar. Ao seu xuízo, esta solución acelerada é unha forma calculada de evitar a renuncia explicita á implantación de novos graos no Sistema Universitario de Galicia (SUG), mantendo viva unha ameaza latente. Ademais, lamenta que se tachou inxustamente á USC de centralista ou egoísta, cando o que se defende é un modelo de eficiencia pública.

A frustración do Reitor e a cita crave do venres

A reacción institucional non se fixo esperar. Antonio López, actual reitor da USC, rompeu o seu silencio tras coñecer o posicionamento da Xunta de Facultade. A través dun comunicado dirixido á comunidade universitaria, expresou a súa profunda frustración polo que considera unha oportunidade perdida. López defende que o proceso negociador foi longo, complexo e sempre guiado pola lealdade institucional cara ao resto de actores do sistema galego. Asegura que mantivo un silencio prudente para facilitar a confianza na negociación e sostén que o acordo alcanzado supuña unha mellora substancial tanto para os estudos de Medicamento como para a propia universidade.

O reitor, que agora se atopa nunha posición delicada entre a presión externa da Xunta e outras universidades e a rebelión interna da súa facultade estrela, confirmou que trasladará o asunto ao Consello de Goberno previsto para este venres. López insiste en que a súa visión sempre foi "de país", tentando que a Facultade de Medicina de Santiago fose a facultade de toda Galicia. Con todo, advirte con ton pesimista que o rexeitamento actual achega, paradoxalmente, o escenario que todos din querer evitar: a fragmentación definitiva dos estudos médicos na comunidade, algo que ve cada vez máis próximo si non se logra un consenso.

Por outra banda investigadora e matemática, Rosa Crujeiras, candidata a reitora da Universidade de Santiago de Compostela (#USC) en 2026, tamén mostrou o seu rexeitamento ao acordo de descentralización de Medicamento, xa que considera que "debilita" á universidade e "non resolve os problemas de fondo".

"Destruír un modelo apelando a presuntos agravios e carencias locais, e pretender remediar a escaseza de recursos sistemáticos a base de fragmentación e de promesas de eficiencia baseadas nas supostas vantaxes da xestión autónoma, é un paso decidido para debilitar o ensino de Medicamento en Galicia e minar a competitivad da rede científica que tantos anos levou crear", defende nun comunicado.
 

O desenlace deste conflito vivirase a finais desta semana, cando o máximo órgano de goberno da universidade deberá decidir si atende ao clamor dos seus médicos e docentes ou si tenta manter vivo un acordo que, a día de hoxe, parece ferido de morte. A comunidade educativa, os estudantes —que xa mostraron o seu rexeitamento a semana pasada— e o sistema sanitario galego permanecen atentos a unha resolución que definirá o futuro do medicamento público en Galicia. O que está en xogo non é só un plan de estudos, senón o modelo de cohesión territorial e a calidade asistencial das próximas décadas.