Máis de 500 barcos protestarán na Pobra contra Altri, a mina de Touro e o plan da Xunta de "privatizar o mar"

O bateeiro Anduriña atraca no peirao da Pobra do Caramiñal tras outra dura xornada no mar. Foi un día complicado, a verdade, como veñen sendo dun tempo para acó nas bateas, onde a produción de mexillón minguou substancialmente. Ocorre o mesmo coa ameixa, coa navalla, co berberecho… A ría de Arousa, un verxel que daba para comer a toda a comarca do Barbanza, parece practicamente esquilmada. “Por non haber non hai nin algas, e iso que cando era neno habíaas a varrer”, testemuña Diego, un de tantos traballadores do mar que asiste con preocupación a ver como o seu medio de vida apágase mentres se acenden no horizonte outros fachos que ameazan con prenderlle lume a toda a ría. A luz verde que lle concedeu a Xunta a Altri é a última das alarmas polas que o Anduriña, xunto a medio milleiro de barcos, botarase á mar en procesión o vindeiro sábado 22 de marzo en defensa da ría.

A mobilización convocouna hai meses a Plataforma en Defensa dá Ría de Arousa, cuxo presidente, Xaquín Rubido, ultima os detalles desta concentración que promete ser histórica e que se fará xusto unha semana despois do anunciou da declaración de impacto ambiental positiva da Xunta á celulosa de Altri, o que achega un pouco máis o desembarco da firma lusa en Palas de Rei coa ameaza que iso supón para todos os municipios polos que transcorre o río Ulla, que verte directamente na ría de Arousa. 

A uns poucos días da protesta, Rubido subliña que as previsións son mellores que as do pasado mes de xuño, cando se celebrou unha mobilización similar na que o buque de Greenpeace, o ‘Artic Sunrise’, capitaneo a comitiva mariñeira. “A referencia é maior que a organizada en 2024. Haberá ao redor duns 500 barcos, pero poden ser máis”, estiman desde PDRA, sempre suxeitos a como se comporte o tempo para este fin de semana.

POR TERRA E POR MAR

A chegada da borrasca Martinho pode ser un inconveniente e nestes momentos as previsións meteorolóxicas non son as mellores, xa que se espera choiva para todo o fin de semana e un vento duns 8 nós, aínda que a medida que se achegue a data os datos serán moito máis concretos neste sentido.

En calquera caso, desde a plataforma indican que non barallan alternativas e que, aínda que haberá que botar man do paraugas, a imaxe vai ser “moi potente”. “Temos que avalialo aínda máis en profundidade. Pero as previsións dinnos que vai poder facer e que terá esa peculiaridade dos paraugas en terra, pero o impacto visual vai ser moi grande”, considera Rubido, pensando en que, ademais dos que se desprazan en coches particulares, fretaranse buses desde practicamente calquera recuncho do territorio, con xente procedente desde Terra de Lemos até Ou Morrazo, pasando por Ferrolterra , A Coruña, Compostela, Vigo e moitas localidades do interior e a costa. 

O runrún na rúa ao redor de Altri é só comparable co que se viviu fai xa máis de dúas décadas co Prestige, aínda que desde a plataforma sosteñen que unha e outra se atopan en “coordenadas históricas diferentes” a pesar da existencia de “denominadores comúns” como “o grao de unidade social ou a forma de expresar de maneira pacífica, como se viu na entrega dos Premios Mestre Mateo”, valorando moi positivamente ese “respaldo do mundo da cultura” que se percibiu e que “está a impedir caricaturizar a este movemento social coma se fósemos ‘Os do non’, senón que é un movemento plural, aberto e máis difícil de erradicar”. 

“A SITUACIÓN ES CRÍTICA E A Xunta ESTÁ DE BRAZOS CRUZADOS”

A DIA positiva chegou nun momento no que parecía que a Xunta se atopaba aínda máis acurralada con esta pataca quente que é Altri, pois a noticia nos días previos ao anuncio era que a Xunta recorrera a empresas externas para a avaliación ambiental e que o Tribunal Superior de Xustiza de Galicia anulara nunha sentenza varios artigos do decreto de 2023, algo que, a ollos dos expertos, suxire que o permiso de Altri podería ser nulo pola privatización do exame ambiental.

Para a Plataforma de Defensa dá ría de Arousa este feito “engade flocos e máis complexidade ao proceso ao que asistimos, un procedemento administrativo cada vez máis cheo de declaracións públicas de responsables da Xunta bastante inoportunas e de parte en lugar de manter unha neutralidade, que consideramos o axeitado”. A continuación, a organización acusa á Xunta de Alfonso Rueda de actuar como “a mellor comercial de Altri”, algo que creen provocará “desgaste na imaxe de neutralidade da Xunta”. 

“Externalizar sempre é o camiño fácil para facer realidade a vontade política do Executivo e domesticar a posición honesta dos funcionarios”, razoa Rubido, que entende que o funcionariado é clave “pola súa formación e criterio” para discernir si un proxecto pode ser lesivo e “actuar de freo á manipulación política”. 

O escenario é máis complexo si cabe si temos en conta que o río Ulla atravesa quilómetros e quilómetros de terreo, cruzando por municipios de moi distintas cores políticas, algo que ocorre a unha beira e outra da ría de Arousa. Isto dificulta a unanimidade entre os gobernos locais mentres algúns municipios perseguen unha unidade de acción que parece impensable no taboleiro político actual onde algunhas formacións parecen non definir do todo a súa postura sobre Altri. 

“Os concellos sitúanse en función da presión que reciben por parte dos cidadáns na medida en que estes sitúense en contra deste modelo de industrialización. Si é así resultará máis difícil asumir os custos electorais que pode carrexar esta decisión”, argumenta Rubido, alertando que os afectados “pagarán os pratos rotos desa decisión administrativa”, pero as consecuencias van máis aló e comprenden “a todo o tecido social galego”. 

Os primeiros en percibir as súas consecuencias poden ser os traballadores do mar, que xa se mobilizaron para tratar de deter o desembarco de Altri. As confrarías mostran unha “preocupación máxima” pois non é preciso mirar a futuro para ver as urxencias que existen nesta industria. “A situación da ría é crítica. Estamos nun escenario onde un dos factores máis importantes é que a Xunta está de brazos cruzados e non se espera que vaia actuar porque os orzamentos de 2025 non o indican”, suxire. 

PRIVATIZAR O MAR?

Desde a PDRA debuxaron unha folla de ruta en ínstana ao Goberno de Galicia a pór en marcha un plan que inclúa o control da contaminación nos caudais e rías, un proceso de rexeneración dos bancos marisqueiros ou de emitir unha regulación rigorosa dos desembalses “que provocan estes niveis de mortalidade tan brutais”. Son propostas “sobre as que a Xunta pode actuar; teñen as competencias” e que poderían axudar a reverter os dolorosos datos do sector do mar, cunha produción que vai a menos e que pode sufrir “unha estocada definitiva” si Altri e outros proxectos acaban cristalizando.

“Basta con mirar os datos oficiais de Pesca de Galicia. Nos últimos catro anos os mariscadores da ría perderon 46,4 millóns de euros. Iso sen contar coa inflación e outros factores, só coas perdas dun ano con relación ao anterior. Non hai tecido produtivo que aguante isto durante moito tempo e as axudas da Xunta que anuncian aos catro ventos non permiten que se acolla a maioría do sector e non deixan de ser cosméticas e propagandística”, censura Rubido, á vez que advirte que ante este panorama “as confrarías eminentemente marisqueiras terán que pechar mentres decaen os plans de explotación e as concesións”. 

“Temos a tormenta perfecta para meter a acuicultura industrial e privatizar o mar”, aventura. 

Os danos traspasan os areais dun territorio como o da ría de Arousa onde o mar, ao tratar dunha industria tractora, alimenta a outras industrias como o turismo, que podería decaer si este enclave perde o seu atractivo e valor natural. Os propios profesionais do sector tamén fixeron público ese temor con Rubido, que cre que “a paisaxe cultural da ría cambiaría substancialmente” e “o reclamo turístico sería distinto”. 

“O mar xera riqueza e deixa o valor engadido no territorio. Iso é o que nos leva a afirmar que o conxunto da ría de Arousa e o río Ulla é un ecosistema único, que ten ademais un efecto vertebrador do territorio, pois todo o sector agrogandeiro é moi parecido ao do mar, pero a Xunta actúa en sentido contrario, a favor da eucaliptización e contra un recurso tan importante como é a auga nun escenario de cambio climático”, acordan desde a plataforma. 

A MINA DE TOURO, OUTRO GRAN RISCO

E é que Altri non é hoxe a única preocupación, pois outro ollo o teñen posto en Touro e O Pino, onde o macrocomplejo mineiro que pretende reabrir Atalaia Mining segue queimando etapas de face a lograr a autorización que nun primeiro momento negoulle a Xunta pero que, tras reformularla, busca o mesmo veredicto que logrou a celulosa de Altri. A manifestación tamén ten á mina de Touro no seu punto de mira e son moitos os colectivos que acudirán á Pobra a denunciar os riscos que entraña esta explotación de cobre.

“Unha DIA positiva para a mina? Tal e como están a suceder as cousas e os posicionamentos políticos de Rueda… O proxecto que presentaron é practicamente o mesmo que o anterior, se cabe aínda máis contaminante. É un proxecto que claramente nos deixa contaminación para sempre porque esas balsas de lodos son verdadeiras bombas de reloxaría porque teñen unha barreira geotextil mínima que se pode deteriorar co tempo e que provocará que os metais pesados cheguen ao Ulla e de alí á ría”, explica Rubido, que bota man a estudos demográficos realizados en poboacións mineiras “onde se demostra que eses municipios mineiros pasan a ter máis paro e menor cantidade de ingresos económicos, porque as minas crean riqueza fóra: extraen e a transformación fana lonxe”. 

Neste cóctel explosivo, desde PDRA instan á poboación a “#sumar á defensa de Galicia” contra “un modelo industrial que nos afecta todos, non só un mariscador ou a unha granxeira da conca do Ulla, senón que é transversal ao noso modo de vida e á nosa posibilidade colectiva”. “Terá unha repercusión en todos os ámbitos, destruirán os tecidos preexistentes e non crearán riqueza. Pero tamén nos afectará de maneira emocional, pois noso goce, o noso lecer, as nosas paisaxes que nos dan identidade, tamén cambiarán con estes proxectos que queren cambiar o noso país e hipotecando o futuro das próximas xeracións”, gabia Rubido.

LISTAXE DE BUSES

Listaxe de autobuses coas súas saídas e percorridos para asistir á manifestación do 22 de marzo na Pobra do Caramiñal, organizada en contra de Altri e a mina de Touro.