Escalada de agresións a sanitarios: pódese frear?

O pasado domingo 29 de xuño unha médica de urxencias do Complexo Hospitalario Universitario de Ourense (CHUO) sufriu lesións e hematomas tras ser agredida por unha paciente que se negaba a esperar a súa quenda. O incidente súmase a unha lista crecente de ataques, como os ocorridos en xuño no Hospital Virxe dá Xunqueira de Cee e no centro de saúde de San Xosé na Coruña. Especialmente grave foi o apuñalamento a un enfermeiro nas urxencias do Complexo Hospitalario Universitario dá Coruña (Chuac) no mes de febreiro. No Hospital Álvaro Cunqueiro de Vigo, unha auxiliar de enfermaría foi agredida no mes de abril, un caso que se suma a outro similar ocorrido apenas dez días antes.

As agresións poden afectar a calquera profesional, con todo, o persoal que traballa en urxencias e atención primaria parece estar especialmente exposto. As causas apuntan á saturación das consultas, ás longas listas de espera, á prolongada permanencia de pacientes en urxencias e á falta de camas de hospitalización. Os sindicatos sanitarios están de acordo en que estes son factores capaces de incrementar a conflitividade e o risco de agresión. A atención a pacientes de saúde mental en espazos non axeitados, como en servizos de urxencias, tamén contribúe a unha contorna de maior risco para os profesionais.
 

RECLAMACIÓNS DOS SINDICATOS
Desde o sindicato Ou'Mega apúntase que as agresións "deixaron de ser puntuais" e son "case habituais". Critican que a Consellería de Sanidade "non fai o suficiente para garantir" a seguridade dos profesionais e, aínda que recoñecen a tramitación dunha modificación legal, Ou'Mega cre que esta "obvia as achegas" do colectivo sanitariou. Esixen un reforzo "inmediato" da protección e ofrecen asesoramento legal aos facultativos. Ademais, denuncian a precariedade laboral: "con recursos xustos, en consultas saturadas e en moitos casos sós ante situacións violentas".

A Central Sindical Independente e de Funcionarios (#CSIF) condenou "enerxicamente" as agresións e reclamou á Administración que "actúe con firmeza" para erradicar a violencia. Advirten do "alarmante incremento" e a "tendencia preocupante" destes ataques, que pon en risco a "integridade física e emocional" dos profesionais sanitarios. Esixen a "aplicación rigorosa" dos protocolos existentes e a adopción de "todas as medidas necesarias para previr e erradicar a violencia".

Comisións Obreiras (CC.OO), Confederación Intersindical Galega (#CIG) e CISF, a través da xunta de persoal da área Sanitaria da Coruña-Cee, presentaron un escrito ante o Valedor do Pobo. Solicitan o amparo desta institución ante a "pasividade" da xerencia da área e da Consellería de Sanidade para establecer medidas preventivas. Consideran que a única medida implantada, o 'botón do pánico', non é efectiva, xa que require ser activado desde o computador cando o 90% da atención é a pé de cama.

O Sindicato de Enfermaría (SATSE) denunciou que o aumento das agresións ao persoal sanitario débese á insuficiencia de recursos humanos e materiais. Acusan ás diferentes administracións de aplicar soamente paliativos. O sindicato lembrou que en 2024 rexistrouse un número marca de 16.558 agresións a sanitarios, segundo o Ministerio de Sanidade. Destas, o 78% foron contra mulleres e cerca do 27% tiveron como vítimas a enfermeiras, colectivo especialmente afectado polo seu contacto directo con pacientes e familias.
 

Por último, desde a Xunta de Persoal da área Sanitaria de Vigo insistiuse en que os protocolos non só recollan como actuar despois da agresión, senón que fagan referencia a "medidas preventivas concretas". Ademais, a área sanitaria da Coruña e Cee anuncia que “está a tomar as medidas xudiciais oportunas”. 
 

A CONSELLERÍA RESPONDE PERO NON CONCRETA
Aínda que a Consellería de Sanidade manifestou que hai unha modificación legal en trámite con medidas para a seguridade dos profesionais. Aínda así, os sindicatos critican a lentitude na tramitación da medida e o que a Consellería non atenda ás súas achegas. 

O departamento que dirixe Gómez Caamaño baralla algunhas respostas dentro do que sería un plan máis amplo. As medidas propostas por Sanidade pasan por un aumento do persoal de seguridade, sobre todo en áreas críticas como Urxencias. A isto sumarlle campañas de concienciación aos e as usuarias sobre o respecto ao persoal sanitario e recursos públicos.

No entanto, vese moi necesaria a creación de espazos axeitados para pacientes con patoloxías de saúde mental, ou ampliar o número de camas que permita reducir a saturación de urxencias. Ademais, a isto último súmaselle a petición constante desde o sector profesional da incorporación de máis recursos humanos que permitan reducir a carga asistencial e axudaría a reducir tempos de espera, elementos que aumentan a frustración entre os e as usuarias, caldo de cultivo perfecto para as agresións.

Considérase necesario formar ao persoal sanitario no manexo de situacións de tensión para desescalar os momentos de tensión e posible violencia. Isto último require ademais da revisión e actualización dos protocolos en materia de seguridade adaptándoos ás necesidades actuais que xurdiron co paso do tempo.

Desde as autoridades sanitarias e administracións fálase dunha abordaxe integral que free o actual aumento de agresións. O certo é que as agresións van en aumento mentres os cadros de persoal sanitario están en alerta e preocupados ante a falta de reacción desde os estamentos superiores. Non é de estrañar, por tanto, que leven adiante iniciativas como apelar á Valedora do Pobo para que faga posible que, polo menos, Sanidade e o SERGAS escoiten con atención ao persoal que sofre ataques por estar na primeira liña da sanidade pública galega.