María Rodríguez Suárez: "Se non se imparte educación sexual farano industrias que non están feitas para educar"

-Que puntos querías transmitir nas dúas intervencións nas que participaches nas xornadas “Achégate á Igualdade”?

Realicei dúas intervencións, unha dedicada a xente máis nova e a outra ía dirixida a persoas adultas que acompañan a persoas máis novas. A primeira, 'Green Flags: cultivando relacións saudables' e coa que quería incidir nas “green flags”, eses sinais positivos que indican que unha relación é saudable e construtiva. É dicir, comportamentos e maneiras que fomentan o benestar mutuo fomentando os bos tratos nas relacións. Isto relaciónase co consenso, o diálogo ou o respecto entre as partes, empatía e responsabildad e corresponsabilidade nos coidados que deben ir en dúas direccións: autocuidados e coidados ás outras persoas. Isto faise dando unha serie de tips cunha linguaxe adaptada aos máis novos. Desta forma traballamos a xestión emocional, o consentimento e os celos. 
 

-Con todo, a segunda charla, dirixida a adultos, profundaba nun tema moi actual: o porno como elemento educador sexual entre a xente máis nova. É dicir, non nos apartabamos do todo dos nosos menores. 

Efectivamente, a outra charla era 'Falemos de porno: a educación sexual como alternativa'. Aquí falamos sobre o imaxinario sexual que presenta a pornografía e como ao final pode ser algo problemático, pois ao final ofrece unha visión reduccionista, distorsionada e desigual da sexualidade. Primeiro profundamos no imaxinario que presenta e a clave está no “que facemos?” con todo isto. E é que a pornografía se converteu nun axente educador que non educativo, das persoas novas como fonte de desinformación. Isto é preocupante porque nos preguntamos que imos facer as persoas adultas e que alternativas podemos ofrecer. A cuestión está en buscar unha alternativa pois o porno non está feito para educar senón para producir e rendibilizar fantasías, por iso non pode educar ben, non está feito para iso. 

-Aínda así, os adolescentes consómeno de forma case compulsiva, é coma se non quixesen ver outra alternativa.

Tampouco podemos culpabilizar aos adolescentes de visionar pornografía porque ao final o fan por motivos que son lexítimos: curiosidade, aprender, socializar, non quedar como o único do grupo que o consome, ou por masturbarse porque non podemos dar esa mensaxe negativa sobre a masturbación. Por tanto, as persoas adultas, neste caso, temos que asumir responsabilidades, darnos conta que temos unha tarefa pendente sobre educación sexual e recoñecer as nosas limitacións. Non botar balóns fose e ofrecer unha educación sexual que lles permita aprender habilidades, coñecementos e valores para que poidan vivir unha sexualidade satisfactoria e que poidan ter unha actitude crítica fronte a todo o que demostra a pornografía.
 

-Que é o Proxecto Sexolóxico Rizoma?

É un proxecto formativo tanto para alumnado, como profesorado, para familias e outros axentes educativos como pode ser o persoal sanitario, xurídico e todo aquel que estea en contacto coa infancia e adolescencia. Intervimos coa infancia, adolescencia e mocidade pero tamén coas persoas implicadas no acompañamento da súa educación sexual. Realizamos diferentes accións educativas a través de vídeos e en formatos máis divulgativos e creamos material didáctico. Eses son os nosos eixos, intervención directa ou elaboración de materiais pedagóxicos e crear ferramentas para facilitar o traballo a persoas que acompañan aos máis novos.

-Volvendo á sexualidade entre os adolescentes, poderíase falar dun retroceso en canto á idea de igualdade entre homes e mulleres?

Creo que esa é unha mirada adultocéntrica sobre a situación, esa idea dos adultos que di: “a mocidade cada día está peor”. Esa era unha idea sobre a que reflexionabamos cando traballamos coas familias na charla da tarde. Estou a escribir un libro sobre a pornografía e redactando un capítulo no que falo desa actitude adulta de mirar con condescendencia á xente nova, lendo un artigo para informarme vexo que nunha vasija da época mesopotámica había unha inscrición que dicía: “a mocidade cada vez está peor”. En cada punto da Historia empezamos a dicir que a mocidade está peor e si comparamos as nosas adolescencias coas adolescencias de agora, mellórannos moitísimo. Tamén hai que ter en conta que é unha xeración nativa feminista porque o feminismo está institucionalizado, pero ademais existen eses discursos que sinalan: “non ser feminista é guay”, como unha especie de rebeldía. A pesar disto, é unha xeración que ten moitas cousas claras en comparación ás nosas adolescencias. Dicir que hoxe son máis machistas cando a maioría das mozas decláranse feministas e case un 60% dos mozos tamén, paréceme esaxerado. Que hai discursos reaccionarios? Si, hainos. Que falta educación sexual? O que sucede é que se educan cunha serie de imaxinarios como o porno, as series, as películas e os vídeojuegos. Son recursos nos que segue habendo xerarquías, desigualdade entre homes e mulleres, certo, pero dicir que a mocidade actual está peor que a anterior me parece algo ousado. Creo que a xente nova de agora estivese peor pois os adultos deberiamos asumir responsabilidades. Precisamente, falar das 'green flags' é facer referencia á 'rede flags' nunha relación, porque hoxe en día a xente máis nova fala de relacións tóxicas, ven cuestións problemáticas nas relacións. Na nosa xeración romantizaban moito estas cuestións que hoxe detectan rapidamente. 

-É necesario reformular a forma en que educamos en sexualidade aos máis novos?

Creo que chegamos tarde e mal. Deberiamos empezar coa educación sexual moito antes. Por que temos este medo a facer educación sexual desde a infancia? E isto tamén se debe, en parte, á visión existente sobre educación sexual, algo que só toca prácticas sexuais. A sexualidade está relacionada con moitos elementos, principalmente co autoconocimiento dos nosos corpos, das nosas identidades, praceres e os nosos desexos. Facer educación sexual ten relación coa comunicación, os consensos e co consentimento. Deberiamos educar no consentimento desde que somos pequenos, na autonomía corporal, como creamos vínculos e en como xestionamos as emocións. Se empezásemos na infancia con este tipo de formación chegariamos á adolescencia con máis ferramentas. Doutra banda, creo que a educación sexual debese ser unha tarefa comunitaria, que se abordase desde as familias, centros educativos e calquera outro axente implicado. Falta educación sexual, temos moitos medos porque, ás veces, basta que unha familia proteste ao introducir no programa de estudos educación sexual, directamente o colexio di: “non quero problemas”. Cando realmente está incluída nas leis educativas. A educación sexual é un dereito e si non se imparte estaremos a deixar que aos mozos edúquenos industrias que non están feitas para educar.