Son trasparentes os partidos políticos en España?

O documento pon nomes e porcentaxes á vontade —ou falta de ela— de informar á cidadanía sobre a xestión interna das formacións que reciben fondos públicos.

O informe analiza 63 partidos que lograron representación nas eleccións xerais de 2023, así como en comicios autonómicos e municipais en cidades de máis de 100.000 habitantes. Segundo as conclusións do Tribunal, os partidos que mellor cumpren coas súas obrigacións de transparencia son Esquerra Republicana, Junts e o PNV, cuns niveis de cumprimento que superan o 85%. No extremo oposto, Sumar e o Partido Comunista de España sitúanse nos últimos postos, con porcentaxes moi por baixo do limiar medio. Un dato que non só afecto á imaxe pública destas formacións, senón que tamén alimenta o debate interno no Congreso sobre a rexeneración democrática e o control institucional.

#ERC, Junts e PNV marcan o ritmo; Sumar e o PCE, moi por baixo do mínimo

No bloque de partidos con presenza no Congreso, a fotografía é nítida: as formacións de raíz territorial lideran en cumprimento. Esquerra Republicana de Catalunya alcanza un 91% de transparencia, seguida moi de cerca por Junts, cun 88%, e o Partido Nacionalista Vasco, cun 87%. Coalición Canaria completa o grupo de cabeza cun 84%.
 

O primeiro gran partido de ámbito estatal que aparece na lista é Vox, cun 80% de cumprimento, superando tanto ao Partido Popular (77%) como ao PSOE (72%). Tamén por encima da media xeral figura o Partit dels Socialistes de Catalunya, que alcanza un 78%. En contraste, Sumar apenas chega ao 40% de cumprimento, mentres que o Partido Comunista de España queda nun 30%, e Alternatiba, formación integrada en EH Bildu, apenas alcanza o 16%.

O informe tamén reflicte disparidades internas entre os socios de coalición de Sumar. Máis Madrid, por exemplo, logra un 68%, mentres que Catalunya en Comú e a Chunta Aragonesista quedan no 50%. Barcelona en Comú apenas chega ao 46%, e Esquerda Unida sitúase nun escaso 45%. Mes per Mallorca, pola súa banda, rexistra un 44%. Esta fragmentación no compromiso coa transparencia pon en evidencia as dificultades de coordinación e cohesión dentro do espazo político que lidera Yolanda Díaz.

Polo que respecta á esquerda abertzale, tamén hai contrastes significativos. EH Bildu alcanza un 61% de cumprimento, Eusko Alkartasuna sobe ao 68%, mentres que Sortu baixa ao 41% e Alternatiba pecha a clasificación cun 18%.

Déficit de transparencia entre partidos autonómicos e locais: case a metade incumpre

Máis aló do Congreso, o informe revela un patrón preocupante: os partidos de ámbito autonómico e municipal presentan niveis de transparencia sensiblemente máis baixos. De feito, o 42% das formacións locais analizadas non cumpre con ningunha das obrigacións de publicidade activa que marca a lei. Trátase, segundo o Tribunal de Contas, de partidos de menor tamaño que, a pesar de recibir fondos públicos, manteñen unha opacidade case total.

Entre as formacións locais que non cumpren nin un só requisito de transparencia atópanse Alliança Catalá, Coalición por Melilla, Teruel Existe, Democracia Ourensá, Agrupación Socialista Gomera e Esquerda Asturiana. Estas formacións non ofrecen información económica, organizativa nin de funcionamento interno nas súas páxinas web, incumprindo todos os mínimos esixidos.
 

Aínda así, tamén hai excepcións. Soria Xa! e Cidadáns sitúanse entre os máis transparentes do ámbito local, cun 78% de cumprimento. Séguenlles Geroa Bai (73%), a CUP (61%), Unión do Pobo Leonés (58%), Foro Asturias (54%) e Nova Canarias BC (52%). Estes datos demostran que, aínda que o tamaño e o alcance territorial inflúen, non determinan necesariamente o compromiso coa transparencia.

O 17% dos partidos non cumpre ningún criterio: un desafío para a democracia

O balance xeral da informe mostra que o 21% dos partidos analizados obtén unha cualificación alta en transparencia, mentres que o 37% logra unha valoración media e o 25% queda por baixo. De forma alarmante, un 17% non cumpre nin un só dos criterios esixidos. O Tribunal de Contas conclúe que, aínda que existe unha maioría de partidos que avanzaron en transparencia, o sistema segue arrastrando carencias estruturais, sobre todo no ámbito local e autonómico, onde o control institucional é máis débil e os recursos públicos, menos fiscalizados.

Este informe, que será debatido no Congreso nos próximos días, coloca sobre a mesa unha cuestión crave: deben seguir recibindo financiamento público aqueles partidos que ignoran sistematicamente as obrigacións de transparencia? Para moitos deputados, esta será unha proba de lume sobre o compromiso real das forzas políticas coa rexeneración democrática. O debate, esta vez, non será sobre ideoloxías, senón sobre algo máis básico: render contas.