Darío Rey, o home que entregou Touro ao PP a cambio de loitar contra a mina: "Nunca pensei que aceptarían"

Un tránsfuga...ou un axente dobre. Esa é a dúbida que quedou no aire o verán pasado cando, en plena febre por arrebatar alcaldías, o Partido Popular anunciaba un acordo cun dos edís non adscritos do Concello de Touro para recuperar o bastón de mando no municipio coruñés apenas dous anos despois das eleccións. Foi un movemento audaz e sorprendente, polas condicións pactadas con Darío Rey, o verdadeiro protagonista da moción de censura que si, entregou a alcaldía de Touro aos populares, pero por un alto prezo, xa que agora de Rei depende a postura que adopte o goberno municipal fronte ao controvertido proxecto de reabrir a mina de Touro e O Pino. 

UN VENDIDO; UN CABALO DE TROIA

De portas a fóra, o cambio de alcaldía pode sorprender, pero era unha opción que en Touro se mascaba desde facía tempo. A fractura no Concello de Touro chegou moito antes de que a moción de censura puidese ser sequera unha posibilidade. Darío Rey, aínda que número dous na candidatura, foi na oposición e durante a campaña “o que puxo a cara” e “a voz cantante”, como se define, aínda que por cuestións profesionais acordaron na formación política que o mellor era que como alcaldable quedase Roberto Castro, unha persoa que podía ter unha dedicación total ao goberno de Touro pero que, xa desde un primeiro momento, tivo un comportamento que estrañou aos seus propios compañeiros de partido.

“Fíxache que a pesar de ser o número dous non fun nomeado nin primeiro nin segundo tenente de alcalde”, lembra Rei, que aínda que admite que é unha figura máis ben simbólica, o xesto xa foi sintomático dunha relación que empezou sendo “de absoluta normalidade” e terminaría coa imaxe do propio Rei levantar no salón de plenos e abandonando a sesión o día da moción de censura cando Castro tomou a palabra. 

“Non foi máis que unha consecuencia do que levaba pasando durante meses ou anos. Non me fun eu só, ao entrar no goberno eramos un grupo máis grande. O día do pleno? Foi un reflexo de porque me fun: o cinismo, a manipulación, os ataques persoais…todo vale por manter no cargo e non estaba disposto a entrar en provocacións co que tivese que dicir unha persoa cínica que buscaba desestabilizarme”, afea o edil, que entende que a decisión que adoptou foi “máis que acertada”.

Naquel día ao nome de Darío Rey seguíronlle etiquetas como “vendido”, “tránsfuga” ou acusacións que o sinalaban por “#mover por motivos económicos”. Outros, en cambio, vírono como un ‘Cabalo de Troia’ chamando ás portas da mina de Touro, unha consideración que lle esperta un sorriso ao ex número dous de Movemento Veciñal, que prefire non dedicar nin un segundo a valorar esas palabras que chegaron “sen argumentos nin probas”. “Quen descualifica por descualificar retrátase a si mesmo”, estima Rei, considerando que a intervención de Castro foi “a perfecta demostración de por que quedou só”. 

CRISE POLO SAF

Para ir á raíz da moción de censura hai que facer unha viaxe ao pasado, pois Rei explica que é algo que germinó despois de moitos “episodios desagradables” durante o mandato de Movemento Veciñal á fronte do consistorio que constrúen un quebracabezas onde se traza unha liña do goberno tourés afastada do programa inicial e dos motivos polos que os veciños depositaron o seu voto nesta formación.
 

“En canto chega ao poder, o traballo que eu facía xa non lle parecía tan ben. Creo que pensaba que lle facía sombra”, asume Rei, xustificando así a decisión de facer nomeamentos sen consultalo a el, a pesar de ser o presidente da formación, e acabar sendo terceiro tenente de alcalde. Aínda que nun primeiro momento o edil asegura que non lle deu importancia, outras decisións si que terminaron por facer madeixa na relación entre ambos. 
 

“O mes de agosto de 2023 recordo pasalo no Concello tramitando subvencións europeas por iniciativa propia”, lembra Rei, que meses despois empezou a ver que o alcalde “facía o contrario do que levabamos anos loitando”. A concelleira Anxélica Lamas, que renunciou en xullo de 2024, foi das primeiras voces críticas coa xestión de Castro, o que motivou a súa saída. Cuestións máis aló do proxecto mineiro, como o Servizo de Axuda non Fogar de Touro, foron as que terminaron de marcar as distancias dentro do propio grupo. 
 

Rei reivindica o seu traballo para que as traballadoras do SAF lograsen melloras salariais e laborais substanciais incluso antes da chegada de Movemento Veciñal ao poder. “Nesa loita, máis aló do que se conseguiu, había unha serie de condicións que levarían a cabo se chegabamos á alcaldía”, indica, coa prioridade de municipalizar o servizo, pero sen contar cunha maioría para iso, polo que se dirixiron os esforzos a incluír cláusulas sociais cando se licitase o servizo. Convocouse unha comisión de forma abrupta para abordar ese asunto e nin Lamas nin Rei eran coñecedores das intencións do alcalde, que orquestrou todo “unilateralmente” sen facerlles chegar os pregos da licitación e que resultaron ser “exactamente iguais aos do PP” sen as cláusulas sociais prometidas.
 

Esta circunstancia provocou moita fricción no Concello cun alcalde “que seguiu mareando, facendo de trileiro, dilatando as negociacións” e que provocou a oposición dentro do seu propio grupo. “Partinme o lombo e pasei horas lendo os pregos para que non se cumprise o que prometín. Non trago con iso”, explica Rei da súa negativa a aprobar a moción do rexedor sen as emendas que terminaron por sumar. O resultado foi que, no momento de presentar as ofertas, resolveuse cun servizo que recollía a subida máxima estimada “coas mellores condicións salariais, por encima do convenio galego”. 
 

UN SAPO DIFÍCIL DE TRAGAR PARA TODOS

O do SAF é só un dos moitos episodios que racharon a relación de Rei con Castro, como ocorreu tamén coas formas para resolver o Plan Provincial de Obras, pero terminou por dinamitar practicamente coa negativa do Concello de recorrer a declaración da Xunta de catalogar a iniciativa mineira como Proxecto Industrial Estratéxico. “O Concello non encarga ningún informe, non presenta recurso, e di, respondendo a unha pregunta do BNG, que é algo que ‘xa se mirou’ e que só nos queda o dereito á pateadura, pero sen ningún informe xurídico nin nada encima da mesa”, recompila o edil, aínda molesto por estes sucesos. 
 

Ao final, podería dicir que ‘daqueles pos, estes lodos’, pois a moción de censura chegou cando Rei deixou a formación e quedou como non adscrito, rabuñándolle o compromiso ao Partido Popular para que o Concello de Touro acudísese como parte nas causas xudiciais, algo ao que aspiraba Rei desde a súa chegada ao Concello. 
 

“O Concello teñen un papel importantísimo en canto a acudir nos procedementos xudiciais, porque pode facelo, pero ten que acreditar o interese en causas relacionadas con medioambiente. Non sei quen pode ter máis interese que o goberno local, que ten competencias propias, e así poder ter acceso á información e á causa a fin de poder achegar probas periciais independentes”, recoñece, considerando ademais que Castro, opositor nun principio ao proxecto mineiro, acabou manobrando na dirección contraria. 
 

“Os valores que tiñamos en campaña hai que demostralos unha vez no poder”, xustifica Rei, consciente de que a gran pregunta que se fan todos é como alguén que era coñecido desde a facultade como ‘Darío Mina de Touro’ polo seu firme enfrontamento contra o proxecto mineiro pode acabar pactando co Partido Popular, o principal apoio dos que buscan a extracción de cobre e outros elementos en Touro e O Pino. 
 

O cúmulo de desencontros foi o que provocou os primeiros contactos, de maneira amigable e sen pretensión inicialmente de provocar un cambio de goberno, entre Rei e Reboredo. “Saïamos dos plenos e falabamos. Co portavoz do BNG, co do PP…diciamos que o que pasaba era un escándalo”, sostén Rei, que entón recibiu a primeira proposta dos populares para que trasladase as súas condicións e sentar as bases ante unha hipotética negociación, aínda que o edil admite que nun primeiro momento non lle deu “moita importancia” porque “no tema da mina estabamos nas antípodas”.
 

“Eu non podía ser alcalde nin quería. A única posibilidade era que fose o do BNG ou o do PP”, diseccionó entón Rei. Un pacto entre nacionalistas e conservadores, dunha ou outra forma, sería visto como un envorco ao taboleiro político galego, sobre todo coa mina de Touro no fondo da cuestión. Esa opción, por coherencia dos partidos, nacía morta. 
 

“Entón saíu a sentenza -en referencia ao fallo do Supremo que permite as mocións de censura con votos dun tránsfuga- e saían os números. Chamoume o seu candidato, nunca falei con ninguén máis nin con ningún intermediario. Díxenlle que podiamos chegar a acordos en 40 cuestións, pero o tema da mina era insalvable, porque eu síntome o máis prexudicado coa mina e teño familiares que viven na zona cero. Pero el convidoume a sentarnos a falar e fíxenlles unha proposta por escrito. Esa era a posibilidade, pero non podían mover nin unha coma da oferta. Nunca pensei que fosen aceptar”, recoñece.
 

A súa sorpresa foi que, efectivamente, o PP terminou “tragando con ese sapo” e acordando, entre outras cousas, que non se asinarán acordos de colaboración coas empresas promotoras da mina ou a personación no procedemento xudiciais contra a mina e a contratación dun equipo técnico, o último movemento do Concello adiantado por Galiciapress a semana pasada, cando confirmou a “fichaxe” de Ana Barreira, unha profesional experimentada nesta clase de cuestións e que permitirá a Rei contar co mellor asesoramento legal nas súas iniciativas por fiscalizar cada paso ao redor dos plans para a reapertura do macrocomplejo mineiro. “Iso non quere dicir que no PP pasen do catolicismo ao islam”, asevera. 
 

"A MINA PARA MIN SEMPRE ESTIVO ASOCIADA A ALGO NEGATIVO"

Queda por saber as posibilidades do Concello nas distintas causas xudiciais ao redor da mina e a contaminación da contorna, así como a consideración que faga a Xunta sobre a Declaración de Impacto Ambiental. 

“A mina é unha cuestión á que dediquei miles de horas, moito sacrificio nunha loita que emprendín a nivel persoal fai moito. Son un amante da natureza e do patrimonio e implícome para evitar un desastre que leva sucedendo durante 30 anos. Para min a mina significa aquilo que leva toda unha vida deteriorando o meu municipio, a miña contorna, e significa problemas, porque sempre estivo asociada a algo negativo”, profunda, puntualizando tamén que, ao seu xuízo, conta cun “coñecemento bastante transversal sobre a mina, porque engloba moitas cousas”.

Con esta mochila, para Rei resúltalle complicado atopar un punto de encontro entre o desenvolvemento económico e a protección do territorio. “Creo que non”, afirma, lembrando que xa no seu día a Xunta deu carpetazo en 2020 ao primeiro intento por reabrir a mina por “a incompatibilidade da mina co medio ambiente”. “A situación non cambiou, o proxecto non cambiou e segue sendo incompatible calquera tipo de proxecto extractivo”, medita. 

Rei ten por diante dous anos para lograr pór ao Concello de Touro á fronte da loita contra a minería, pero non se lle escapa que “en Touro non se decide si a mina si ou a mina non”. “Temos ferramentas. Eu téñoas, as que garantín no pacto. En 30 anos o PP e os que viñan cambiar fixeron máis do mesmo. Con isto pódese conseguir un equilibrio, que haxa xustiza social. O pacto é moi claro. A min o que me importa é o que se fai desde o Concello. E desde o Concello as competencias que ten o Concello non son incentivar ningún tipo de mina, é a protección do medioambiente”, subliña Rei, con todas as responsabilidades agora no seu despacho. 
 

O seu futuro, en calquera caso, non parece ligado á política, pois parece que o ciclo de Darío Rey parece terminar en 2027. Para as próximas eleccións, ou hai un cambio radical, ou os veciños de Touro non atoparán o seu nome en ningunha papeleta, nin en formacións de dereitas nin de esquerdas, como se recoñece. “Penso cumprir o obxectivo que teño estes dous anos. Estou moi orgulloso do que fixen e poder defender o meu concello coas competencias que imos empezar a exercer. Onde vou estar en 2027? Ao 99,5% fose da política municipal. Unha vez cumpra a miña tarefa, e espero facelo, deixareino”, avanza Rei, que se atopou na política “un mundo viciado, no que o poder cambia totalmente ás persoas”. “
 

“Para min non é un traballo. Non deixei o meu futuro en mans da política, que é moi desagradecida. Eu non tiña ningún interese en ser alcalde, unha vez chegado ao poder, menos interese teño. Dedicareime a proxectos persoais, que me traen moitísimas cousas positivas”, gabia este ‘Cabalo de Troia’ que acaba de entrar no corazón da mina de Touro.