Datos oficiais desmenten a presidentes da Xunta: incendiarios non son a principal causa dos incendios

Segundo o último informe da Fiscalía Xeral do Estado, que analiza a evolución dos sinistros ocorridos até 2024, máis da metade dos incendios relacionados coa actividade humana orixínanse de maneira involuntaria, froito de prácticas rurais, descoidos en queimas agrícolas, imprudencias en lecer ao aire libre ou mal uso de ferramentas e maquinaria. Só unha cuarta parte son de carácter intencionado.

O perfil dominante dos lumes provén de erros humanos sen vontade de destruír, antes que de persoas que prenden o monte de forma dolosa. Estes datos, ademais, repítense de maneira constante nos últimos cinco anos e, lonxe de ser conxunturais, reflicten unha pauta estrutural.

A estatística é clara: en 2024, por exemplo, o 50,98% dos incendios con investigados estaban vinculados a neglixencias fronte ao 24,18% intencionados. As medias do último lustro tamén confirman esa tendencia, cun 65,59% de sinistros causados por descoidos ou accidentes fronte a un 23,6% de lumes provocados deliberadamente. Outras causas, como as naturais, roldan o 11%.

En contraste con eses números, desde a presidencia da Xunta político leva lustros achacando a principal responsabilidade aos pirómanos ou incendiarios. En diferentes comparecencias, tanto Alfonso Rueda como Alberto Núñez Feijóo responsabilizaron aos autores intencionados como o principal motivo da vaga de incendios en Galicia. 

Por exemplo, na vaga de incendios de outubro de 2017, sendo presidente da Xunta, Feijóo afirmou que “os incendiarios son o inimigo número un de Galicia” e culpou directamente a quen prende lume intencionadamente das mortes e do desastre ambiental que se viviu naquela crise.

Durante unha visita a Galicia en agosto de 2025,  afirmou que “Galicia volve ser vítima dos incendiarios” e sinalou que o Goberno central e a Xunta deben “reforzar os medios contra quen, de maneira criminal, prenden lume ao monte”.

O seu sucesor e ex-vicepresidente segue a mesma liña. No verán de 2022, tras os graves incendios en Valdeorras e Ou Courel, Alfonso Rueda sinalou que “detrás de gran parte dos incendios hai incendiarios, persoas que prenden lume de forma deliberada”, insistindo en que non era casualidade a simultaneidade de focos en distintos puntos de Galicia durante ondas de calor.

En xullo deste ano, tras os grandes incendios rexistrados na comarca de Monterrei (Ourense), Rueda declarou publicamente que “os incendiarios seguen sendo a gran secuela de Galicia”. A pesar de ser falsa de acorda ás cifras oficiais, esa narrativa, amplamente difundida en anos de campañas de verán, calou en boa parte da opinión pública.

A porcentaxe de imputacións é pequeno e os ingresos en prisión practicamente inexistentes

O volume de traballo xudicial que xeran os incendios forestais en España dá unha medida da magnitude do problema. Só no último ano, a Fiscalía de Medio Ambiente iniciou 664 dilixencias de investigación por incendios forestais en todo o país e incoáronse 904 procedementos xudiciais por este delito.  A maioría deses procedementos acaban en nada. 

 Unha análise da Fundación Civio indica que entre 2007 e xuño de 2013 rexistráronse 325 sentenzas en firme por incendios forestais, con 296 persoas condenadas como autores materiais en seis anos. Isto implica unha media aproximada de 49 condenas por ano durante ese período. O número de investigacións que abre a fiscalía cada ano supera a miúdo as 2.000. Por tanto, o número de condenas respecto ao número de investigacións é irisorrio, non chega ao 3%.

A porcentaxe de casos que acaba nunha imputación é pequeno, en torno ao 20%, pero significativo. Segundo Civio,  dos 393 imputados, o 75% foron declarados culpables, sendo a maioría (279) por imprudencia ou accidente punible, e 98 por lumes intencionados. Nese período, só 8 destas condenas superaron os dous anos de prisión, o mínimo para ingreso en cárcere. , Isto implica unha media de menos de dúas condena de cárcere por ano e unha porcentaxe de condenas de cárcere fronte ao total de investigacións que non chega ao 0,2%.
 

Quen pon lume ao monte segundo os fiscais? 

Cando a orixe acaba sendo determinado, que é cando pode intervir a Fiscalía, aproximadamente o 75 % son de causa humana. Agora ben, nos incendios por causa humana podemos distinguir: 
 

•  Accidentais: provocadas por neglixencia humana (fogatas mal apagadas, cabichas, actividades agrícolas ou forestais mal controladas, uso de maquinaria, etc.). A media nos últimos catro anos é do 51% segundo os datos da Fiscalía.
• Provocadas: intencionadas por pirómanos ou incendiarios que buscan danar ou sacar proveito do lume. A media é do 24% segundo o informe da Fiscalía. 

Os datos da fiscalía apuntan a que outras causas, como as naturais, supoñen o 24% dos lumes investigados.