Democracia Ourensana incumpre todas as obrigacións de transparencia, mentres o BNG aproba

O documento, aprobado o 28 de novembro de 2024, analiza en detalle se as formacións cumpren coas obrigacións de publicidade activa establecidas pola Lei de Transparencia e outras normativas específicas. Mañá a responsable do Tribunal de Contas (TC) acode ao Congreso a detallalo.

No caso de Democracia Ourensá, o informe constata importantes carencias. O partido non publica os seus estatutos na súa páxina web, o que impide verificar si recolle compromisos internos en materia de transparencia. Tampouco dispón dun protocolo ou guía de obrigacións de publicidade activa, nin designou un responsable para a publicación de información no seu portal. 

Ademais, incumpre múltiples obrigacións concretas: non publica a normativa que lle é aplicable, nin as retribucións dos seus cargos directivos, nin un organigrama con xerarquías claras, nin os perfís profesionais dos seus dirixentes. Tamén omite datos sobre doazóns, créditos pendentes e subvencións públicas. Non conta cunha canle ética ou de denuncias accesible, o que vulnera a lei de protección ao informante.

O outro partido 100% galego analizado polo TC é o Bloque Nacionalista Galego, porque é o outro con representación no Parlamento Autonómico ou nas Cortes. Os nacionalistas salguen relativamente ben parados.

Así, BNG presenta un nivel de cumprimento das obrigacións de transparencia superior á media, coa publicación dos estatutos, as contas anuais e a información sobre subvencións e doazóns recibidas, así como a existencia dun apartado específico de transparencia na súa web. Con todo, o Tribunal de Contas detecta deficiencias na actualización de certos documentos e na calidade da información, especialmente no relativo a instrucións internas de contratación e detalles sobre créditos pendentes de amortización.

O informe destaca tamén que o BNG realizou melloras durante o proceso de fiscalización, incorporando novos documentos e facilitando o acceso a parte da información en castelán, aínda que aínda persisten carencias na estructuración e accesibilidade dalgunha contidos clave.

O Tribunal de Contas recomenda a ambos os partidos unha revisión exhaustiva dos seus portais de transparencia e a incorporación de protocolos internos que aseguren a publicación regular e completa de todos os datos esixidos pola lei. 

A lexislación galega e española establece que os partidos políticos deben publicar información sobre as súas contas, contratos e procesos internos para garantir a transparencia. Isto inclúe detalles sobre financiamento, gastos e decisións administrativas.

Os resultados mostran que o 89% dos partidos non publica a normativa básica que regula a súa actividade, como a Lei de Financiamento de Partidos. Ademais, o 86% oculta as retribucións dos seus cargos directivos e o 84% carece de organigramas públicos. Estes déficits vulneran leis estatais como a Lei de Transparencia.

A información organizativa é a máis opaca, segundo o informe. Só o 27% dos partidos divulga o perfil profesional dos seus dirixentes, mentres que o 73% omite estes datos obrigatorios. No ámbito económico, o 68% non informa sobre doazóns superiores a 25.000 euros e o 54% oculta créditos e préstamos.

Os partidos de ámbito autonómico e local presentan os peores indicadores. O 42% das formacións autonómicas e o 33% das locais mostran un "cumprimento baixo" ou "nulo". En contraste, o 63% dos partidos estatais alcanza un nivel medio de transparencia, vinculado á súa maior estrutura e financiamento público.

As canles de denuncia brillan pola súa ausencia. O informe subliña que o 63% das formacións incumpre a Lei de Protección do Denunciante, ao non publicar procedementos internos para canalizar irregularidades. Só 17 partidos cumpren integramente esta obrigación, mentres outros 6 ofrecen acceso parcial.

A actualización de contidos é outra materia pendente. O 90% da información organizativa carece de datas que certifiquen a súa vixencia, dificultando que os cidadáns verifiquen a súa validez. Só os datos económicos, vinculados a exercicios anuais, reflicten actualización sistemática.

O Tribunal formula 15 recomendacións urxentes, entre elas designar responsables de transparencia, publicar protocolos de actuación e garantir o acceso directo á información en castelán. Tamén insta a especificar publicamente cando non existen doazóns ou préstamos relevantes, evitando ambigüidades.

Esta análise enmárcase no Plan Estratéxico 2024-2027 do Tribunal, que prioriza fiscalizacións "exprés" para avaliar transparencia, igualdade e sustentabilidade. Os resultados completos, que inclúen avaliacións individualizadas por partido, xa foron remitidos ás Cortes Xerais e ao Goberno. A presidenta do Tribunal de Contas, Enriqueta Chicano, presentará este martes no Congreso o informe.

Jácome, salpicado por varias investigacións contables e xudiciais

Democracia Ourensá (DO) é un partido político de ámbito provincial en Ourense, fundado en 2001 en torno á canle de televisión local Auria TV. A súa figura central e líder indiscutible é Gonzalo Pérez Jácome, quen desde xuño de 2019 ostenta a alcaldía da cidade. A súa investidura foi posible grazas ao apoio do Partido Popular, a pesar de que DO foi a terceira forza máis votada nas eleccións municipais, un acordo que tamén implicou o apoio de Jácome a José Manuel Baltar para a presidencia da Deputación. 

O partido se autodefine como unha formación "non de dereitas nin de esquerdas, senón de Ourense," e o seu líder é recoñecido por un perfil "estrambótico" dentro do panorama político nacional.   

Caso Incompatibilidade Jácome

Unha das principais liñas de investigación xudicial contra Gonzalo Pérez Jácome céntrase na presunta incompatibilidade do seu cargo como alcalde de Ourense coa súa actividade empresarial. Alégase que, a pesar de percibir unha retribución anual de 74.850,30 euros en réxime de dedicación exclusiva como primeiro edil do Consistorio, Jácome mantería simultaneamente a súa actividade profesional como empresario entre 2019 e 2022. Jácome é a alma mater de Auria Tv, emisora local de TDT que opera el, na súa condición de empresario por conta propia, é dicir, autónomo. 

Os denunciantes sosteñen que o 14 de xullo de 2021, Jácome presentou no concello unha declaración na que afirmaba non incorrer en "ningún" suposto de posible incompatibilidade, a propósito de que a súa actividade profesional e o seu soldo como alcalde eran incompatibles. Esta situación foi cualificada de "irregular" polo Ministerio Público.   

A querela inicial foi interposta por excompañeros do partido de Jácome,. Posteriormente, esta denuncia foi formalmente presentada pola partido Coalición de Centro Democrático (CCD) o 5 de decembro de 2023. A Fiscalía asumiu un papel central neste proceso, abrindo dilixencias de investigación tras a denuncia para determinar si existe unha posible responsabilidade penal derivada da incompatibilidade. Adicionalmente, o Tribunal de Contas iniciou a súa intervención tras a notificación da Fiscalía, avaliando si a situación constitúe unha infracción do réxime de incompatibilidades.   

En 2022, a Fiscalía solicitou o sobresemento dunha causa por malversación tras verificar documentos e a declaración de Jácome. Con todo, en xullo de 2021, o Xulgado de Instrución número 3 de Ourense deixara sen efecto o sobresemento dunha causa por presuntas irregularidades na xestión dos fondos de Democracia Ourensá. A pesar diso, en xuño de 2022, a xuíza arquivou a causa aberta contra el por malversación de fondos públicos. 

En canto ao estado actual da denuncia por incompatibilidade, a Fiscalía, tras a súa investigación, notificou a situación á Fiscalía do Tribunal de Contas. Este último órgano decidiu abrir unha "acción pública," o que implica unha investigación formal para determinar si o soldo do alcalde constitúe algunha irregularidade. O Tribunal de Contas solicitou ao portavoz de CCD que especifique si desexa acudir no caso ou si limitarase a actuar como "mero denunciante". 

A postura de Jácome ante estas acusacións foi de negalas publicamente. Cualificou a denuncia como unha "parvada de xente á que expulsamos do partido," afirmando que "non ten nada que ver co diñeiro público". Esta defensa, que atribúe as denuncias a unha vendetta política por parte de exmiembros, é unha estratexia común neste tipo de casos.

Esta fronte xudicial céntrase na acusación dun presunto desvío sistemático de fondos e recursos públicos do Concello de Ourense para beneficiar a Auria TV, a televisión privada de Gonzalo Pérez Jácome. As irregularidades denunciadas inclúen a adquisición de material electrónico con fondos do Concello para fins privados, como a compra de dous cámaras por case 4.000 euros, dentro dun pedido de material técnico valorado en 8.698 euros en xuño de 2020. Adicionalmente, denunciouse que Germán López Vázquez, asesor de Democracia Ourensá cun soldo público do Concello, traballou como cámara para Auria TV.

O propio López Vázquez confirmou esta situación, declarando que foi contratado por Pérez Jácome para "a realización de gravacións en Auria Televisión". Estas accións, segundo a denuncia, vulneran os principios fundamentais de transparencia, imparcialidade e acceso igualitario á información pública.   

A diferenza doutras alegacións que poden depender de interpretacións de normativas, o caso Auria TV susténtase en probas concretas e tanxibles. A documentación en poder do xuíz inclúe facturas que detallan a compra do material presuntamente desviado, así como "imaxes que reflicten que o asesor traballa como cámara e a acreditación deste último". 

Gonzalo Pérez Jácome foi imputado (investigado) neste caso polo Xulgado de Instrución número 1 de Ourense. Foi citado a declarar o 22 de setembro  para ofrecer explicacións sobre o presunto desvío de fondos. A investigación atópase actualmente en curso en devandito xulgado.